Γιώργο Παλούμπη, γιατί αγαπάς τόσο τον ρεαλισμό στο θέατρο;
Ο συγγραφέας και σκηνοθέτης που έχει δημιουργήσει κάποιες από τις μεγαλύτερες επιτυχίες των τελευταίων πολλών ετών στην αθηναϊκή σκηνή μιλά στο OneMan, με αφορμή τις τέσσερις συνολικά παραστάσεις του που ανεβαίνουν φέτος.
- 23 ΟΚΤ 2025
Η πρώτη φορά που ήρθα σε επαφή με τη σκηνοθετική ματιά και δουλειά του Γιώργου Παλούμπη ήταν την άνοιξη του 2017, όταν είδα τον Χαρτοπόλεμο του Βαγγέλη Ρωμνιού σε δραματουργία-επεξεργασία του κειμένου, της μουσική και της ερμηνεία -μεταξύ άλλων- του Γιωργή Τσουρή, με τον οποίο έμελλε να φτιάξει μία θεατρική δραματική τριλογία, η οποία έχει γράψει τη δική της ιστορία στην αθηναϊκή σκηνή την τελευταία δεκαετία.
Ο Χαρτοπόλεμος ήταν το πρώτο έργο αυτής. Ένα θρίλερ με κωμικοτραγικά στοιχεία για τα αδιέξοδα και τις συγκρούσεις της αποδομημένης νεοελληνικής οικογένειας, με φόντο το εξίσου διαλυμένο νεοελληνικό κράτος. Μία τραγική ιστορία που θα μπορούσε να συνέβαινε δίπλα μας. Κάπως έτσι, μοιάζουν άλλωστε όλες οι θεατρικές ιστορίες που διηγείται: σαν να συμβαίνουν -δυστυχώς- στο διπλανό διαμέρισμα.
Κι αυτό ήταν κάτι που κατάλαβα στην πορεία, ακολουθώντας τις παραστάσεις του: από το 170 τετραγωνικά (Moonwalk) -από τις μεγαλύτερες επιτυχίες του μέχρι σήμερα, που την περσινή σεζόν παρουσιάστηκε για 6η χρονιά- και το Μακριά από παιδιά -και τα δύο σε κείμενο του Τσουρή και σκηνοθεσία δική του-, μέχρι τον Εθνικό Ελληνορώσων -την πρώτη του συνεργασία με τον Αντώνη Τσιοτσιόπουλο-, τον Κωλόκαιρο και τα Ανεξάρτητα Κράτη -με τα οποία η συνεργασία τους συνεχίστηκε- και από εκεί, στα Αξύριστα Πηγούνια του Γιάννη Τσίρου.
Με επίκεντρο το νεοελληνικό κείμενο και με όχημα τον ρεαλισμό, ο Γιώργος Παλούμπης αναζητά τρόπους επί σκηνής για να μιλήσει μέσα από το σήμερα για ζητήματα διαχρονικά, κρίσιμα για τον άνθρωπο σαν άτομο, αλλά και για τη χώρα σαν συλλογικό υποκείμενο. Και το κάνει δουλεύοντας με τους ανθρώπους, που ο ίδιος έχει επιλέξει -και τον έχουν επιλέξει- για συμπαίκτες του.
«Με τους ανθρώπους που συνεργάζομαι καλά, που καταλαβαινόμαστε, που έχουμε κοινούς στόχους, που μιλάμε την ίδια γλώσσα, θέλω να δουλεύω ξανά και ξανά. Λογικό δεν είναι; Με κάποιους ταιριάζουμε σε αυτή τη ζωή, με κάποιους όχι», λέει και τον ρωτώ αν είναι άνθρωπος των μακροχρόνιων σχέσεων στη δουλειά του. «Ομαδικός παίκτης δεν μπορώ να μην είμαι. Είναι στη φύση του θεάτρου», απαντά.
Με τον Αντώνη Τσιοτσιόπουλο επαναλαμβάνουν φέτος τα Ανεξάρτητα Κράτη στο Χώρα, ενώ θα παρουσιάσουν και δύο καινούργια έργα: την Έντα στο Τζένη Καρέζη και το Αρμπάιτ στο Σταθμός, που έχει ξεκινήσει ήδη παραστάσεις – τα δύο πρώτα τα έγραψαν μαζί και τα σκηνοθετεί ο ίδιος, ενώ στο τρίτο ανέλαβαν από κοινού τόσο κείμενο όσο και τη σκηνοθεσία.
«Τον Αντώνη το γνώρισα από τον Θάνο Αλεξίου μαζί με την παρέα, που έκαναν τότε τις παραστάσεις Δε Βαριέτε (στον πολυχώρο The Hub Events στο Γκάζι στα μέσα της δεκαετίας των 10s) και Σουρελαϊκέν. Έτσι γνώρισα και τον Κώστα Φυτίλη και τον Μάκη Παπαδημητράτο. Έφερα και το Στάθη Σταμουλακάτο στη φάση, που δουλεύαμε μαζί από το 2002 και τον Στέλιο Δημόπουλο που είχα γνωρίσει προσφάτως.
Έτσι, το 2017 παρουσιάσαμε τον Εθνικό Ελληνορώσων. Επειδή κάπως την είχαμε ψιλιαστεί ότι ταιριάζουν τα γούστα μας αποφασίσαμε να το γράψουμε μαζί και το κάναμε. Με τον Αντώνη φτιάξαμε την ιστορία κομμάτι-κομμάτι και εκείνος έγραψε τους διαλόγους, ενώ διαπραγματευόμασταν το έργο συνεχώς μαζί μέχρι και μέσα στις πρόβες.
Αυτό το σχήμα συνεχίστηκε στα Ματωμένα Χώματα, στον Κωλόκαιρο, στα Ανεξάρτητα Κράτη και τώρα, στην Έντα, αλλά και στο Αρμπάιτ κι όπως φαίνεται θα υπάρξει συνέχεια».
Το τελευταίο, όπως εξηγεί, είναι «μια σπονδυλωτή παράσταση, που αποτελείται από 7 ιστορίες με θέμα την εργασία: τον άνθρωπο, την υπόσταση του, τα ζητήματα εξουσίας και ηθικής μέσα στον εργασιακό χώρο». Αρμπάιτ (Arbeit) στα γερμανικά σημαίνει δουλειά, εργασία. Μία λέξη που είναι ευρέως γνωστή από τη φράση Arbeit macht frei, η οποία σημαίνει «Η δουλειά απελευθερώνει» και ήταν γραμμένη σε πύλες στρατοπέδων συγκέντρωσης των Ναζί, για παράδειγμα στο Άουσβιτς.
«Παίζουν 7 νέα κορίτσια που είχαμε την τύχη να έχουμε μαθήτριες πριν δύο χρόνια στη δραματική σχολή Τράγκα, όπου διδάσκω».
Στις αρχές Νοεμβρίου θα κάνει πρεμιέρα η Έντα , η δική του μαζί με τον Τσιοτσιόπουλο εκδοχή πάνω στην πασίγνωστη ιψενική Έντα Γκάμπλερ.
«Η ιδέα για την Έντα Γκάμπλερ ήρθε από τους ανθρώπους του θεάτρου Καρέζη. Η εξαιρετική συνεργάτης, παραγωγός και ηθοποιός Τζένη Κόλλια και ο Αλέξανδρος Καζάκος πρότειναν το συγκεκριμένο έργο με την Έλενα Τοπαλίδου στον ομώνυμο ρόλο. Στη συνέχεια, συμφωνήσαμε όλοι να αποτελέσει το έργο του Ίψεν απλά μια αφορμή για ένα εντελώς καινούργιο σύγχρονο ελληνικό έργο.
Πράγματι, γράφτηκε ένα καινούργιο κείμενο, ένα πολιτικο-ψυχολογικό δράμα, που ενώ έχει αναφορές στην Έντα Γκάμπλερ, είναι μια τελείως διαφορετική ιστορία.
Εδώ μιλάμε δηλαδή μία Έντα, που είναι η κόρη ενός πρωθυπουργού, ο οποίος ζει τις τελευταίες μέρες του στο σπίτι του, όταν η χώρα πλησιάζει στις επόμενες εκλογές. Όπως και η ιψενική Έντα, η ηρωίδα μας βιώνει μια απώλεια ταυτότητας και συγκεκριμένου ρόλου στην καθημερινότητα της μέχρι η έκρυθμη κατάσταση του περιβάλλοντός της να την ωθήσει να αρχίσει να πράττει».
Τι ενώνει και τι χωρίζει άραγε την Έντα από τους Άγριους , που παίζονται επίσης φέτος στη σκηνή του Καρέζη και πρωτοπαρουσιάστηκαν πέρυσι σε κείμενο και σκηνοθεσία δική του. Πρόκειται για μια σκληρή αθηναϊκή ιστορία που διαδραματίζεται σε μια πολυκατοικία, κάπου στην Κυψέλη, το 2025. «Είναι και τα δύο κοινωνικά – πολιτικά έργα. Είναι εντελώς διαφορετικά σε ύφος και δομή, αλλά και τα δύο δημιουργούν πιστεύω ερωτήματα για το πού πάει ο κόσμος σήμερα και ποια είναι η θέση του καθενός μας μέσα σε αυτόν».
Είναι άλλωστε αυτά τα ερωτήματα που ο Παλούμπης πραγματεύεται στα έργα του, κομμάτι του θεάτρου ρεαλισμού που έχει επιλέξει να υπηρετεί και έχει κάνει με τις παραστάσεις του το κοινό να το αγαπήσει. «Ο ρεαλισμός είναι το είδος που μου αρέσει. Ο κάθε καλλιτέχνης βρίσκει μια περιοχή με την οποία εκφράζεται και συνδιαλέγεται πιο άνετα. Από νωρίς μου άρεσε το σινεμά του Κασσαβέτη, του Mike Leigh, του Scorsese, του Ken Loach, το θέατρο του Mamet και τα λοιπά. Μου αρέσουν οι “αληθινοί” χαρακτήρες, οι “αληθινές” στιγμές, οι δυνατές ρεαλιστικές ιστορίες και νομίζω ότι για να μπεις σε βάθος σε αυτό το είδος πρέπει να ασχοληθείς με μια γλώσσα, μια κουλτούρα, με κάποιους χαρακτήρες που ξέρεις καλά. Εξού και η ελληνική πραγματικότητα.
Από την άλλη, η ελληνική πραγματικότητα έχει να προσφέρει στον καλλιτέχνη άπειρο υλικό για να δημιουργήσει έργα που να τον αφορούν σε όλη την γκάμα των φιλοσοφικών, κοινωνικών, υπαρξιακών θεμάτων και προβληματισμών.
Οι παθογενειες επισκέπτονται τη θεατρική σκηνή ως φυσικό επακόλουθο των ανησυχιών των συγγραφέων, των σκηνοθετών και των ηθοποιών για αυτές. Αυτές ζούμε. Δε γίνεται να μη μιλήσουμε για αυτές.
Φυσικά μας θυμώνουν και ο λόγος που τις καταθέτουμε είναι για να κοιταχτούμε και εμείς και οι θεατές στον καθρέφτη ως άτομα και ως κοινωνία. Καλό θα ήταν αν γίνεται -όπως ήθελε και ο Brecht– να αφυπνιστούμε και να κάνουμε κάτι για αυτές».
Κι αν στις παραπάνω τρεις παραστάσεις μιλά για τις παθογένειες στο εδώ και τώρα, στα Ανεξάρτητα Κράτη ταξίδεψε πίσω στο παρελθόν για να μιλήσει τελικά, για παθογένειες που μας αφορούν δυστυχώς ακόμα.
Στο δημοσιογραφικό δράμα, όπως το χαρακτηρίζουν ο ίδιος και ο Τσιοτσιόπουλος, διηγούνται δύο ιστορίες, μία αληθινή και μία φανταστική. Συγκεκριμένα, το έργο αφορμάται από μία από τις πιο ιδιαίτερες και μυστηριώδεις ιστορίες στη σύγχρονη ιστορία της Ελλάδας, αυτή του γιατρού Βασίλη Τσιρώνη, που υπηρέτησε ως γιατρός των εξόριστων στον Άη-Στράτη, δημοσίευσε υπουργικά έγγραφα που καταδείκνυαν τις άθλιες συνθήκες κράτησης των κρατουμένων, πολέμησε το δικτατορικό καθεστώς και φυλακίστηκε σε Ελλάδα και εξωτερικό, έκανε μία από τις πρώτες αεροπειρατείας στην Ελλάδα, ίδρυσε με την πτώση της Χούντας το επαναστατικό κόμμα «Ουδετερόφιλο Ελλαδικό Μέτωπο» και κήρυξε το διαμέρισμά του στο Παλαιό Φάληρο «ανεξάρτητο κράτος» και πέθανε κατά την αστυνομική επιχείρηση σύλληψής του.
Ήταν Δεκέμβριος του 1977, όταν ο γιατρός μετά από καταδίωξη της αστυνομίας, καθώς είχε πυροβολήσει με καραμπίνα στην κεντρική αγορά της Αθήνας (στο στόχαστρό του ήταν ο πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Καραμανλής), κλείστηκε με την οικογένειά του στο διαμέρισμά τους στο Παλαιό Φάληρο, αρνούμενος να παραδοθεί. Μετά από τετράμηνη πολιορκία κήρυξε το σπίτι του «ανεξάρτητο κράτος». Το 1978, ύστερα από έφοδο της αστυνομίας για τη σύλληψή του, πέθανε στο διαμέρισμα σε ηλικία 49 ετών. Αυτοκτονία κατά τις αρχές, κρατική δολοφονία από την πλευρά της συζύγου του.
Με αφορμή λοιπόν την αληθινή αυτή ιστορία, γινόμαστε μάρτυρες της ζωής των δημοσιογράφων γνωστής εφημερίδας από την ημέρα που πληροφορούνται την είδηση του θανάτου του γιατρού μετά από εντολή του υπουργείου δημόσιας τάξης για επέμβαση και λήξη της πολιορκίας, μέχρι και την επέτειο του θανάτου του, ακολουθώντας τη φανταστική ιστορία της νεαρής δημοσιογράφου Μαρίας Θεοφίλου.
«Η αφορμή στα Ανεξάρτητα Κράτη ήταν η φοβερή ιστορία του Βασίλη Τσιρώνη. Αυτή μας πήγε πίσω στο 1978», σημειώνει ο Παλούμπης και συνεχίζει: «Και πάλι όμως μιλήσαμε για θέματα που αφορούν διαχρονικά: ελευθερία λόγου, προσωπική ανεξαρτησία, αυτοδιάθεση και δικαιοσύνη. Μιλήσαμε για τη θέση της γυναίκας και την κατάχρηση εξουσίας. Την κατευθυνόμενη ενημέρωση και τα πολιτικά συμφέροντα. Ναι, το περιτύλιγμα έχει αλλάξει, αλλά η ουσία δυστυχώς όχι».
***
Έντα
Κείμενο: Αντώνης Τσιοτσιόπουλος – Γιώργος Παλούμπης
Σκηνοθεσία: Γιώργος Παλούμπης
Παίζουν: Έλενα Τοπαλίδου, Στάθης Σταμουλακάτος, Ράνια Σχίζα, Αντώνης Τσιοτσιόπουλος, Θάνος Αλεξίου, Παναγιώτα Παπαδημητρίου, Κώστας Φυτίλης
Info: από 7 Νοεμβρίου – 7 Δεκεμβρίου 2025 στο Θέατρο Τζένη Καρέζη. Προπώληση εδώ.
***
Άγριοι
Κείμενο: Γιώργος Παλούμπης
Σκηνοθεσία: Γιώργος Παλούμπης
Παίζουν: Μανώλης Μαυροματάκης, Μιχαήλ Ταμπακάκης, Έκτορας Λιάτσος, Χριστίνα Μαριάνου, Φώτης Λαζάρου, Δάφνη Λιανάκη
Info: έως 16 Δεκεμβρίου 2025 στο Θέατρο Τζένη Καρέζη. Προπώληση εδώ.
***
Ανεξάρτητα Κράτη
Κείμενο: Αντώνης Τσιοτσιόπουλος, Γιώργος Παλούμπης
Σκηνοθεσία: Γιώργος Παλούμπης
Παίζουν: Θάνος Αλεξίου, Στέλιος Δημόπουλος, Βασιλική Διαλυνά, Άλκηστις Ζιρώ, Ελεάνα Καυκαλά, Μάκης Παπαδημητράτος, Στάθης Σταμουλακάτος, Αντώνης Τσιοτσιόπουλος
Info: έως 27 Ιανουαρίου 2026. Προπώληση εδώ.
***
Αρμπάιτ
Κείμενο – σκηνοθεσία: Γιώργος Παλούμπης – Αντώνης Τσιοτσιόπουλος
Παίζουν: Σοφία Ακασοπούλου, Ελευθερία Αράκη, Θεοδώρα Βαλομάνδρα, Βίκυ Εδιάρογλου, Εύα Θεολόγη, Άννα Μαρίνου, Μαρίτσα Φωτιάδου
Info: έως 30 Νοεμβρίου 202 στο Θέατρο Σταθμός. Προπώληση εδώ.
Ακολουθήστε το OneMan στο Google News και μάθετε τις σημαντικότερες ειδήσεις.