Μια δωρεάν πλωτή έκθεση έχει προσαράξει στην Πύλη Ε8 του Πειραιά
Δεχτήκαμε την πρόσκληση και επιβιβαστήκαμε στο Art Explora Festival, ένα φεστιβάλ που με όχημα τη σύγχρονη τέχνη διαπερνά σύνορα και ανοίγει διαλόγους στα λιμάνια της Μεσογείου. Και το πιο ενδιαφέρον, ότι δεν μασάει τα λόγια του.
- 9 ΟΚΤ 2025
Αργά το απόγευμα, ανάμεσα στα οχήματα που εξέρχονται σημειωτόν από το λιμάνι έχοντας μόλις αποβιβαστεί στην Πύλη του Αργοσαρωνικού, διάφορος κόσμος βηματίζει προς την αντίθετη κατεύθυνση, χωρίς όμως να κουβαλάει βαλίτσες ή σακβουαγιάζ. Δεν χρειάζονται καν εισιτήριο για να επιβιβαστούν στο «ταξίδι» του σκάφους που έχει προσαράξει στο τέλος της αποβάθρας, με σήμα κατατεθέν τη φράση “Ideally you would sea where to go / Here we dream of no more front tears”, γραμμένη επάνω στα λευκά πανιά του από τη Γαλλίδα εικαστικό Laure Prouvost.
Προορισμός αυτού του σκάφους που διεκδικεί τον τίτλο του πρώτου πλωτού μουσείου στον κόσμο, είναι τα πέρατα της Μεσογείου – μια θάλασσα που λούζεται απλόχερα από το φως του ήλιου αλλά και από τα πιο πυκνά σκοτάδια του σύγχρονου κόσμου, τον εκτοπισμό, τις αμέτρητες ψυχές που χάθηκαν στα βάθη της, τους τόνους πεταμένων πλαστικών και τη μόλυνση από τις εξορύξεις υδρογονανθράκων.
Όσοι δεχτούν την πρόσκληση και επιβιβαστούν στο «ταξίδι» του Art Explora Festival (μέχρι 12/10) θα πρέπει να προετοιμαστούν και για τις δύο αυτές πλευρές της Μεσογείου, ιδίως για εκείνη που συνηθίζουμε να κρύβουμε κάτω απ’ το χαλί, εφησυχάζοντας τις συνειδήσεις μας.
Θα λέγαμε ότι το στοιχείο αυτό μάς προκάλεσε ιδιαίτερα θετική έκπληξη κατά την επίσκεψή μας, σε σχέση με τη θεσμική ταυτότητα της διοργάνωσης: πρόκειται για ένα περιοδεύον φεστιβάλ σύγχρονης τέχνης το οποίο από το 2024 μεταφέρεται από λιμάνι σε λιμάνι, χάρη στο ομώνυμο ίδρυμα ενός ισχυρού Γάλλου επιχειρηματία με φιλανθρωπική δράση (Frédéric Jousset), ενώ στην εδώ στάση του απολαμβάνει στήριξη από ισχυρούς ομίλους και θεσμικούς παράγοντες του Πειραιά (Dimand ΑΕ, Piraeus Tower Α.Ε.).
Εντούτοις, σε επίπεδο περιεχομένου, η αφήγηση δεν μασάει τα λόγια της. Δεν ωραιοποιεί καταστάσεις.
Ο επισκέπτης του φεστιβάλ καλείται να διανύσει μια διαδρομή τόσο πάνω στο σκάφος όσο και στον δίπλα χώρο της αποβάθρας, περπατώντας μέσα σε ξεχωριστά κοντέινερ-περίπτερα τα οποία ορίζονται αισθητικά από μια ενιαία κυματιστή στέψη (σχεδιασμός: Wilmotte & Associés Architectes).
Άλλοτε μέσα από σύγχρονα VR γυαλιά και ακουστικά τα οποία καλείσαι να φορέσεις όσο κάθεσαι αναπαυτικά στις σεζλόνγκ του καταστρώματος, άλλοτε μέσα από παλιούς καρουζέλ προτζέκτορες, συγκινητικές polaroid και φωσφορίζοντα φιλμ, μέσα από εγκαταστάσεις και έργα βίντεο, έρχεσαι αντιμέτωπος με διάφορες μακρινές, πολύ μακρινές ιστορίες.
Ιστορίες όπως εκείνες τις οποίες μετέφεραν φίλες ανταλλάσσοντας κασέτες όσο βρίσκονταν εκτοπισμένες σε διαφορετικές χώρες. Ιστορίες απ’ τους νομάδες Παλαιστίνιους και τα κοντέινερ που τους παραχωρήθηκαν για να εργάζονται. Ιστορίες από γυναίκες λαθρέμπορους, από μετανάστες που χάθηκαν πλέοντας ακυβέρνητοι στα ανοιχτά της θάλασσας («Δεν είχαμε τίποτα να φάμε και το πόσιμο νερό τελείωσε τη δεύτερη μέρα. Ένας άντρας πέθανε την τέταρτη μέρα από τις αναθυμιάσεις της βενζίνης»), από τα απύθμενα βάθη των ωκεανών και τα μυστηριώδη πλάσματα που ζουν στο απόλυτο σκοτάδι συμβιώνοντας με βακτήρια.
Ήχοι από έναν συναρπαστικά πολυφωνικό κόσμο, δίπλα σε ερευνητικά έργα τα οποία αποκαλύπτουν τη φρίκη των θαλάσσιων συνόρων, σαν σπαρακτική κραυγή.
Είναι ιστορίες οι οποίες όσο και αν απέχουν σε γεωγραφικά ή βαθυμετρικά δεδομένα, ενώνονται όλες τελικά από τα ίδια νερά. Τα νερά της Μεσογείου. Και τελικά με όλους τους λαούς αυτής της λεκάνης, όπως και εμάς τους ίδιους. Ανεξαρτήτως ηλικίας και βαθμού εξοικείωσης με τον κόσμο της σύγχρονης τέχνης.
Αυτός ήταν και ο βασικός στόχος του Art Explora Festival όπως και του Ιδρύματος ευρύτερα, άλλωστε, όπως εξήγησαν οι Γαλλίδες επιμελήτριες του φεστιβάλ κατά την ξενάγηση του Τύπου: «η κεντρική ιδέα που έπεσε στο τραπέζι έξι χρόνια πριν ήταν πώς θα μπορούσαμε μέσω της τέχνης να γεφυρώσουμε αποστάσεις, να διαπεράσουμε σύνορα και να ανοίξουμε τελικά διάλογο με διαφορετικά κοινά».
Απέναντι στο ίσως πιο κομβικό ερώτημα που αφορά τον εικαστικό κλάδο στην εποχή της γρήγορης κατανάλωσης και του scrolling, στο «πώς κάνεις τη σύγχρονη τέχνη πιο προσβάσιμη και ελκυστική για το ευρύ κοινό», το συγκεκριμένο φεστιβάλ απαντάει με διευρυμένες συνεργασίες και μια ακόμη πιο διευρυμένη ποικιλία μέσων.
Έχει εισάγει τη λογική του πλωτού μουσείου (αν και πρακτικά, μόνο ένα μικρό μέρος του φεστιβάλ παρουσιάζεται εκεί), διαθέτει έργα κάθε πιθανού μέσου με έμφαση στις σύγχρονες τεχνολογίες, έχει φροντίσει για πληθώρα εκπαιδευτικών προγραμμάτων για σχολεία και ακουστικά τουρ, ενώ σε κάθε μία απ’ τις στάσεις στη Μεσόγειο που πραγματοποιεί αναθέτει σε τοπικό curator την επιμέλεια του «ζωντανού» προγράμματος – στη δική μας περίπτωση είναι η διακεκριμένη Κατερίνα Τσέλιου.
Ποια είναι τα κομμάτια του Art Explora Festival στον Πειραιά
Η σύντομη διάρκεια της στάσης του φεστιβάλ παραπέμπει στη λογική του hapenning, που παρατηρούμε ευρύτερα να αναβιώνει μετά την πανδημία: λίγες ημέρες με πολλές επιμέρους δράσεις και εμπειρίες (π.χ. συμμετοχικές περφόρμανς και εργαστήρια, dj sets, προβολές βίντεο αρτ, μουσικά ταξίδια, τραπέζια μεσογειακής κουζίνας), που όπως λειτουργούν όλα μαζί σε αρμονία, φέρνουν πολύ περισσότερο κόσμο και διαφορετικά κοινά στο ίδιο μέρος του λιμανιού.
Τα σταθερά σημεία αναφοράς του φεστιβάλ (τα οποία επανεκτίθενται σε κάθε λιμάνι-στάση) είναι τα εξής:
- Το πλωτό μουσείο: ένα ιστιοπλοϊκό σκάφος τύπου καταμαράν, όπου σε περιμένει μια VR αφήγηση με προορισμό την Αλεξάνδρεια (σχεδιασμένη από την Ubisoft) και μια ηχητική εμπειρία στο κατάστρωμα, με ηχοτοπία που αναδεικνύουν την ποικιλία της Μεσογείου.
- Το κεντρικό εκθεσιακό περίπτερο Under the Azure: Μέσα σε ένα σκοτεινό σκηνικό που παραπέμπει στα απύθμενα βάθη της Μεσογείου, φανταστικοί κόσμοι αναδύονται – κόσμοι από πελώρια πλάσματα και συλλεγμένα απορρίμματα, από την αβεβαιότητα των θολών νερών αλλά και το μυστήριο το οποίο αυτά γεννούσαν ανέκαθεν στην ανθρώπινη φαντασία. Περιλαμβάνεται και μια σειρά ζωγραφικών έργων του Joan Miró.
- Το φωτογραφικό περίπτερο με την έκθεση Undertow: Το πιο πολιτικό, πιο συγκινητικό και κατά τη γνώμη μας πιο δυνατό κομμάτι του φεστιβάλ Art Explora Festival στον Πειραιά, με έργα τα οποία μεταφέρουν προσωπικές μαρτυρίες εκτοπισμού, ερευνητικά πρότζεκτ για τα θαλάσσια σύνορα (από τους σπουδαίους Forensic Architecture) και σχέσεις φροντίδας σε περιόδους κινδύνου. Όλα τα έργα είναι καλλιτεχνών από τον αραβικό κόσμο.
- Το περίπτερο με την έκθεση Present: Σε συνεργασία με το Μουσείο του Λούβρου, ζωντανεύουν ψηφιακά (στους τοίχους ενός τούνελ με LED οθόνες) γυναικείες μορφές των πολιτισμών της Μεσογείου.
- Δορυφορική έκθεση στο Atopos cvc x Office of Hydrocommons: Στη νέα του έδρα επί της οδού Πολυδεύκους, λίγα λεπτά μακριά από την Πύλη Ε8, ο μη κερδοσκοπικός οργανισμός παρουσιάζει μια εικαστική διερεύνηση καλλιτεχνικών πρακτικών με το νερό στη Μεσόγειο, τόσο ως βιωμένη όσο και ως κριτική γεωγραφία, σε επιμέλεια της Ελένης Ρήγα (Liquid Ports)
***
ΙΝFΟ
Art Explora Festival
Πύλη E8 – Λιμάνι Πειραιά
Έως 12 Οκτωβρίου 2025
Είσοδος ελεύθερη. Κάποιες δραστηριότητες, όπως οι επισκέψεις στο πλωτό μουσείο και τα εργαστήρια απαιτούν δωρεάν ηλεκτρονική κράτηση.
Περισσότερες πληροφορίες εδώ.
Aκολουθήστε το OneMan στο Google News και μάθετε τις σημαντικότερες ειδήσεις.