Ο Jo Di βλέπει τα έργα του σαν βάρκες στο πέλαγος της κοινωνικής αδικίας

Τα τελευταία εικοσιτετράωρα πριν από τις μεγαλειώδεις συγκεντρώσεις για τα Τέμπη, οι εικόνες του διαδόθηκαν αστραπιαία και, όπως φάνηκε, έδρασαν σαν καύσιμο για την οργή της κοινωνικής «μηχανής»: αφού δημοσίευσε τις πρώτες αφίσες, δέχθηκε έναν πρωτοφανή καταιγισμό μηνυμάτων από κόσμο ο οποίος του ζητούσε να προσαρμόσει τις πληροφορίες για τις συγκεντρώσεις στην πόλη του, και έτσι το «στοιχειωμένο» βαγόνι και η μεγάλη πέτρινη γροθιά που είχε φανταστεί ο Jo Di να πετάγεται μέσα από το τσιμεντωμένο έδαφος, έγιναν viral.

Αιχμηρές και απόλυτα ξεκάθαρες στο μήνυμα που μετέφεραν, οι εικόνες αυτές ήταν σαν συνθήματα.

«Αυτός είναι ο στόχος μου», σχολιάζει ο δημιουργός Jo Di, «η εικόνα, έτσι όπως τη δουλεύω, δεν είναι για να ομορφύνει κάτι, είναι σύνθημα που πρέπει να κολλήσει στο μυαλό, όχι στον τοίχο – εάν δεν ενοχλήσει, εάν δεν αφήσει ερωτηματικά, εάν δεν σπάσει την προκαθορισμένη ροή και συνέχεια, δεν έχει λόγο ύπαρξης». Όπως επισημαίνει, «τα έργα για τα Τέμπη δεν ήταν ένας φόρος τιμής – ήταν κραυγή».

Ένας εικαστικός ακτιβισμός με κεντρικό μήνυμα το «ας μη συνηθίσουμε το έγκλημα και τη φρίκη», μια συνήθεια η οποία δυστυχώς εξελίσσεται σε σύμπτωμα των καιρών μας, όσο π.χ. παρακολουθούμε απαθείς μέσα απ’ την οθόνη του κινητού μας μια ολόκληρη γενοκτονία στη Γάζα.

Για να πάμε ένα βήμα παρακάτω, η ρίζα του προβλήματος έγκειται στην «άρνηση του να θυμόμαστε, όχι επειδή δεν μπορούμε, επειδή δεν θέλουμε», όπως παρατηρεί ο Jo Di. «Έχουμε γίνει μια κοινωνία που ζει σε loop 24ώρου: η μνήμη δεν είναι απλώς κοντή, είναι πολιτικά επικίνδυνα ελεγχόμενη». Υπό αυτές τις συνθήκες, θα μπορούσαμε να δούμε την προσπάθεια του Δημήτρη Ιωακειμίδη, όπως είναι το πραγματικό όνομα του δημιουργού πίσω απ’ τη σελίδα, που κανονικά ζει την καθημερινότητά του ως οδοντίατρος στη Χάγη.

Πρώτη ανασκόπηση στην ψηφιακή τέχνη του Jo Di

Μικρή εξαίρεση αποτελούν οι τρέχουσες εβδομάδες, κατά τις οποίος ο Jo Di βρίσκεται στη ζεστή Αθήνα, λόγω της έκθεσης στο Λόφος Art Project αλλά και μιας σατιρικής μουσικής παράστασης που υπογράφει ο ίδιος (προπώληση εδώ).

Όσον αφορά τον δραστήριο χώρο του Πάνου Σαραφιανού στην Κυψέλη, έχουμε (μέχρι και τις 8/5) την πρώτη ανασκόπηση ψηφιακών έργων του content creator Jo Di, έργα τα οποία διατρέχουν περισσότερο από μια δεκαετία ψηφιακού ακτιβισμού και κατά κάποιον τρόπο αποτελούν τον «καθρέφτη μιας γενιάς που μεγάλωσε με το ίντερνετ», όπως σχολιάζει η επιμελήτρια της έκθεσης και ιστορικός τέχνης, Φαίη Τζανετουλάκου. «Αυτά τα έργα δεν είναι μόνο αντιδράσεις – είναι αρχείο μιας κοινωνίας που αρνείται να λησμονήσει και απαιτεί αλλαγή».

Η αιχμηρή τέχνη του Jo Di διατρέχει γεγονότα από την περίοδο της βαθιάς κρίσης.

Όσοι κινούνταν στη σφαίρα των εναλλακτικών Μέσων πληροφόρησης, θα θυμούνται ότι η υπογραφή του εμφανίστηκε κάπου το 2013, δίπλα σε οικονομικά γραφήματα που συμπύκνωναν την κατάπτωση της Ελλάδας. Όπως μου απαντάει ο ίδιος, «το Jo Di graphics ξεκίνησε από ανάγκη», όσο βρισκόταν ήδη στο εξωτερικό κι έβλεπε από απόσταση τη συνεχή φθορά στην πατρίδα του. «Η κρίση δεν ήταν μόνο στους αριθμούς, ήταν στα πρόσωπα και τις ζωές των ανθρώπων, στις αξίες, στην καθημερινότητα που είχε γίνει αποπνικτική, ήταν σαν να μην υπήρχε δημόσιος χώρος να φωνάξεις».

Έτσι, άρχισε να φωνάζει με εικόνες. Εικόνες με καυστικά μηνύματα και στοιχεία, σχετικά με τα μνημόνια, τη διαφθορά, την αδικία.

Τον ρωτάω τι περιθώρια ακτιβισμού εντοπίζει στη δημιουργία ψηφιακού περιεχομένου, στην εποχή της εικόνας.

«Τα περιθώρια δεν είναι πολλά, αλλά είναι υπαρκτά», απαντάει. «Δεν αλλάζεις τον κόσμο με μια εικόνα, αλλά μπορείς να ταρακουνήσεις ένα μυαλό – και αυτό είναι κάτι. Η εικόνα στο σωστό timing μπορεί να γίνει κραυγή, μπορεί να γίνει ενοχλητική υπενθύμιση. Προσπαθώ να είμαι παρών κάθε φορά που η σιωπή γίνεται πολύ βαριά και η αδικία πνίγει».

Για τα Τέμπη, την Πύλο, την κρατική βία, τις θλιβερές πρωτιές της χώρας όπως π.χ. τη χαμηλή αναλογία υγειονομικών επί εποχής covid, σε αντίθεση με την υψηλότατη αναλογία ιερέων και αστυνομικών – θέματα τα οποία αποσιωπούνται σε ένα περιβάλλον ενημέρωσης το οποίο σύμφωνα με τους δείκτες της ΕΕ κατατάσσεται στην 127η θέση μεταξύ 180 χωρών ως προς την ελευθερία του Τύπου.

Δεν αποτελεί έκπληξη ότι στη μάχη της θεσμικής προπαγάνδας, ένα τέτοιο περιεχόμενο ενοχλεί. Στη διάρκεια όλων αυτών των χρόνων, ο Jo Di έχει δεχθεί αρκετές επιθέσεις, με αποτέλεσμα να αποκλειστεί βραχυπρόθεσμα από πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης.

«Οι πλατφόρμες αυτές έχουν μεν τη λογική της δημόσιας πλατείας, αλλά μην ξεχνάμε πως ανήκουν σε ιδιωτικές εταιρείες που σκοπό έχουν το κέρδος και μόνο αυτό, με αυτοματοποιημένους ελέγχους που δεν ξεχωρίζουν τη ρητορική μίσους απ’ τη ρητορική της αντίστασης», σχολιάζει ο ίδιος, έλεγχοι οι οποίοι «απαγορεύουν» συγκεκριμένες λέξεις όπως «Παλαιστίνη» και «γενοκτονία». Ένα αντίστοιχο πρόβλημα είχαμε αναδείξει για την αδυναμία του αλγόριθμου να διακρίνει την κατάφαση από την ειρωνεία στο κωμικό περιεχόμενο. «Ωστόσο, το πρόβλημα δεν είναι μόνο οι αλγόριθμοι, αλλά και ποιοι κινητοποιούνται πίσω από αυτούς».

Από την εμπειρία του Jo Di, έχει διαπιστωθεί ότι φανατισμένες ομάδες εθνικών ή/και θρησκευτικών κύκλων είναι σε θέση να οργανώσουν μαζικά reports, υποχρεώνοντας να κατέβει ό,τι τους εκθέτει. Πρόσφατα, αποκαλύφθηκε το σκάνδαλο με τις κρατικές χρηματοδοτήσεις στην Ομάδα Αλήθειας.

Παράλληλα, από περιπτώσεις του εξωτερικού, γνωρίζουμε για τη δύναμη των AI-powered bots στην επιρροή της κοινής γνώμης και την παραπληροφόρηση, σε ένα τοπίο που αποδεικνύεται ολοένα και πιο ομιχλώδες σχετικά με το τι επιτρέπεται να λεχθεί και ποια είναι τελικά η αλήθεια.

Η επιβίωση σε αυτή τη μάχη απαιτεί γερό στομάχι.

Όπως θα φαντάζεστε, το hate speech αποτελεί εδώ και χρόνια καθημερινό φαινόμενο για τις σελίδες του Jo Di – κάτι που στην αρχή τον ενοχλούσε, αλλά πλέον το συνήθισε και δεν τον πτοεί, όπως παραδέχεται ο ίδιος. «Αντίθετα, το χρησιμοποιώ ως ένα μέτρο αυτο-αξιολόγησης της δουλειάς μου: εάν με όσα κάνω δεν ενεργοποιηθούν οι μηχανισμοί της ανθρωποφαγίας, σκέφτομαι πως κάτι δεν έχει γίνει σωστά. Ότι δεν ενοχλήθηκε ή δεν ένιωσε την απειλή το σύστημα το οποίο αντιμάχομαι».

Πώς βλέπει τα έργα που φτιάχνει, σε αυτό το πλαίσιο; Σαν «εργαλεία μνήμης και πολιτικής στάσης – κάθε έργο μου το βλέπω σαν μια μικρή χάρτινη βάρκα που την αφήνω να ταξιδεύει στο πέλαγος της κοινωνικής αδικίας. Άλλες από αυτές βουλιάζουν, άλλες φτάνουν στα πιο μακρινά λιμάνια και ακόμα ταξιδεύουν».

ΑΙ Σιχτίρ: Η τέχνη του Jo Di στη σκηνή

Κάτι που πρώτη φορά μαθαίνουμε είναι ότι η καυστική τέχνη του Jo Di δεν περιορίζεται στις ψηφιακές εικόνες. Παράλληλα με την έκθεση-ανασκόπηση στο Λόφος Art Project, ο Δημήτρης Ιωακειμίδης παρουσιάζει τη μουσική σατιρική παράσταση ΑΙ σιχτίρ (ένας τίτλος-λογοπαίγνιο που παραπέμπει στο εργαλείο της Τεχνητής Νοημοσύνης), ένα έργο το οποίο γεννήθηκε μέσα από έναν συνδυασμό συγκυριών, όπως εξηγεί.

«Από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου σκαρώνω στιχάκια και προσπαθούσα να τα κάνω τραγούδια», αναφέρει, «πλέον, με τα πολλαπλά εργαλεία τα οποία είναι διαθέσιμα, κατάφερα να δώσω μορφή και ζωή στους στίχους μου, με αποτέλεσμα να εντάξω τελικά και τη μουσική στο πλαίσιο των ακτιβιστικών μου δράσεων», διαπιστώνοντας ότι με τη σωστή μελωδία το μήνυμα μεταφέρεται με ακόμη πιο αποδοτικό τρόπο. Κάπως έτσι, γεννήθηκε η ιδέα για μια μουσική σατιρική παράσταση που θα μετουσιώσει τη δημιουργία της ηλεκτρονικής εφαρμογής σε αληθινή μουσική παραγωγή με πραγματικά όργανα και αληθινές ανθρώπινες φωνές, όπως θα δούμε την Κυριακή 11 Μαΐου στο Κύτταρο.

Το ΑΙ σιχτίρ είναι ένα κράμα ανάμεσα σε τραγούδια με έντονο πολιτικό και κοινωνικό στίχο και τη σατιρική θεατρική πρόζα. Το αποτέλεσμα; «Να φέρει το διαδικτυακό αποτέλεσμα του Jo Di στην πραγματικότητα».

***

ΙΝFΟ

ΑΙ σιχτίρ
Κυριακή 11 Μαΐου στο Κύτταρο
Προπώληση εδώ
Τα καθαρά έσοδα της παράστασης θα διατεθούν ως δωρεά στον Σύλλογο Πληγέντων Δυστυχήματος Τεμπών.

Έκθεση Ψηφιακής Τέχνης
Jo Di – Μεταξύ Πραγματικότητας και Διαδικτύου

Λόφος Art Project
Έως 8 Μαΐου
Ώρες λειτουργίας: 18:00-21:00
Είσοδος ελεύθερη

ΣΧΕΤΙΚΟ ΘΕΜΑ