Η πιο κρύα μέρα που έχει ζήσει ποτέ η Αθήνα
Τρεις θάνατοι, δεκάδες βλάβες και καταστροφές στους προσφυγικούς συνοικισμούς είχαν προκληθεί από τον χιονιά του Φεβρουαρίου το 1934, όταν το θερμόμετρο της πόλης έδειξε ένα πρωί το πρωτοφανές -10,4°C.
- 22 ΙΑΝ 2024
«Σκι εις την καρδιά της Αθήνας», έγραφε η λεζάντα κάτω από φωτογραφία σε φύλλο εφημερίδας της επόμενης μέρας, διευκρινίζοντας ότι το στιγμιότυπο δεν τραβήχτηκε στις Άλπεις, ούτε τουλάχιστον στην Πάρνηθα, αλλά στη Σταδίου.
Στο καρέ που είχε θολώσει από τη σφοδρότητα της χιονόπτωσης εκείνη τη στιγμή, απαθανατίζονταν τρεις φιγούρες με φορεμένα παγοπέδιλα μπροστά από την Παλαιά (σήμερα) Βουλή, ακριβώς έναν χρόνο πριν τη μεταφορά του βουλευτικού σώματος στο κτίριο μπροστά από την πλατεία Συντάγματος. Συγκεκριμένα, το ημερολόγιο έδειχνε τον μήνα Φεβρουάριο του έτους 1934 και η πρωτεύουσα ζούσε τον σκληρότερο χιονιά που είχε καταγραφεί μέχρι τότε στην ιστορία.
Εκείνο το σφοδρό καιρικό φαινόμενο που έντυσε την πόλη στα λευκά –ένα μετεωρολογικό κλισέ με μακρά ιστορία, όπως δείχνουν οι τίτλοι στα ρεπορτάζ της εποχής– παραμένει μέχρι σήμερα να κατέχει ένα άτυπο ρεκόρ: στις 16 Φεβρουαρίου του 1934 πιστώνεται η χαμηλότερη θερμοκρασία στο θερμόμετρο της Αθήνας. Ο μετεωρολογικός σταθμός του Ζαππείου είχε μετρήσει -7°C και ο σταθμός της Γεωπονικής Σχολής μέτρησε το πρωτοφανές -10,4°C.
Επίσης, πρωτοφανές ήταν και το πάχος του χιονιού στο κέντρο της πόλης, το οποίο έφτασε τα 40 εκατοστά, σύμφωνα με σχετική ανακοίνωση της μετεωρολογικής υπηρεσίας που δημοσιεύθηκε από τις εφημερίδες.
Το κύμα της κακοκαιρίας εξασθένησε έπειτα από δύο εικοσιτετράωρα, περίπου. Μέχρι τότε, είχε καταφέρει αρκετές ζημιές στην απροετοίμαστη και φτωχή σε μεγάλο βαθμό πρωτεύουσα των περίπου 811.000 κατοίκων. Από τον χιονιά και το κρύο προκλήθηκαν τρεις θάνατοι (ένας εξ αυτών λόγω ασφυξίας από μαγκάλι σε κλειστό διαμέρισμα), δεκάδες βλάβες αλλά και πολλοί τραυματισμοί είτε από σοβαρή ή αστεία αιτία. Στη δεύτερη κατηγορία ανήκουν οι πάνω από 15 άνθρωποι που διακομίστηκαν στο νοσοκομείο με μώλωπες και πληγές από τον χιονοπόλεμο.
Η Αθήνα του 1930 παραδομένη στον χιονιά
Η πρωτοφανής σε σφοδρότητα χιονόπτωση έθεσε την πρωτεύουσα, κυριολεκτικά και μεταφορικά, στον πάγο: Τόσο στην Αθήνα όσο και στον Πειραιά, τα σχολεία παρέμειναν με απόφαση υπουργείου κλειστά, όπως και τα καταστήματα, αλλά και οι δημόσιες υπηρεσίες. Κόπηκαν τηλεφωνικές και τηλεγραφικές γραμμές, ακινητοποιήθηκαν τα λεωφορεία και περιστασιακά οι γραμμές του τραμ. Όσοι αψήφησαν την κακοκαιρία, παραγνωρίζοντας μάλλον από άγνοια τους κινδύνους του χιονιά, βρέθηκαν εγκλωβισμένοι στα οχήματά τους, με πολλά άρθρα των επόμενων ημερών να αφιερώνονται στα «βάσανα των σοφέρ».
Είναι διάφορες οι ενδείξεις που μαρτυρούν την παντελή άγνοια διαχείρισης του φαινομένου εκείνη την εποχή, τόσο από τους πολίτες όσο και το κράτος. Για παράδειγμα, η εντολή προς τους πυροσβέστες ήταν να κάνουν χρήση της αντλίας νερού για να διαλύσουν τον πάγο, πράγμα που φυσικά έκανε τα πράγματα χειρότερα στους δρόμους της πόλης. Παράλληλα, δεν υπήρξαν επιχειρήσεις καθαρισμού, οπότε για μέρες οι δρόμοι και τα πεζοδρόμια παρέμεναν ολισθηρά, περιμένοντας να λιώσει το χιόνι από μόνο του.
Σαφώς και σημειώθηκαν τραυματισμοί και μώλωπες από τις πτώσεις πολιτών τις επόμενες μέρες. Αλλά το μεγαλύτερο πρόβλημα αντιμετώπισαν, όπως ήταν αναμενόμενο, οι προσφυγικές συνοικίες. Δεκάδες, μέχρι και εκατοντάδες, πλινθόκτιστα κτίρια και παραπήγματα παραδόθηκαν στον χιονιά που κατακάθισε στις στέγες τους. Να θυμίσουμε ότι δεν είχαν ακόμη δημιουργηθεί οι οργανωμένοι προσφυγικοί οικισμοί από πλευράς κράτους. Οπότε, σε αυτή την άτυχη συγκυρία, χιλιάδες εκτοπισμένοι βρίσκονται στο έλεος του χιονιά, κατά βάση χωρίς πετρέλαιο (ή φωταέριο) και χωρίς νερό. Στη Δραπετσώνα, την Παλαιά Κοκκινιά και στα Αρμένικα της Νίκαιας καταγράφηκαν πολλές καταστροφές.
Μόνο νεαροί και πιτσιρίκια χαίρονταν με την ψυχή τους τη σπάνιας σφοδρότητας χιονόπτωση. Όπως μεταφέρουν τα δημοσιεύματα, «πολλοί φοιτηταί είχον συγκεντρωθή εις τας πέριξ του πανεπιστημίου και της βιβλιοθήκης οδούς και πλατείας, οι οποίο έρριπτον μπάλλες από χιόνι εις τους διαβαίνοντας εκείθεν ανεξαρτήτως ηλικίας και φύλλου». Μέχρι που περαστικοί εκνευρίστηκαν τόσο που κάλεσαν την αστυνομία και εκείνη έκανε το χρέος της, οδηγώντας προς παραδειγματισμό μερικά από τα άτομα στο τμήμα.
Στα αστεία trivia του διήμερου περιλαμβάνεται επίσης και το γεγονός ότι αυξήθηκαν ραγδαία οι πωλήσεις οινοπνευματούχων, με την ελπίδα να προσφέρουν ζέστη μέσα στον χιονιά, κάτι το οποίο επιστημονικά παραμένει μέχρι σήμερα μη επιβεβαιωμένο.
