Πόσο ανεβάζουν τη θερμοκρασία στην Αθήνα οι φωτιές των περασμένων ετών

Έχετε παρατηρήσει ότι (τόσο σε κοινωνικό όσο και δημοσιογραφικό επίπεδο) προβληματιζόμαστε με τις πυρκαγιές μόνο όταν δούμε καπνό στον ορίζοντα ή στάχτη στο μπαλκόνι μας; Όμως, δεν είναι έτσι: ειδικά σε ένα αστικό κέντρο το οποίο είναι οικοδομημένο σε ανάγλυφο όπως της Αττικής, όπου το μικροκλίμα ρυθμιζόταν ανέκαθεν από τη δομή των περιαστικών βουνών (Πεντέλη, Πάρνηθα, Υμηττός και Ποικίλο Όρος), το αντίκτυπο των πυρκαγιών λειτουργεί και μακροπρόθεσμα, με συσσωρευτικό τρόπο μάλιστα, αυξάνοντας σιωπηλά τους βαθμούς Κελσίου.

Ναι, για τους πιο έντονους και πιο συχνούς καύσωνες που παρατηρούνται στην πρωτεύουσα τα τελευταία έτη, δεν ευθύνεται μονάχα η γενικότερη αύξηση της μέσης θερμοκρασίας στη Μεσόγειο, ούτε αποκλειστικά το φαινόμενο της θερμικής νησίδας και οι μονάδες των κλιματιστικών που δουλεύουν αδιάκοπα, αποβάλλοντας ζέστη.

Σημαντικό μερίδιο στην εξίσωση παίζουν και τα ξερά, απογυμνωμένα περιαστικά εδάφη τα οποία άφησαν πίσω τους οι προηγούμενες πυρκαγιές, όπως αποκαλύπτει σε νέο report για την Αττική το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών.

Η έρευνα η οποία διεξήχθη από το Μετεωρολογικό Τμήμα του Αστεροσκοπείου, εστίασε σε δύο περιόδους έντονης ζέστης: απ’ τη μία, τις θερμοκρασίες του Ιουλίου του 2024 (λίγο πριν ξεσπάσει η mega-πυρκαγιά στον Βαρνάβα που έφτασε στην Πεντέλη, καίγοντας πάνω από 100.000 στρέμματα), και απ’ την άλλη, τις θερμοκρασίες του Ιούνιο του 2025. Συγκεκριμένα, οι καταγραφές στις δύο αυτές περιόδους έγιναν μέσα από δορυφορικά δεδομένα υψηλής ανάλυσης, τα οποία είναι ικανά να καταγράφουν με ακρίβεια τη θερμοκρασία εδάφους και να αποτυπώνουν τις επιπτώσεις φυσικών καταστροφών στο μικροκλίμα μιας περιοχής.

Τα αποτελέσματα ήταν αποκαλυπτικά.

Πόσο αυξήθηκε η θερμοκρασία του εδάφους από πέρσι

Γεωγραφικά, η μελέτη συνέκρινε τη θερμοκρασιακή κατάσταση όλης της Αττικής μεταξύ των δύο καλοκαιριών (2024-2025). Σε πολλές περιοχές εντοπίστηκαν διαφορές 1-2°C, οι οποίες αποδίδονται σε φυσικές μεταβολές του καιρού. Ωστόσο, στις ζώνες που επλήγησαν από τις μεγάλες πυρκαγιές του Αυγούστου 2024, όπως η Πεντέλη, η αύξηση της θερμοκρασίας εδάφους έφτασε σε σημεία έως και τους +10°C συγκριτικά με τα δεδομένα προ των πυρκαγιών του 2024.

Όπως είναι λογικό, η υψηλότερη θερμοκρασία εδάφους μεταφράζεται σε μεγαλύτερη θέρμανση του αέρα που περνάει, αντί της ψύχρανσης (και του καθαρισμού μέσω της συγκράτησης μικροσωματιδίων) που προσέφεραν τα δέντρα, υπό τις προγενέστερες συνθήκες. Επομένως, το φαινόμενο της θερμικής νησίδας εντείνεται και έτσι η ατμόσφαιρα στο Λεκανοπέδιο γίνεται πιο αποπνικτική και ανθυγιεινή, εκτός από επικίνδυνη εξαιτίας της θερμικής καταπόνησης σε περιόδους πολυήμερου καύσωνα.

Το πρόβλημα δεν αφορά μόνο τη δική μας πόλη. Άλλωστε, με τις mega-πυρκαγιές βρίσκεται αντιμέτωπη ολόκληρη η Λεκάνη της Μεσογείου, με ενδεικτικό παράδειγμα την τεράστια καταστροφή που έπληξε πέρσι την Πορτογαλία (135.000 στρέμματα) και την Ισπανία (150.000 πέρσι).

Σύμφωνα με την Υπηρεσία Κλιματικής Αλλαγής Copernicus της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η μέση θερμοκρασία επιφάνειας της Γης τον Μάιο του 2025 σημειώθηκε κατά 1,4°C υψηλότερη από τα προβιομηχανικά επίπεδα (1850–1900), με το κλιματικό αδιέξοδο να μη χωράει πλέον περιστροφές: εάν συνεχίσουμε να ζούμε καλοκαίρια όπως το περσινό, με θερμοκρασίες έως και +1,5°C, θα σημαίνει ότι αποτύχαμε συλλογικά να διατηρήσουμε το όριο το οποίο είχε θέσει η ιστορική Συμφωνία του Παρισιού το 2015, με πολλαπλές συνέπειες για τις ισορροπίες του πλανήτη, τους ζωικούς οργανισμούς και βέβαια την κορυφή της πυραμίδας – εμάς, τους ίδιους.

ΣΧΕΤΙΚΟ ΘΕΜΑ