Απαγόρευση συναθροίσεων: Η δημοκρατία λειτουργεί για να αντιμετωπίζει και έκτακτες συνθήκες

“Μα καλά στο μέσο της πανδημίας καθόμαστε σοβαρά και μιλάμε για πορείες;”. Αυτό είναι ένα ρητορικό ερώτημα που θα έχετε ακούσει πολλές φορές να επαναλαμβάνεται δεξιά και αριστερά. Δεν μπορεί κανείς να μην παραδεχτεί ότι έχει σε μεγάλο βαθμό το νόημά του. Υγειονομικά μιλώντας μια οποιαδήποτε συγκέντρωση ανθρώπων για όποιον λόγο και αν αυτή γίνεται είναι επικίνδυνη. Ιδίως σε μια περίοδο που η Ελλάδα μετράει νεκρούς, που τα νοσοκομεία έχουν φτάσει στα όριά τους μαζί με όσους εργάζονται σε αυτά. Παρόλα αυτά όμως δεν είναι καθόλου αυτονόητο το να μη μιλάμε για τα δικαιώματά μας εντός όλης αυτής της συνθήκης. Η προάσπιση της υγείας είναι σίγουρα ένα από τα βασικότερα χαρακτηριστικά προάσπισης της ζωής. Δεν είναι όμως το μόνο.

Η προχθεσινοβραδινή ανακοίνωση του Αρχηγού της ΕΛ.ΑΣ είναι απλώς η κορυφή του παγόβουνου μιας κλιμακούμενης προσπάθειας να αντιμετωπιστεί η πανδημία με όρους καταστολής. Κάτι που όχι μόνο οδηγεί σε μια κοινωνία του δόγματος ΝΟΜΟΣ ΚΑΙ ΤΑΞΗ αλλά είναι και τελείως αναποτελεσματικό. Ακριβώς γιατί είναι η πρώτη που θέτει πολιτικό πρόσημο στη διαχείριση της πανδημίας. Δημιουργεί αντιδράσεις και φθείρει από μέσα το συναινετικό κλίμα που έσωσε ζωές την περασμένη άνοιξη. Ταυτόχρονα, μαρτυρά και ένα κράτος που λειτουργεί σε κατάσταση πανικού. Ένα κράτος που βάζει τα ΜΑΤ να συμμαζέψουν τα ασυμμάζευτα που προέκυψαν μετά από σειρά λαθών και μια εντυπωσιακή στη χώνεψή της αδράνεια προ του δεύτερου κύματος της πανδημίας.

Ο κίνδυνος που είναι ακόμα εδώ και η δημοκρατία

Όσα έγιναν τις προηγούμενες μέρες θέτουν σίγουρα το ερώτημα για το αν πρέπει να γίνει η πορεία του Πολυτεχνείου υπό τελείως νέους όρους. Οι νέοι αυτοί όροι είναι όμως πολιτικοί. Υγειονομικά μιλώντας τα πράγματα είναι το ίδιο και περισσότερα δύσκολα. Και αν κάτι μας έχει καταδείξει αυτή η πανδημία του COVID-19 είναι ότι τελικά έχει ταξικό πρόσημο. Έντονα ταξικό πρόσημο. Με αυτή την έννοια, λοιπόν, υπάρχει πράγματι ένας τελείως υπαρκτός κίνδυνος να δημιουργηθεί μια εστία υπερμετάδοσης που θα στραφεί ενάντια στην ίδια την κοινωνία. Τελικά θα στραφεί κυρίως στους πιο ευάλωτους ανθρώπους. Αυτούς δηλαδή που είναι ανασφάλιστοι, που δεν έχουν τα χρήματα για τεστ, που ζουν σε συνθήκες στις οποίες η απομόνωση είναι αδύνατη. Αυτούς επίσης που δεν είχαν πριν από όλα αυτά την οικονομική άνεση να φροντίζουν και να παρακολουθούν την υγεία τους και να ασχοληθούν με τον οργανισμό τους, ώστε να μην ανήκουν στις ευπαθείς ομάδες.

Όταν, λοιπόν, σκεφτόμαστε μια μαζική πορεία πρέπει πρώτα από όλα να σκεφτούμε και αυτούς. Γιατί οι εκκλήσεις για ελευθερία και δημοκρατία δεν πρέπει ποτέ να γίνονται από θέση ισχύος. H πορεία για το Πολυτεχνείο δεν θα μπορούσε και δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να γίνει σαν να μη συμβαίνει τίποτα έξω από αυτή. Και αυτό δεν είναι καθόλου ζήτημα πειθάρχησης ή μη σε μια αυταρχική εξουσία. Mε τον ίδιο τρόπο που η αντιμετώπιση της πανδημίας δεν μπορεί να είναι αποτέλεσμα αποτέλεσμα της πειθάρχησης ή της μη πειθάρχησης σε μια αυταρχική απόφαση.

Οι πολιτικοί όροι που άλλαξαν

Σε μια κίνηση που δεν ξέρω αν μαρτυρά προκλητική διάθεση, εκμετάλλευση της κατάστασης ή πανικό, το Αρχηγείο της ΕΛΑΣ πήρε μια απόφαση που καταπατά -τουλάχιστον με βάση όσα λένε οι περισσότεροι ειδικοί- μια βασική αρχή του Συντάγματος. Δεν χρειαζόμασταν βέβαια τους ειδικούς εν προκειμένω. Δεν είναι όλα δικό τους θέματα. Οποιοσδήποτε πολίτης με μηδενικές γνώσεις συνταγματικού δικαίου μπορεί να καταλάβει ότι μια απαγόρευση συναθροίσεων άνω των 4 ατόμων σε όλη την ελληνική επικράτεια είναι κάτι επικίνδυνα αντιδημοκρατικό. Τόσο επικίνδυνα που δημιουργεί την ανάγκη προάσπισης πολύ βασικών δικαιωμάτων που μας δίνει η δημοκρατία.

Προφανώς επίσης δεν έρχεται εν κενώ. Δεν έπεσε από τον ουρανό όπως δεν πέφτει από το κενό καμία τέτοιου τύπου αντιδημοκρατική πρακτική. Έρχεται μέσα από μια πορεία χρόνου. Πορεία που ξεκίνησε με ένα όργιο καταστολής στην περσινή πορεία της 17ης Νοεμβρίου. Έρχεται από μια διάθεση αντιμετώπισης της πανδημίας με περιπολικά και πρόστιμα. Λίγο αφού είδαμε έναν βουλευτή να επιτηρεί μια αστυνομική επιχείρηση προσπαθώντας να πάρει κάτι από τη “λάμψη” της. Μετά από μια απαράδεκτη σύλληψη μιας νεαρής κοπέλας στην Καρδίτσα που αντιμετωπίστηκε λες και ήταν ο Πάμπλο Εσκομπάρ.

Οποιοδήποτε, λοιπόν, ρητορικό ερώτημα που θέτει τους υγειονομικούς λόγους αυτονόητα πάνω από τους λόγους περί δημοκρατίας και ελευθεριών λειτουργεί αυτομάτως υπονομευτικά για τη δεύτερη. Όχι μόνο γιατί κλείνει τα μάτια στην παραβίασή της. Κυρίως γιατί δέχεται απροϋπόθετα ότι σε συνθήκες έκτακτες, όπως είναι η σημερινή, όλα αυτά τα κάνουμε στην άκρη. Δέχεται δηλαδή κατά έναν τρόπο ότι η Δημοκρατία είναι το καλύτερο πολίτευμα εκεί έξω. Αρκεί βέβαια να υπάρχει κανονικότητα. Στην πανδημία μπορεί να περιμένει για λίγο. Και αυτό είναι κάτι τελείως προβληματικό σε κάθε πτυχή του. Θέτει το ίδιο το πολίτευμα προ μια δήθεν αναποτελεσματικότητάς του.

Μια πανδημία κάπου στη μέση

Η ανάγκη διαμαρτυρίας, λοιπόν, είναι εδώ και είναι τελείως επιτακτική. Επιτακτική όμως είναι και η κατάσταση στα νοσοκομεία της χώρας. Θα μπορούσαν πάντως πράγματι να βρεθούν τρόποι να εκδηλωθεί η διαμαρτυρία των πολιτών χωρίς να δημιουργηθεί ένας ακόμα μεγαλύτερος κίνδυνος για τη δημόσια υγεία. Ευτυχώς οι τρόποι αυτοί είναι πολλοί (κατάθεση στεφάνου, μια ολιγομελής και τελείως συμβολική πορεία, μια πιο μαζική μηχανοκίνητη πορεία). Κάτι τέλος πάντων που θα δείξει στην πράξη ότι η αντιμετώπιση μιας κρίσης δεν γίνεται με πρόστιμα και ΜΑΤ. Δεν γίνεται καν με ατομικές ευθύνες.

Το αίτημα να προστατευτεί η ανθρώπινη ζωή πρέπει να είναι σύνθημα όλων μας. Αν υπάρχει κάποιος που το αμφισβητεί στην πράξη είναι όσοι το σχετικοποιούν ή το βάζουν κάτω από διαφόρων ειδών συμφέροντα. Το ποια ζωή είναι αυτή που θα προστατευτεί είναι όμως σύμφυτο με αυτό το αίτημα. Δεν έρχεται ούτε πριν ούτε μετά από αυτό. Αν θέλουμε να βγούμε από αυτή την πρωτόγνωρη συνθήκη χωρίς να έχει σπιλωθεί το πολίτευμα δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα άλλο παρά να την αντιμετωπίσουμε σεβόμενοι τις βασικές αρχές του. Γιατί αν τις κάνουμε στην άκρη τώρα, θα βρεθούν διάφοροι να τις κάνουν στην άκρη και στο μέλλον. Στο όνομα έκτακτων συνθηκών. Είτε αυτές είναι έκτακτες είτε όχι.