Η αρρώστια της νοσταλγίας

Το revival είναι τάση. Παντού. Στην πολιτική, συζητάμε για την «ανάσταση» του ΠΑΣΟΚ. Ξανά. Ένας Μητσοτάκης, είναι πάλι αρχηγός της ΝΔ. Στην Αμερική, οι γυναίκες διαπραγματεύονται το δικαίωμα στις αμβλώσεις(!). Στην τέχνη, θριαμβεύει η έκθεση για τα ‘80s στην Τεχνόπολη και όλη η αφιερωματική εποποιία-ουρά, που σέρνει πίσω της. O Tonis Sfinos, είναι ο κορυφαίος cult καλλιτέχνης της εποχής. Στην ελληνική τηλεόραση, επιστρέφει το ‘Μεγάλο Παζάρι’. Και το «Καλομοιράκι»  – με την ίδια ένρινη φωνή, που την κάνει να ακούγεται λες και υποφέρει από παρατεταμένο συνάχι. Και το ‘Survivor’. Το «Ε» παίζει τα shows της Ρούλας Κορομηλά σε λούπα. Σε λίγο καιρό θα ξαναδούμε μουσικά realities εγκλεισμού. Όλα είναι λες και ουρλιάζουν «πίσω ολοταχώς», σαν κάτι βραχνιασμένους τηλε-ευαγγελιστές από το Μισισίπι, που καλωσορίζουν την ξενοφοβική δυστοπία του Τραμπ. Αν υπήρχε στ’αλήθεια, ο Περίανδρος Πόπωτας θα έτριβε τα χέρια του.

Αναρωτιέμαι γιατί. Γιατί αναπολούμε με τόση θέρμη, με τόση κωμική απόγνωση μια εποχή που ζήσαμε – ή ακόμα χειρότερα δεν ζήσαμε –  πριν από, 10,20, 30 χρόνια πριν; Τι μας κάνει να γυρίζουμε διαρκώς πίσω; Γιατί αρρωσταίνουμε και πέφτουμε στο κρεβάτι, με βαριά νοσταλγία;

Το «αρρωσταίνουμε» δεν είναι σχήμα λόγου. Αν ανατρέξει κανείς στην ιστορία της λέξης, θα δει πως το αίσθημα της νοσταλγίας (σ.σ. το άλγος, ο πόνος του νόστου, της επιστροφής), φτιαγμένο από δύο ελληνικές λέξεις  (νόστος +άλγος) και πολυτραγουδισμένο στον Όμηρο, στην ουσία  επινοήθηκε γλωσσικά μόλις τον 17ο αιώνα από ένα Ελβετό κι έναν Αλσατό. Toν Jean Jacques Harder και τον Jean Ηofer. Δυό γιατρούς, που χρησιμοποίησαν τον όρο για να περιγράψουν τα συμπτώματα έντονης θλίψης, μαρασμού, μυικής εξάντλησης, κ.λπ που εμφάνιζαν οι Ελβετοί στρατιώτες όταν έμεναν για καιρό στο μέτωπο, μακριά από την πατρίδα τους. Κατά κυριολεξία, λοιπόν, η νοσταλγία είναι ασθένεια. Εκδηλώνεται με σωματικό πόνο.

Κι ωστόσο, ψυχολογικά, είναι μια ασθένεια παράξενη, βαριά κι ελαφριά μαζί. Απαλλαγμένη από βαρίδια –  θλίψη; Παλιές αποτυχίες;  Περασμένα λάθη; Αισθήματα ματαίωσης;  Ξεχάστε τα, πετάξτε τα, κάψτε τα, θάψτε τα. Η νοσταλγία είναι μια θολή ανάμνηση, όχι η υπερφωτισμένη μνήμη. Δεν την πειράζει να  σουλατσάρει εδώ κι εκεί, σαν παιδί, μασουλώντας γλασαρισμένα μηλαράκια του λούνα πάρκ, παίζοντας, γεμίζοντας τα κενά με επινοήματα, μετακινώντας, ισιώνοντας, διορθώνοντας λάθη, αλλάζοντας το παρελθόν. Έτσι κι αλλιώς, σε βάθος χρόνου, όλα τα πράγματα αποκαλύπτουν την ασημαντότητα και  ανακτούν την ελαφρότητά τους. Γι’αυτό, τις περισσότερες φορές η ευτυχία δεν αυτό που ζεις, αλλά κάτι άλλο, που θυμάσαι. Ιδίως, αν το θυμάσαι λάθος.

Γιατί, και ποιόν νοιάζει τελικά, αν 30 χρόνια πριν ήσουν άφραγκος, μόνος, δυστυχής ή φριχτά κακοντυμένος ; Κανέναν, ούτε εσένα τον ίδιο. Πίσω, στην «παιδική χαρά» των ‘80s που ανασυνθέτει επώδυνα, άτσαλα, αλλά με μια ηδονική τσιμπιά η συλλογική μνήμη – δηλαδή όλοι μας, λες και έχουμε την ίδια μαζική παραίσθηση–  τα πάντα είναι όμορφα, καινούργια, πλούσια, ξένοιαστα, λουσμένα στο φως της ντισκομπάλας. Το παρελθόν γίνεται η χώρα, που φιλοξενεί τη λαμέ νιότη μας. Μαζί με γεύσεις, μουσικές, θεάματα, αισθήματα,  πρώτους έρωτες, κάτι όνειρα ατσαλάκωτα, του κουτιού και μια παιδική χαρά που δεν θα ξανάρθει πια. Αυτό είναι που, τελικά, κάνει τον πόνο της επιστροφής αβάσταχτο. 

Γιατί, όσο και αν προσπαθήσουμε  στο μέλλον ΔΕΝ θα…

1. …κάνουμε εύκολα σεξ με έναν άγνωστο/άγνωστη, χωρίς προφυλακτικό και χωρίς να το σκεφτούμε δεύτερη φορά.

2. …συγκινηθούμε με έναν μικρό εξωγήινο που θέλει να γυρίσει σπίτι του.

3. …κλάψουμε με το τελευταίο καλάθι του «τίμιου γίγαντα» Αργύρη Καμπούρη.

4. …ψηφίσουμε με εκλογικό βιβλιάριο.

5. …ή έστω βρεθούμε σε μια κομματική συγκέντρωση στο Σύνταγμα που η «ουρά» της θα φτάνει ως την Ομόνοια.

6. …μπούμε σε ένα «γαλάζιο» ή σε ένα «πράσινο» καφενείο.

7. …παραγγείλουμε μοσχάρι στρογγανώφ στο εστιατόριο. Αντί για κοτόπουλο μιλανέζ.

8. ….βρεθούμε σ’ ένα event όπου ο κόσμος πίνει Pina Colada και Screwdriver. Ή τσιμπάει μπατόν σαλέ, λουκανικάκια Φρανκφούρτης  και γαρίδες κοκτέιλ.

9. …χωριστούμε σε team Μπρουκ και team Καρολάιν, για την καρδιά του Ριτζ.

10. …πάμε ως το περίπτερο για να πάρουμε το Αγόρι, τον Μπλέκ, τη Μανίνα, την Κατερίνα, τσίχλες STIMOROL, καραμέλες ΜΕΖ ή Certs και γκοφρέτα Κουκουρούκου. Για τα χαρτάκια.

11. …χαθούμε στο ηδονικό σύννεφο που λέγεται «Dolca γάλα με κακάο και ψωμί αλειμμένο με ζαχαρούχο γάλα Βλάχας για πρωϊνό».

12.  …δούμε την Κέλι Σακάκου να μας καλησπερίζει στην ΕΡΤ.

13. … και μια τυφλή ηρωίδα ενός hit σήριαλ στην ΥΕΝΕΔ, με το εξωφρενικό όνομα «Tερέζα Ρίχτερ».

14. …αναρωτηθούμε, που πουλάνε το θαυματουργό πολυσακίδιο του Sport Billy.

15.  …περιμένουμε μια βδομάδα, μέχρι το επόμενο επεισόδιο της ‘Δυναστείας’ και του ‘Ιππότη της ασφάλτου’. Kαι μια σεζόν για να μάθουμε «ποιος πυροβόλησε τον Τζέι Άρ».

16.  …ακουστεί σε μια παρέα παιδιών η φράση «οι Άγγελοι του Τσάρλι είναι τρείς, η Κέλι, η Σαμπρίνα και η Κρις ». Μπουφ. Τα φυλάς εσύ.

17. …γράψουμε/ανταλλάξουμε κασέτες με Εurythmics, Culture Club και Depeche Mode. Ή με κάτι άλλο που ακούσαμε την Παρασκευή στο «Μουσικόραμα».

18. ….αγοράσουμε το debut album των Τρυπών. Ή το θεϊκό Closer των Joy Division, ρε φίλε. Σε ΒΙ-ΝΥ-ΛΙΟ!.

19. …χορέψουμε το Billie Jean, μπροστά στον καθρέφτη, με τους γιακάδες σηκωμένους. Ή δοκιμάσουμε το moonwalk για πρώτη φορά.

20. ..ακούσουμε το Express yourself και ορκιστούμε αιώνια πίστη στην Madonna.

21. ..ψάξουμε στις άκρες των FM για πειρατικές εκπομπές, με αφιερώσεις.

22. …ξεστομίσουμε το περίφημο «δεν σε ακούω καλά, κάτσε να πάρω το μηδέν». (Ήχος ντρατατατατακρακ, από καντράν που γυρίζει…).

23. .. ακούσουμε μουσική από ένα μισοχαλασμένο walkman. Που σου «μασάει» την κασέτα.

24. …δούμε το σηματάκι ΟΕΔΒ (αυτό, με την κουκουβάγια), στο οπισθόφυλλο ενός σχολικού βιβλίου.

25. …φορέσουμε σχολική ποδιά Τσεκλένη.

26. …πετάξουμε με την «Ολυμπιακή».

27. …κάνουμε κοπάνα από τα φροντιστήριο για να φάμε το χαρτζιλίκι μας σε μπιλιάρδα και «ουφάδικο».

28. … παίξουμε  ξανά Tehkan World Cup, χωρίς να μας φαίνεται απελπιστικά ρετρό.

29. …δούμε μια μπασκετική υπερ-ομάδα σαν τον Άρη των ‘80’s.  Ή έναν παν-μέγιστο τελικό Wimbledon, σαν αυτόν του ’80 ανάμεσα στου Βorg και τον McEnroe. Ή κάτι που να μοιάζει με τη μαγική ντρίμπλα του Χατζηπαναγή στον Τάκη Στυλιανόπουλο. (Μάρτης του ’82 , Ηρακλής –ΑΕΚ: 3-2)

30.  …δούμε την πρώτη μετ-επιθεώρηση της «Ελεύθερης Σκηνής».Και πολύ αργότερα τoν Στράτο Τζώρτζογλου, στο ντεμπούτο του, στον «Ήχο του όπλου» , με τις ουρές έξω από το υπόγειο του Κουν.

31. .. πάρουμε μια τυρόπιτα με ένα εικοσάρικο. Δραχμές.

32. …δώσουμε ραντεβού, Σάββατο πρωί, για φραπέ στο «Λέντζο» στο Παγκράτι.

33.  …βγούμε για ποτό στα «Παπάκια», στον «Ηριδανό», στο «Μemphis», ή στο «Sui Generis».

34. …φάμε πόρτα από τον Άρη Δαβαράκη στο «Εργοστάσιο».

35. ….ξημερώσουμε στα σκαλάκια της «Αυτοκίνησης». ΄Η στο υπόγειο της «Bora Bora».

36. …τραγουδήσουμε παρέα σε ένα τεράστιο beach party στη Βουλιαγμένη. Ή σε μια συναυλία του Ρόρι Γκάλαχερ, στη Φιλαδέλφεια.

37. …νοικιάσουμε μια βιντεοκασέτα του Στάθη Ψάλτη. Για να γελάσουμε, να κουφαθούμε, να καραφλιάσουμε, να πάθουμε ψυχικό τραλαλά.

38. … δούμε τον Χάρι Κλυνν στην τηλεόραση να διαφημίζει σνακ.

39. ….και τη Δήμητρα Λιάνη γυμνή, σε πρωτοσέλιδο εφημερίδας.

40. …φωτογραφηθούμε με τον Αη Βασίλη του ΜΙΝΙΟΝ.

41.  ….διαβάσουμε το χρονογράφημα του Φρέντι Γερμανού, στην «Ελευθεροτυπία». Και τον «Ίακχο» στον «Ταχυδρόμο» . Και το «Πάνθεον». Και το πρώτο τεύχος του «ΚΛΙΚ».

42. …πιστέψουμε πως οι φράντζες, οι βάτες και οι γκέτες είναι cool.

43. ….αγοράσουμε κάτι πραγματικά cool , από το Sotris. Ή από το Remember, στην Πλάκα. Κι οπωσδήποτε καινούργια «σπορτέξ» από τον «Κατράντζο».

44. …ζήσουμε μια ροκ βραδιά στο «Κύτταρο».

45. ….γίνει best seller ένα βιβλίο που ξεκινάει με τις φράσεις: «Η αιώνια επιστροφή είναι ιδέα μυστηριώδης και ο Νίτσε, με την ιδέα αυτή έφερε πολλούς φιλοσόφους σε δύσκολη θέση: σκέψου δηλαδή ότι μια μέρα όλα πρόκειται να επαναληφθούν όπως ήδη τα έχουμε ζήσει κι ότι ακόμα και η επανάληψη αυτή, θα επαναλαμβάνεται ασταμάτητα! Ο μύθος της αιώνιας επιστροφής μας λέει, αρνητικά, ότι η ζωή που μια για πάντα θα εξαφανιστεί και δεν θα ξανάρθει μοιάζει με μια σκιά. Ότι δεν έχει βάρος, ότι ήδη από σήμερα είναι πεθαμένη. Κι ότι όσο άσπλαχνη, όσο ωραία, όσο λαμπερή κι αν είναι αυτή η ομορφιά, αυτή η φρίκη, αυτή η λαμπρότητα, δεν έχουν κανένα νόημα.» (Μίλαν Κούντερα, Η αβάσταχτη ελαφρότητα του είναι, 1986)

ΔΙΑΒΑΣΕ ΑΚΟΜΑ

Οι 13 πληγές της ελληνικής τηλεόρασης το 2016