Μια χρονιά εκτός ελέγχου, αλλά under (capital) control

Καλοκαίρι του 1999. Σε ένα λιμανάκι στο βόρειο άκρο της Νάξου, ένας φουσκωτός, με μύες ανάλογους του Άιβαν Ντράγκο (μετά την προπόνηση με τις ενέσεις) και μια κυρία που έμοιαζε με τη γκόμενα του Ακάλυπτου, στο θρυλικό (όχι μόνο για την ερμηνεία του Καφετζόπουλου, αλλά και γιατί παραδόξως είναι μια σειρά που εξηγεί 100% γιατί ερχόταν η χρεοκοπία) σήριαλ, απολάμβαναν το ποτό τους σε ένα τραπεζάκι δίπλα στη θάλασσα.

Τι θα ήταν λογικό να συζητά ο Ντράγκο με την όμορφη κυρία; Οτιδήποτε εκτός από το ποια κατασκευαστική είναι καλή και πότε πρέπει να αγοράσουν ή να πουλήσουν στο Χρηματιστήριο Αθηνών. Και όμως! Αυτό συζητούσαν και μάλιστα με ύφος Γκόρντον Γκέκο και βάλε. Περίπου 30 μέρες αργότερα, οι μετοχές θα άρχιζαν να παίρνουν την κάτω βόλτα και οι διάφοροι ‘γνώστες’, θα γίνονταν θύματα των παπαγάλων, το τραγούδι των οποίων ήταν μέλι στ’ αυτιά, λίγους μήνες νωρίτερα.

Όσοι δεν είχαν γίνει οικονομολόγοι, φοροτεχνικοί, τραπεζικοί και λογιστές τα προηγούμενα χρόνια, αναγκάστηκαν να γίνουν φέτος. Τη χρονιά του μεγαλύτερου οικονομικού τρόμου στη Μεταπολίτευση.

Έτσι, μετά τα Spreads, τα μνημόνια, το PSI την τρόικα και τα καταστατικά του ΔΝΤ, τις λίστες φοροφυγάδων, η χρονιά που φεύγει, έβαλε στη ζωή μας εν μια νυκτί τα Capital Controls, τα POS, τα Coco’s και κουβάλησε από τον πρώτο της μήνα μέχρι τον τελευταίο, το σκοτάδι της ανεργίας, της ύφεσης και του χρέους, που όλο το ξεπληρώνουμε και όλο αυξάνεται.

Τι είχαμε, τι χάσαμε (ντροπιασμένος να είναι όποιος σκέφτηκε την Έφη Σαρρή)

Δεν γίνεται φυσικά να αναφερθούμε στην οικονομία, χωρίς να συμπεριλάβουμε ενδεικτικά, συγκεκριμένα στοιχεία.

Η απομείωση του χρέους, παραμένει (τουλάχιστον στα λόγια) μαζί με την καταπολέμηση της ανεργίας, ο νούμερο ένα στόχος, κάθε κυβέρνησης στην εποχή των μνημονίων, ωστόσο σε συνθήκες ύφεσης (στο 1,1% η ύφεση στο τρίτο τρίμηνο, με την οικονομία να επιστρέφει σε αρνητικό έδαφος ύστερα από έξι συνεχόμενα τρίμηνα ανάπτυξης), αν δεν υπάρξει συμφωνία χρονικής επιμήκυνσης των δανείων και εφόσον το ‘κούρεμα’ μοιάζει όνειρο θερινής νυκτός, τόσο η οικονομία θα παραμένει εύθραυστη.

Στα τέλη του 2014 το χρέος διαμορφωνόταν στα 315,45 δισ. ευρώ, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ. Στον προϋπολογισμό διατυπώνεται πρόβλεψη πως το ελληνικό χρέος θα κλείσει στα τέλη του 2015 στα 326 δισ. ευρώ. Ενδεικτικό είναι ότι αυξήθηκε στα 314,5 δισ. ευρώ στα τέλη Σεπτεμβρίου, υψηλότερο κατά 1,7 δισ. ευρώ από τα τέλη Ιουνίου (312,8 δισ. Ευρώ).

Μπορεί βάσει των στοιχείων του ΙΟΒΕ να κλείνει οριακά χαμηλότερα στα τέλη του 2015 στο 26% από 26,5% το 2014 (στοιχεία Οκτωβρίου), ωστόσο η πρόβλεψη για νέα άνοδο μέσα στο 2016 στο 27%, δείχνει ότι οι πολιτικές που ακολουθούνται είναι στην καλύτερη περίπτωση αναποτελεσματικές.

Η παράθεση αριθμών δεν λέει από μόνη της την αλήθεια, αλλά για όποιον είναι άνεργος ή ζει με μισθό 400 και 500 ευρώ, κάθε μέρα που περνάει είναι μαρτύριο. Οι 7 μήνες διαπραγμάτευσης, που μπορούν να προστεθούν στα 5 χρόνια διαπραγμάτευσης και μνημονίων, χωρίς ένα (αριθμός 1) εθνικό σχέδιο για την ανεργία, είναι δυσβάστακτοι.

Και μετά ήρθε το δημοψήφισμα

Ενώ η κυβέρνηση διαπραγματευόταν, και τα χρήματα και η δύναμή μας τελείωνε, όπως παραδέχθηκε πρόσφατα ο πρωθυπουργός, ήρθε η προκήρυξη του δημοψηφίσματος για την 5η Ιουλίου. Έγινε Παρασκευή βράδυ στις 27 Ιουνίου. Τράπεζες και Χρηματιστήριο, δεν επρόκειτο να ανοίξουν τη Δευτέρα. Η χώρα έμπαινε στην περίοδο των Capital Controls.

Εξετάζοντας το μόνο από την οικονομική πλευρά και όχι από την πολιτική, καθώς το “όχι αποκοιμήθηκε στην αγκαλιά του ναι”, επρόκειτο για την αρχή μιας περιόδου τρόμου, που αυτή τη φορά όμως δεν βρισκόταν μόνο στη βλακώδη προπαγάνδα μερικών γραβατωμένων κυρίων των καναλιών, αλλά είχε και αληθινές πτυχές.

Δεν θυμάμαι να έχω κουβαλήσει περισσότερα πακέτα μακαρόνια και πάνες, από εκείνο το απόγευμα Σαββάτου πριν το δημοψήφισμα, όταν και βοήθησα στα ψώνια φιλικού ζευγαριού, που έχει και ένα παιδί και έπρεπε να εξασφαλίσει τις επόμενες μέρες σε περίπτωση που ερχόταν η καταστροφή που είχε προαναγγελθεί από τα δελτία των 8. Τα δικά μου ψώνια περιορίζονται κυρίως σε μπισκότα, μπύρες και υλικά για σάντουιτς, οπότε δεν είχα ιδιαίτερο άγχος.

Είχε προηγηθεί μια εβδομάδα πρωτόγνωρη για τους Έλληνες με κλειστές τράπεζες, όριο αναλήψεων 60 ευρώ και ουρές στα ATM.

Ο αντίκτυπος στην αγορά ήταν άμεσος, καθώς αρχικά ‘πάγωσε’ κάθε κίνηση ή επένδυση ενώ όσο πλησιάζαμε προς την τελική διαπραγμάτευση, όλοι άρχιζαν να πληρώνουν λογαριασμούς, μισθούς εργαζομένων ή να κάνουν αγορές με κάρτα, φοβούμενοι ότι όσα χρήματα έχουν μείνει στις τράπεζες, ήταν πιθανό σε περίπτωση μη συμφωνίας να ‘κουρευτούν’.

Για να επιστρέψω στα μακαρόνια, σύμφωνα με τα ευρήματα πανελλήνιας έρευνας καταναλωτών σουπερμάρκετ, που πραγματοποίησε το Ινστιτούτο Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών, (ΙΕΛΚΑ):

Το πρώτο εξάμηνο του 2015 οι πωλήσεις στο λιανεμπόριο τροφίμων παρουσίαζαν αύξηση κατά 1,25%, ενώ μόνο για τον μήνα Ιούλιο παρουσίασαν αύξηση κατά περίπου 6%.

Την πρώτη εβδομάδα του Ιουλίου, καθώς η χώρα όδευε προς το δημοψήφισμα, οι πωλήσεις αυξήθηκαν πάνω από 30%.

Μεταξύ μας, αυτό δεν είναι και πρωτόγνωρο, αφού η κατανάλωση είναι η απάντησή μας σε κάθε κρίση και περίσταση.

Όσοι έχουν βγάλει φωτογραφία με τον Άγιο Βασίλη στο Μινιόν και δεν ακούν Justin Bieber, θα θυμούνται ότι στον πρώτο Πόλεμο του Κόλπου το 1990, είχαμε και πάλι αδειάσει τα ράφια των σούπερ μάρκετ.

Να κάτι που δεν άλλαξε από τον Ιανουάριο του 2015 μέχρι τον Δεκέμβριο του 2015. Το παραγωγικό μοντέλο. Φυσικά δεν θα άλλαζε. Αυτά δεν γίνονται σε 1 χρόνο, ούτε ίσως σε 3. Αλλά ένα σχέδιο θα μπορούσε να υπάρχει. Σε κάποια άλλη χώρα ίσως.

Επιστρέφοντας, στα αποτελέσματα και τις συνέπειες των Capital Controls ένας στους δύο καταναλωτές (49%) δηλώνει ότι μετά την επιβολή τους χρησιμοποιεί πιο συχνά πιστωτική κάρτα για την πληρωμή των αγορών του στα σούπερμάρκετ. Το ποσοστό χρήσης πιστωτικών καρτών αυξήθηκε μεσοσταθμικά από 4,5% σε 19,5%, με αύξηση για τις αλυσίδες σουπερμάρκετ από 7,5% σε 30% και για τα μικρότερα σημεία πώλησης από 1% σε 7,5%.

Όσο για τις τράπεζες, που πρόσφατα ανακεφαλαιοποιήθηκαν, αφού πρώτα απαξιώθηκαν πλήρως, από τα τέλη Νοεμβρίου του 2014 έως τα τέλη Σεπτεμβρίου του 2015, έχασαν περίπου 50 δισ. ευρώ, (ήτοι το 28% του ελληνικού ΑΕΠ). Περί τα 30 δισ. ευρώ έκαναν φτερά από τις ελληνικές τράπεζες μόνο μεταξύ Ιανουαρίου και Φεβρουαρίου 2015.

H χρονιά που φεύγει, ήταν ένα έτος φόβου, ανασφάλειας, αποεπένδυσης ( -15% περίπου το 2015 έναντι του 2014) και κυρίως ένα έτος υψηλής ανεργίας. Με την εξαίρεση των εξαγωγών (στο δεκάμηνο Ιανουαρίου – Οκτωβρίου 2015 καταγράφηκε αύξηση κατά 9,4% σε σχέση με το αντίστοιχο δεκάμηνο του 2014), η επιδείνωση συνεχίστηκε απρόσκοπτη.

Μπορούμε να ελπίζουμε βέβαια στο ότι η μόνη αξία των οικονομικών προβλέψεων, είναι ότι κάνουν την αστρολογία να φαίνεται αξιόπιστη, αλλά όσο δεν αλλάζει το παραγωγικό μοντέλο της χώρας, και όσο οι συσχετισμοί της Ευρώπης ευνοούν την επιβολή μνημονίων σκληρής λιτότητας, οι Κασσάνδρες θα επιβεβαιώνονται.

Ο Μάνος Χωριανόπουλος είναι Διευθυντής Σύνταξης του News247.gr.