Όταν πουλάς πολιτισμό δεν μπορείς να βρέχεις τις μοκέτες που κοιμούνται οι άστεγοι

Έτσι, η είδηση που κάνει τις τελευταίες ώρες τον γύρο του διαδικτύου, ότι δηλαδή το τμήμα HR της γνωστής αλυσίδας ΙΑΝΟΣ καταβρέχει τις μοκέτες που κοιμούνται οι άστεγοι για να μη χαλάνε την εικόνα του μαγαζιού στη Σταδίου, προκαλεί -όχι απλά θλίψη και βαθιά απογοήτευση- αλλά πραγματική οργή.

Δεν είναι οξύμωρο ένας χώρος πολιτισμού να καταφεύγει σε απάνθρωπες τακτικές που θα ζήλευαν ακόμα και οι πιο συντηρητικοί νοικοκυραίοι αυτής της πόλης;

ΙΑΝΟΣ: Η επίμαχη επιστολή

Το ζήτημα των αστέγων είναι εδώ και αρκετά χρόνια μείζον για την Αθήνα, με την Ελληνική Κρίση να βάζει το χεράκι της σε αυτό. Δυστυχώς, απόλυτη λύση δεν έχει βρεθεί – αν και υπάρχει άμβλυνση του φαινομένου τα τελευταία χρόνια. Παρ’ όλα αυτά δεκάδες συνάνθρωποί μας κοιμούνται κάθε βράδυ έξω στον δρόμο. Σίγουρα η πολιτεία έχει βαρύτατες ευθύνες ως προς αυτό.

Το να παίρνει όμως κάποιος τον νόμο στα χέρια του και να βρέχει τις μοκέτες όπου ζουν αυτοί οι άνθρωποι στο (δημόσιο) πεζοδρόμιο δεν είναι απλά παράτυπο, παράνομο και καταχρηστικό.

Είναι απόδειξη ότι στον βωμό μίας κυριλέ και «καθαρής» εικόνας μπορούν να καταστρατηγηθούν και οι πιο απλές έννοιες ανθρωπισμού. Ειλικρινά ποιος θα έβρεχε με το λάστιχο μια γάτα ή έναν σκύλο που κοιμάται στον κήπο του;

Τώρα, αυτό είναι διπλά και τριπλά απογοητευτικό όταν προέρχεται από μία επιχείρηση η οποία ειδικεύεται στα βιβλία και τον πολιτισμό. Όχι, βέβαια, ότι όσοι διαθέτουν συνεργείο ανταλλακτικών έχουν δικαίωμα να πλακώνουν με το λάστιχο τους άστεγους που ψάχνουν απάγκιο λες και είναι ενοχλητικά άγρια ζώα.

Γιατί κακά τα ψέματα, περί αυτού πρόκειται: στο μυαλό κάποιων ανθρώπων οι άστεγοι έχουν δικαίωμα στην ύπαρξη – απλά χάνουν αυτό το δικαίωμα μόλις βρεθούν στο κατώφλι τους.

Ο George Orwell παρότι καταγόταν από μία μεσοαστική κοινωνία, παράτησε τα πάντα για να ζήσει δίπλα στους ενοίκους των πτωχοκομείων, καταγράφοντας τις εμπειρίες του στο Οι άθλιοι του Παρισιού και του Λονδίνου· o Thomas De Quincey περιγράφει στις Αναμνήσεις ενός οπιομανούς το πώς περιπλανιόταν στους δρόμους χωρίς σπίτι παρέα με μία πόρνη με «ευγενική ψυχή»· ο Jack London δίνει μία όλο συμπόνοια καταγραφή των εξαθλιωμένων αστέγων του Λονδίνου, στο Οι άνθρωποι της αβύσσου, για το πως οι τελευταίοι επιβίωναν τρώγοντας τα αποφάγια των νοσοκομείων.

Μήπως, λοιπόν, είναι ακραίος φαρισαϊσμός να πουλάς τα βιβλία αυτών των συγγραφέων ενώ την ίδια στιγμή βρέχεις τις μοκέτες για να μην κοιμούνται οι άστεγοι; Πραγματικός πολιτισμός δεν είναι οι βραδιές ποίησης ούτε τα επιμελώς τακτοποιημένα ράφια με τα πιο διάσημα έργα της παγκόσμιας λογοτεχνίας.

Πολιτισμός είναι -ή μάλλον θα έπρεπε να είναι- η προσπάθεια να γεφυρωθεί το χάος ανάμεσα στους δύο κόσμους: εκείνον που βρίσκεται πίσω και τον άλλο που είναι μπροστά από τη βιτρίνα. Άλλωστε, όταν η Πολιτεία αδιαφορεί ή κωλυσιεργεί ο μόνος δρόμος είναι η αλληλεγγύη ανάμεσα στους ανθρώπους.

Αν κλείσουμε τα μάτια στις βρεγμένες μοκέτες των αστέγων, αν τις θεωρήσουμε άλλη μία παράπλευρη απώλεια, τότε αργή ή γρήγορα θα μπορέσουμε να δικαιολογήσουμε και άλλες συμπεριφορές. Όπως, για παράδειγμα, το κάψιμο των βιβλίων σε τεράστιες πυρές. Ο φασισμός δεν είναι μόνο λόγια μίσους. Φωλιάζει με ευκολία και στις καθημερινές μας πράξεις.

*Ζητήσαμε ένα σχόλιο από το κατάστημα της αλυσίδας ΙΑΝΟΣ στη Σταδίου για την επίμαχη επιστολή. Μέχρι στιγμής, δεν έχουμε λάβει κάποια απάντηση.