Πότε περιμένεις να διαλέξεις πλευρά για το προσφυγικό;

Φαντάζομαι έχεις δει την συγκλονιστική φωτογραφία με τις τρεις υπέροχες γιαγιάδες στην Μυτιλήνη που ταΐζουν το μωρό της γυναίκας από τη Συρία. Σε μια τέτοια φωτογραφία, όλα τα κλισέ του κόσμου επιτρέπονται. Μια εικόνα-χίλιες λέξεις, συγκινητική ανθρωπιά, παράδειγμα προς μίμηση. Όσες κοινοτυπίες και να επιστρατεύσεις, ισχύουν.

Δεν θα ασχοληθώ καθόλου με τις θεσμικές ευθύνες και την πορεία που οφείλουν να ακολουθήσουν οι κυβερνήσεις των “δυτικών” χωρών και οι διεθνείς οργανισμοί, ώστε να βρεθεί μια λύση στο θέμα του προσφυγικού. Πρόκειται για μια τεράστια κουβέντα, η οποία αφορά τον Αλέξη Τσίπρα και τους υπόλοιπους Ευρωπαίους και όχι μόνο ηγέτες.

Το ότι κάτι πάει στραβά, δεν χρειάζεται να είσαι ειδικός για να το διαπιστώσεις. Όταν καθημερινά πνίγονται μωρά παιδιά στο Αιγαίο, όταν χιλιάδες πρόσφυγες ζουν σε συνθήκες εξαθλίωσης και δεν υπάρχει ούτε σοβαρό σχέδιο για την υποδοχή τους, ούτε η ελάχιστη φροντίδα ώστε να ζήσουν αξιοπρεπώς, τότε καταλαβαίνεις πως και ο γιαλός είναι στραβός και πολύ στραβά αρμενίζουμε.

Αλλά δεν είναι αυτό το θέμα μου σήμερα. Αν είχα άλλωστε τις λύσεις στο τσεπάκι μου, θα είχα λάβει κι εγώ μέρος στη Σύνοδο Κορυφής και θα στριμωχνόμουν στις αναμνηστικές φωτογραφίες στη γωνίτσα μου, δίπλα στον Τσίπρα.

Αντίθετα, λέω να ασχοληθώ με αυτά τα λίγα που μπορούμε να κάνουμε εσύ κι εγώ, για να βοηθήσουμε στο ελάχιστο τους ταλαιπωρημένους πρόσφυγες.

Οι καλοί

Σε αυτή την όχθη βρίσκονται άνθρωποι όπως οι τρεις γιαγιάδες της φωτογραφίας. Υπέροχοι άνθρωποι που όταν βλέπουν έναν συνάνθρωπο να υποφέρει, θα βοηθήσουν με όποιον τρόπο μπορούν.

Μαζί με τις γιαγιάδες, τους τελευταίους μήνες έχουμε δει πολλούς αντίστοιχους μικρούς ήρωες να ξεπηδούν προσφέροντας έναν λόγο για χαμόγελο και αισιοδοξία.

Ανθρώπους που φροντίζουν εθελοντικά για τη διάσωση των προσφύγων, που τους προσφέρουν ένα πιάτο φαγητό, καθαρά ρούχα, ένα κρεβάτι για να περάσουν το βράδυ τους και μια ελπίδα ότι δεν είμαστε όλοι σε αυτή την πλευρά του πλανήτη αναίσθητοι.

Ο φούρναρης στην Κω που κάθε πρωί τρέχει στο λιμάνι για να προσφέρει μερικές ζεστές φραντζόλες ψωμί στους πρόσφυγες.

“My father was a farmer and we had eight siblings. I went to Australia when I was fifteen because my family didn’t have enough to eat. I was on a boat for forty days. When I got there, I couldn’t find a job, I couldn’t speak English, and I had to sleep on the street. I know what it’s like. So everyday I drive the van to the port and hand out bread to the refugees. My son is my business partner. He says, ‘Baba, please. It’s fine to help. But not every day.’ But I still go every day because I know what it feels like to have nothing.” (Kos, Greece)

A photo posted by Humans of New York (@humansofny) on Sep 30, 2015 at 9:21am PDT

Ο Αλβανός αστυνομικός που πήρε στο σπίτι του μια οικογένεια Σύριων με τα λόγια “είστε πλέον οικογένειά μου κι αυτό είναι και δικό σας σπίτι”.

“The island we landed on was called Samothrace. We were so thankful to be there. We thought we’d reached safety. We began to walk toward the police station to register as refugees. We even asked a man on the side of the road to call the police for us. I told the other refugees to let me speak for them, since I spoke English. Suddenly two police jeeps came speeding toward us and slammed on the brakes. They acted like we were murderers and they’d been searching for us. They pointed guns at us and screamed: ‘Hands up!’ I told them: ‘Please, we just escaped the war, we are not criminals!’ They said: ‘Shut up, Malaka!’ I will never forget this word: ‘Malaka, Malaka, Malaka.’ It was all they called us. They threw us into prison. Our clothes were wet and we could not stop shivering. We could not sleep. I can still feel this cold in my bones. For three days we had no food or water. I told the police: ‘We don’t need food, but please give us water.’ I begged the commander to let us drink. Again, he said: ‘Shut up, Malaka!’ I will remember this man’s face for the rest of my life. He had a gap in his teeth so he spit on us when he spoke. He chose to watch seven people suffer from thirst for three days while they begged him for water. We were saved when they finally they put us on a boat and sent us to a camp on the mainland. For twelve days we stayed there before walking north. We walked for three weeks. I ate nothing but leaves. Like an animal. We drank from dirty rivers. My legs grew so swollen that I had to take off my shoes. When we reached the border, an Albanian policeman found us and asked if we were refugees. When we told him ‘yes,’ he said that he would help us. He told us to hide in the woods until nightfall. I did not trust this man, but I was too tired to run. When night came, he loaded us all into his car. Then he drove us to his house and let us stay there for one week. He bought us new clothes. He fed us every night. He told me: ‘Do not be ashamed. I have also lived through a war. You are now my family and this is your house too.’” (Kos, Greece) (5/6)

A photo posted by Humans of New York (@humansofny) on Sep 27, 2015 at 12:56pm PDT

Ο παπάς στη Λέσβο που ζήτησε από τους πρόσφυγες της Βαγδάτης να προσευχηθούν, λέγοντας πως “όλοι έχουμε τον ίδιο Θεό”.

“Everyone here has been very nice to us. When we got to the beach, there were people there who gave us food and a hug. A priest even gave us this carpet to pray on. He told us: ‘We have the same God.’” (Lesvos, Greece) (2/2)

A photo posted by Humans of New York (@humansofny) on Sep 29, 2015 at 10:56am PDT

Όλες αυτές τις ιστορίες τις διάβασα με συγκίνηση μέσα από το οδοιπορικό του διαχειριστή του λογαριασμού “Humans of New York” σε Κω και Λέσβο κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού. Ιστορίες που αποδεικνύουν ότι υπάρχουν ακόμα άνθρωποι, πρόθυμοι να κάνουν το αυτονόητο: να βοηθήσουν μπροστά στο δράμα ενός άλλου ανθρώπου, ανεξαρτήτως εθνικότητας και θρησκείας, με όποιον τρόπο μπορούν.

Ιστορίες που με έκαναν να πιστέψω ότι υπάρχει ελπίδα για αυτό το είδος που ονομάζεται άνθρωπος. Όπως σου είπα όμως, αυτή δυστυχώς είναι μόνο η μία οπτική γωνία αντιμετώπισης του θέματος, η “καλή”, η αισιόδοξη.

Η ανάποδη οπτική γωνία θα σου μαυρίσει την καρδιά.

Οι κακοί

Μακάρι να ζούσαμε σε έναν ιδεατό κόσμο όπου σε κάθε παραλία που φτάνουν οι πρόσφυγες υπήρχαν μόνο άνθρωποι έτοιμοι να τους υποδεχτούν με ανοιχτές αγκαλιές.

Reality check: Ζούμε σε έναν πολύ χειρότερο κόσμο. Σε έναν κόσμο όπου για κάθε φούρναρη που προσφέρει αφιλοκερδώς ψωμί, υπάρχει ένας αντίστοιχος περιπτεράς που χρεώνει 3 ευρώ το νερό και 15 ευρώ το ρεύμα για την φόρτιση κινητού στους πρόσφυγες.

Σε έναν κόσμο όπου για κάθε Αλβανό αστυνομικό που ανοίγει το σπίτι του σε μια ξένη οικογένεια, υπάρχει ένας Έλληνας αστυνομικός που τους τρομοκρατεί και τους αποκαλεί μαλάκες. Έτσι, χωρίς λόγο, απλά επειδή έτυχε να έρχονται από την άλλη άκρη του κόσμου.

Σε έναν κόσμο όπου για κάθε γηπεδικό πανό “Refugees Welcome” υπάρχει ένα αντίστοιχο “Refugees Not Welcome” όπως αυτό των οπαδών του ΑΠΟΕΛ, της Λιόν και της Μακάμπι Τελ Αβίβ. Σε έναν κόσμο όπου η αποφάση για προσφορά ενός ευρώ από κάθε εισιτήριο υπέρ των προσφύγων προκάλεσε την αποχή των οπαδών της Σπάρτα Πράγας και της Λεχ Πόζναν επειδή δεν ήθελαν να προσφέρουν καμία βοήθεια.

Το οδοιπορικό του διαχειριστή του “Humans of New York” δεν μου προσέφερε μόνο ελπίδα και αισιοδοξία. Οι ιστορίες του δεν είχαν μόνο πρίγκιπες και ήρωες, είχαν και δράκους, όπως κάθε ιστορία που σέβεται τον εαυτό της. Και αυτή η πλευρά της ιστορίας μου προκάλεσε αηδία.

Ας μην είμαστε εμείς οι άσχημοι

Δέχομαι ότι αυτή η διαπίστωση δεν αποτελεί δα και κάποιο συγκλονιστικό εύρημα. Στον κόσμο μας υπάρχουν καλοί και κακοί, ήρωες και αντιήρωες. Λίγο μανιχαϊστικό, αλλά πολύ αληθινό.

Το θέμα είναι να διαλέξουμε εσύ κι εγώ, σε ποιο στρατόπεδο θέλουμε να ανήκουμε. Θέλεις να είσαι με τους καλούς ή με τους κακούς; Σε αυτή την ιστορία, θέλεις να έχεις τον ρόλο της Ουγγαρέζας εικονολήπτριας που έβαλε τρικλοποδιά στον μικρό Σύριο πρόσφυγα, ή τον ρόλο της Χετάφε που προσέφερε δουλειά στον πατέρα του στις ακαδημίες της;

Το προσφυγικό ζήτημα έχει πάρει πλέον ανεξέλεγκτες διαστάσεις και είναι ευθύνη όλων μας να διαλέξουμε το σωστό στρατόπεδο. Τις μεγάλες λύσεις δυστυχώς πρέπει να τις δώσουν αυτοί που φοράνε κοστούμια και γραβάτες. Η απόδοση του να γίνει αυτό βέβαια, είναι ανάλογη με αυτή του διπλού του Πλατανιά στο Καραϊσκάκης.

Τις μικρές καθημερινές λύσεις όμως, τις ανάσες βοήθειας και αλληλεγγύης, μπορεί να τις προσφέρει ο καθένας. Ήρθε η ώρα να σταματήσεις να είσαι αμέτοχος και να διαλέξεις τη σωστή, την καλή πλευρά. Εσύ με ποιους είσαι; Με τους καλούς ή τους κακούς; Τρίτη οδός πια φοβάμαι ότι δεν πρέπει να υπάρχει.