Οφείλει το Pride να παίρνει ξεκάθαρη πολιτική θέση;
Μπορείς να φωνάζεις για αγάπη, όταν δεν παίρνεις θέση για το μίσος; Καθώς τα Pride μεγαλώνουν σε μέγεθος και προβολή, μεγαλώνει και η συζήτηση γύρω από την πολιτική τους στάση και τα όρια της ουδετερότητας.
- 13 ΙΟΥΝ 2025
Αύριο στην Πανεπιστημίου, τα τύμπανα θα χτυπήσουν χαρούμενα και δυνατά, τα πλακάτ θα σηκωθούν ψηλά και χιλιάδες σώματα θα χορέψουν σαν να μην τα βαραίνει τίποτα. Μια γιορτή. Ή μάλλον, μια δήλωση ύπαρξης που ντύνεται με γιορτή. Όμως κάπου ανάμεσα στα ηχεία και τα φωτογραφικά φλας, σκάει το ερώτημα σαν αντιπερισπασμός: Είναι το Pride αρκετά πολιτικό; Και, κυρίως, πρέπει να είναι;
Σε μια εποχή που η πολιτική έχει μετατραπεί σε hashtag και τα ανθρώπινα δικαιώματα σε αμφισβητούμενες ατζέντες, το ερώτημα δεν είναι απλώς θεωρητικό. Από τη σιωπή για τη Γάζα μέχρι τις χορηγίες πολυεθνικών, η πολιτική ταυτότητα του Pride βρίσκεται διαρκώς στο μικροσκόπιο. Κάποιοι λένε πως το να αγαπάς ελεύθερα είναι από μόνο του επαναστατικό. Άλλοι απαντούν πως η ουδετερότητα είναι προνόμιο που δεν έχουν όλοι.
Το Pride, τελικά, σε ποιον ανήκει; Και τι σημαίνει να παίρνεις θέση -όχι μόνο στη σκηνή, αλλά και στη σύγκρουση;
«Το Pride αποτελεί πρώτα και πριν από το οτιδήποτε μια διαδήλωση», λέει ο δημοσιογράφος και αρχισυντάκτης του ΑΝΤΙVIRUS MAGAZINE, Βασίλης Θανόπουλος. «Μια διαδήλωση που γίνεται για να εκθέσει τις ανισότητες, τις διακρίσεις και τις επιθέσεις που δέχονται συστηματικά τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα, για να τιμήσει αυτά που αγωνίστηκαν για ένα πιο δίκαιο και συμπεριληπτικό μέλλον και τέλος για να γιορτάσει τις προσπάθειές μας (ατομικές και συλλογικές) να υπερνικήσουμε ένα καθεστώς φόβου».
Για τον ίδιο, «Όλα αυτά σημαίνουν ότι το Pride είναι (και πρέπει να είναι) από τη φύση του πολιτικό. Και ακριβώς αυτή η πολιτική του φύση αναφέρεται (διαθεματικά) στο σύνολο των ταυτοτήτων που μπορεί να φέρουμε. Γιατί πέρα από ΛΟΑΤΚΙ+ μπορεί να είμαστε συγχρόνως και μεταναστ@, προσφυγ@, θύματα γυναικοκτονιών, άνθρωποι που στέκονται αλληλέγγυοι σε λαούς που υφίστανται μια γενοκτονία».
Παράλληλα σημειώνει πως, «Προσωπικά, δε θεωρώ ότι το Pride αντιμετωπίζει συχνά έντονη αντίδραση. Το πρόβλημα είναι, ωστόσο, ότι δίνεται συστηματικά βήμα και έμφαση σε ομοτρανσφοβικές φωνές που εναντιώνονται σε αυτό, δημιουργώντας λανθασμένες εντυπώσεις. Τέλος, το θέμα δεν είναι να αλλάξει εικόνα το Pride, αλλά όσα το έχουμε ανάγκη να αισθανόμαστε ασφαλή (με όλες μας τις ταυτότητες) σ΄ αυτό».
Ο δημοσιογράφος Αλέξανδρος Διακοσάββας εξηγεί πως, πριν από μερικά χρόνια βρέθηκε για πρώτη φορά στο Europride, όταν διεξήχθη στη Μαδρίτη, με τη συμμετοχή, σύμφωνα με τους διοργανωτές, να ανέρχεται στα 3.000.000 άτομα –η μεγαλύτερη σχετική διοργάνωση που έχει γίνει ποτέ. «Θυμάμαι να μου κάνει εντύπωση η παρουσία με άρματα μεγάλων πολυεθνικών και να σκέφτομαι τότε –αφελώς– πόσο θετική είναι αυτή η εξέλιξη, πόσο cool είναι να βλέπεις άρμα Netflix στην πορεία, πόσο όμορφα νιώθεις όταν αναγνωρίζουν και στηρίζουν τη φωνή και την ύπαρξή σου τα brands που καταναλώνεις καθημερινά».
Με την πάροδο των ετών τα συναισθήματά του άλλαξαν. «Μου δημιουργήθηκε μεγάλη αμφιθυμία σε σχέση με αυτήν ακριβώς την εξέλιξη, συνειδητοποιώντας πως όσο η συμμετοχή των εταιρειών και των οργανισμών μεγάλωνε, αυξανόταν μεν η ορατότητα, η “δύναμη” του κινήματος, η μαζικότητα των φωνών και των διεκδικήσεων, παράλληλα όμως αρχίσαμε να μιλάμε για εμπορευματοποίηση και pinkwashing, η γιορτή γινόταν ολοένα και πιο απολιτίκ, το συστατικό της μνήμης χαλάρωνε και η ουσία φαινόταν να είχε χαθεί πίσω από τόνους γκλίτερ και μεγάλα ποσά για τις πολυσυζητημένες (και συχνά επιβεβλημένες) DEI (diversity, equity & inclusion) στρατηγικές των καπιταλιστικών allies. Ήταν όμως εποχές πιο αθώες».
Σημειώνει πως, «Με την τρομακτική επέλαση του νεοσυντηρητισμού και της παγκόσμιας ακροδεξιάς, την επανεκλογή του Trump στην Αμερική και την άνοδο στην εξουσία συγγενών ιδεολογικά πολιτικών προσώπων σε πολλές χώρες της Δύσης, με την εκ νέου κανονικοποίηση της ομοτρανσφοβικής ρητορικής –και κατ’ επέκταση του σεξιστικού, μισογυνικού και κάθε είδους κακοποιητικού λόγου–, με την παράλληλη συστηματική δαιμονοποίηση της woke ατζέντας από την εναλλακτική και παραδοσιακή δεξιά, και με τη γενικότερη οπισθοδρόμηση σε όσα η ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα και το κίνημα θεωρούσε κεκτημένα, η βαρύτητα στα Pride πρέπει να επανέλθει εκ νέου στις διεκδικήσεις».
Για να συμπληρώσει ότι, «Η σπασμωδική, μέσα σε έναν χρόνο, υπαναχώρηση πολλών πολυεθνικών που έσπευσαν να ακολουθήσουν το νέο αντι-woke αφήγημα, να “λειάνουν” τις DEI πολιτικές (προγράμματα συμπερίληψης, ισότητας και ένταξης στις ΗΠΑ/ Diversity, Equity, Inclusion) τους και στην ουσία να επιβεβαιώσουν το αληθινό πρόσωπο του pinkwashing, τελικά μάλλον διευκολύνει και δείχνει ακόμα πιο έντονα τον δρόμο προς αυτή την κατεύθυνση».
Όσο αφορά στη γενοκτονία στη Γάζα, είναι ξεκάθαρος. «Τα μεγάλα ελληνικά Pride, της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης, οφείλουν να πάρουν ξεκάθαρη θέση, άμεση όσο και έμμεση, καταδικάζοντας απερίφραστα τα εγκλήματα στη Γάζα και απομακρύνοντας ενδεχόμενους χορηγούς που συνδέονται με τη στρατιωτική μηχανή του Ισραήλ, ενός κράτους που, εκτός των άλλων, έχει κατηγορηθεί επανειλημμένα, εδώ και πολλά χρόνια, για πρακτικές pinkwashing από την ακροδεξιά πολιτική ηγεσία του. Η σιωπή, οι ίσες αποστάσεις και οι απολιτικές συμπεριφορές ισοδυναμούν με συνενοχή και πρέπει να γίνει ξεκάθαρο, ακόμα και στα άτομα που συμμετέχουν στη γιορτή και επιλέγουν να τοποθετούν εαυτούς προς αυτές τις πλευρές, ότι τα Pride βρίσκονται εξ ορισμού απέναντι σε κάθε μορφή καταπίεσης, σε κάθε φοβική και κακοποιητική συμπεριφορά, πόσο μάλλον όταν μιλάμε για ένα από τα μεγαλύτερα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας του 21ου αιώνα. Οι ψύχραιμες πρόσφατες ανακοινώσεις τόσο του Athens Pride όσο και του Thessaloniki Pride, με τις οποίες δηλώνουν τη στήριξή τους στη Διεθνή Πρωτοβουλία March to Gaza, θεωρώ πως είναι ένα σωστό βήμα προς αυτή την κατεύθυνση».
Ο Βασίλης Θανόπουλος τονίζει πως, «είναι σημαντικό να ξεκαθαρίσουμε τι εννοούμε ότι λέμε “μια εταιρεία στηρίζει τη ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα”. Γιατί αν η στήριξη αυτή αναλώνεται σε rainbow λογότυπα και πολύχρωμα σημαιάκια δε λέει τίποτα. Στηρίζω σημαίνει σαφείς πολιτικές ισότητας στο εκάστοτε εργασιακό περιβάλλον. Σημαίνει εκπαίδευση και δημιουργία ασφαλών χώρων. Επίσης, στηρίζω τη ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα σημαίνει και υποστηρίζω τα ανθρώπινα δικαιώματα (π.χ. εργασιακά) στο σύνολό τους. Ο έλεγχος και η διασταύρωση πληροφοριών είναι αναγκαία. Συλλογικά και ατομικά. Όχι μόνο για τις μεγάλες εταιρείες, αλλά και για τα πολιτικά κόμματα και τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης».
Τέλος, εξηγεί ότι «έχει σημασία να διαπιστώσουμε και πόσο διαχρονική είναι αυτή η “στήριξη”. Από την εκλογή του Trump και μετά παρατηρούμε μια τεράστια αλλαγή στον τρόπο με τον οποίο οι εταιρείες δείχνουν αυτή τους τη “στήριξή” τους. Κι αυτό είναι κάτι που πρέπει να καταγράψουμε!».
Για τον αρχισυντάκτη του ANTIVIRUS MAGAZINE, «Η γενοκτονία που συντελείται στη Γάζα από το Ισραήλ και η (απόλυτη) ανάγκη να τοποθετηθούμε εναντίον της πηγάζει από τον σεβασμό προς την ανθρώπινη ζωή. Ένας σεβασμός που αφορά στο σύνολο της κοινωνίας, ανεξάρτητα από τον σεξουαλικό προσανατολισμό, την ταυτότητα, έκφραση ή τα χαρακτηριστικά φύλου», ενώ προσθέτει πως, «η τοποθέτηση του Pride (και κάθε Pride) πρέπει να είναι η ίδια με όλο τον υπόλοιπο κόσμο. Να καταδικάσει αυτό που γίνεται και να σταθεί αλληλέγγυο με τον παλαιστινιακό λαό που υποφέρει και κινδυνεύει να εξαφανιστεί. Πριν λίγες μέρες τόσο το Pride της Αθήνας όσο και της Θεσσαλονίκης προέβησαν σε σχετικές ανακοινώσεις. Και ενώ υπάρχει χώρος για συζήτηση γύρω από το ποιες λέξεις είναι καταλληλότερες να χρησιμοποιούμε σε τέτοιες ανακοινώσεις, το μήνυμα ήταν σαφές. Το ερώτημα είναι το τι συμβαίνει με το υπόλοιπο κομμάτι της κοινωνίας».
«Σε σχέση με τη γενοκτονία στη Γάζα, το ελληνικό Pride οφείλει να πάρει ξεκάθαρη θέση», επισημαίνει η Μυρτώ, μουσικός και μέλος της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας. «Να καταδικάσει την εξόντωση του παλαιστινιακού λαού από το κράτος του Ισραήλ. Μόνο έτσι στέλνει το μήνυμα πως καμία κοινότητα που βιώνει καταπίεση δεν μπορεί να είναι πραγματικά ελεύθερη, αν δεν παλεύουμε συλλογικά για την ελευθερία όλων. Το ότι αυτή η βία δεν αγγίζει άμεσα την ελληνική κοινωνία ή την LGBTQIA+ κοινότητα δε σημαίνει πως δε μας αφορά. Η αλληλεγγύη δεν είναι προαιρετική, είναι πράξη αντίστασης».
Συμπληρώνει πως, δεν ξέρει αν μπορεί να υπάρξει γέφυρα ανάμεσα σε όσους δηλώνουν απολιτικοί και σε όσους στηρίζουν την πολιτικοποίηση του Pride. «Αυτό που πιστεύω, όμως, είναι πως η αποφυγή πολιτικής τοποθέτησης είναι από μόνη της μια πολιτική στάση. Η σιωπή και η ουδετερότητα απέναντι στην αδικία δεν είναι αθώες. Είναι κάπως υποκριτικό να λέμε πως παλεύουμε ενάντια στην καταπίεση μόνο για ορισμένες ομάδες. Αν θέλουμε ισότητα και σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματα, πρέπει να τα διεκδικούμε για όλους».
Για τη νεαρή μουσικό, η πολιτική ακεραιότητα του Pride μπορεί να διαφυλαχθεί μόνο αν καταργηθούν οι χορηγοί ή, τουλάχιστον, αν σταματήσει η δημόσια προβολή τους. «Αν μια εταιρεία θέλει πραγματικά να στηρίξει την queer κοινότητα, μπορεί να το κάνει ανώνυμα. Αλλιώς, είναι φανερό ότι η “στήριξη” εξυπηρετεί κυρίως την εικόνα της. Επιπλέον, κάθε οικονομική ενίσχυση πρέπει να προσφέρεται χωρίς καμία παρέμβαση στο περιεχόμενο και τα μηνύματα του Pride».
Καθώς το ελληνικό Pride συνεχίζει να εξελίσσεται και να αποκτά μεγαλύτερη ορατότητα, τα ερωτήματα γύρω από τον πολιτικό του χαρακτήρα παραμένουν επίκαιρα. Η συζήτηση για το αν –και πώς– πρέπει να τοποθετείται απέναντι σε κοινωνικά και γεωπολιτικά ζητήματα αναδεικνύει τις διαφορετικές προσεγγίσεις που συνυπάρχουν εντός της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας. Από τη μία, η ανάγκη για διεκδίκηση και πολιτικό λόγο, από την άλλη, η επιθυμία για έναν ασφαλή, ενωτικό χώρο γιορτής.
Σε κάθε περίπτωση, το Pride δεν είναι στατικό: μετασχηματίζεται διαρκώς, αντανακλώντας τους κοινωνικούς προβληματισμούς της εποχής. Ίσως, τελικά η συζήτηση αυτή να αποτελεί από μόνη της ένδειξη ότι το Pride παραμένει ζωντανό, παρεμβατικό και κοινωνικά παρόν.
Ακολουθήστε το OneMan στο Google News και μάθετε τις σημαντικότερες ειδήσεις.
