Είδα live το τσιγγάνικο μοιρολόι για τον 16χρονο στο TikTok
Το βράδυ πριν την κηδεία του Κώστα Φραγκούλη, το λευκό φέρετρο με τα λουλούδια και τα μοιρολόγια που επιβάλλει το τσιγγάνικο τελετουργικό έκαναν την εμφάνισή τους στην πλατφόρμα. O θρήνος των Ρομά μεταδόθηκε σε κάθε άκρη του κοινωνικού δικτύου.
- 15 ΔΕΚ 2022
«Καλά, είναι απαραίτητο τώρα το βίντεο», ρωτάνε κατ’ επανάληψη μερικοί θεατές, ανάμεσα στον ορυμαγδό των σχολίων. Το λευκό φέρετρο, στολισμένο με όσα τριαντάφυλλα και ανθοδέσμες κατέθεσαν τις τελευταίες ώρες φίλοι και γνωστοί του οικισμού των Διαβατών εις μνήμην του αποθανόντα, έχει οδηγηθεί πλέον στο σπίτι της οικογένειας, για το καθιερωμένο τσιγγάνικο μοιρολόι, πριν την κηδεία. Μια κάμερα μεταδίδει ζωντανά το πένθιμη τελετουργικό στο TikTok.
Μέσα στο φέρετρο βρίσκεται η σορός του Κώστα Φραγκούλη, χωρίς να αναγράφεται αυτό στο caption του βίντεο.
Πολύ γρήγορα, ο κόσμος αναγνωρίζει την εικόνα, με βάση τις συγκλονιστικές φωτογραφίες του Αλέξανδρου Αβραμίδη που είχε αναρτήσει νωρίτερα το Reuters, και το βίντεο αρχίζει να διαδίδεται σε κάθε μήκος και πλάτος της πλατφόρμας. Μαζί του, αυξάνεται και ο καταιγισμός στα σχόλια: από τη μία, ευχές για «καλό παράδεισο» και συλλυπητήρια, από την άλλη, ο συνήθης απαράδεκτος οχετός της μισαλλοδοξίας, που δε λέει να κοπάσει ακόμη και μπροστά στον νεκρό.
Η μετάδοση διακόπτεται ανά λίγα λεπτά και επανέρχεται. Βαριά τσιγγάνικα τραγούδια εντείνουν τον θρήνο, χωρίς να καταλαβαίνεις εάν προέρχονται από ηχεία είτε κανονική κομπανία, όπως συνήθως συμβαίνει στον τσιγγάνικο αποχαιρετισμό του νεκρού. Κάποια στιγμή, τα σχόλια απενεργοποιούνται.
Το πλάνο παραμένει στατικό μπροστά στο τσιγγάνικο τελετουργικό του πένθους. Γύρω από το φέρετρο, επάνω σε κουβέρτες, κάθονται τα πιο οικεία πρόσωπα του 16χρονου, ενώ μέσα στο σαλόνι πρέπει να υπήρχαν τουλάχιστον 40 άτομα.
Για τους Ρομά, ο θάνατος είναι βαριά απώλεια και αντιμετωπίζεται συλλογικά, με αλληλεγγύη και πλήρη απορρόφηση στο μοιρολόι. Συγκεκριμένα, το εθιμοτυπικό λέει πως μέχρι την ταφή κανείς δεν πλένεται, δεν ξυρίζεται, ούτε φτιάχνει τα μαλλιά του, ούτε φαγητό ετοιμάζεται, όπως έχει παραθέσει στην πτυχιακή του εργασία για το θέμα ο Γιάννης Καλογιάννης.
Όλη η σκέψη αφιερώνεται στον νεκρό, εν προκειμένω τον 16χρονο Ρομά που σκοτώθηκε από σφαίρα αστυνομικού. Πέρα από τους κοντινούς συγγενείς, οι υπόλοιποι στέκονται όρθιοι και ακίνητοι, σιωπηλοί, μαυροφορεμένοι, σαν να τηρούν πολλά λεπτά σιωπής εις μνήμην του νεκρού. Δικαίωμα για οδυρμό και μοιρολόι έχουν μόνο οι οικείοι: πιο εκδηλωτική, η γυναίκα του που ξεσπάει κάθε τόσο σε λυγμούς και τσιγγάνικα μοιρολόγια.
Γιατί παραμένω να το παρακολουθώ; Είναι μια σκηνή από το τελετουργικό κάθαρσης αυτών των περιπλανώμενων ανθρώπων, που αρνούμαστε –άμεσα ή έμμεσα– να αποδεχτούμε, να νιώσουμε, να αισθανθούμε, ακόμη κι αν ο πόνος της απώλειας είναι απαράλλαχτα ο ίδιος για όλους μας.
© Eurokinissi / ΒΕΡΒΕΡΙΔΗΣ ΒΑΣΙΛΗΣ
Το TikTok είναι μια πλατφόρμα που μεταξύ άλλων προσφέρει την αίσθηση της κλειδαρότρυπας και για κάποιο περίεργο λόγο έχει κάνει απίστευτο γκελ στην ελληνική κοινότητα των Ρομά: είναι το social medium που τους έχει κερδίσει. Εκεί, αυτές τις μέρες θα βρεις πλάνα από τις επεισοδιακές συγκρούσεις αλλά και συζητήσεις για τον ρατσισμό που αντιμετωπίζουν ή άσχετα, καθημερινά live.
Η προετοιμασία για το τελευταίο αντίο στον 16χρονο Κώστα Φραγκούλη μπήκε και αυτή στον αλγόριθμο της ισχυρής πλατφόρμας. Σαρκοφαγικό; Περίεργο; Σίγουρα αποκαλυπτικό για όσους θέλουν να δουν την κατάσταση – έστω και για καθαρά εθνογραφικούς λόγους- μέσα από τα μάτια εκείνων που βάλλονται, της οικογένειας που ζητά «ΔΗΚΕΟΣΙΝΗ».
Η τελευταία πράξη του δράματος στον αποχαιρετισμό του νεκρού Ρομά γράφεται, όπως είναι λογικό, με τη νεκρώσιμο ακολουθία και την κηδεία. Η τελετή πραγματοποιήθηκε με τραγούδια και συνοδεία μεγάλης πομπής στον ναό των Ταξιαρχών στα κοιμητήρια Ευόσμου, δυτικά της Θεσσαλονίκης, σήμερα το πρωί (15/12). Ενδιάμεσα του πυροβολισμού και της ταφής έχουν περάσει 6 εικοσιτετράωρα, σκέφτομαι.
Το σώμα του 16χρονου παρέμενε «ακάθαρτο» στη γλώσσα των Ρομά όλο αυτό το διάστημα και επιτέλους ησύχασε.
