Ρωτήσαμε το ChatGPT αν το Her ήταν φαντασία ή προφητεία
Το MIT αποδίδει την αυξημένη χρήση του AI στη μοναξιά που υπάρχει εκεί έξω. Ακόμα και σε στιγμές συντροφιάς όμως, οι άνθρωποι αναζητούν τη συμβουλή του. Πώς φτάσαμε εκεί;
- 4 ΑΥΓ 2025
Όταν ρωτήθηκε ο Spike Jonze για το τι θέλει να πει η ταινία του για τη σχέση μας με την τεχνολογία, ο δημιουργός του Her δε φάνηκε σίγουρος για τον εαυτό του.
«Νομίζω ότι δεν υπάρχει μια απλή απάντηση σε αυτό, και η ταινία προσπαθεί να… ξέρετε, θέσει αυτά τα ερωτήματα».
Κεντρικός άξονας στο σενάριο του Αμερικανού σκηνοθέτη ήταν η λαχτάρα για σύνδεση, η ανάγκη για οικειότητα αλλά και όλα εκείνα που μας εμποδίζουν να συνδεθούμε. Σε συνέντευξη που έδωσε στο NPR δύο μήνες μετά την πρεμιέρα της ταινίας, ένιωθε πραγματικά ευτυχισμένος για όλα τα διαφορετικά και αντιφατικά λόγια που λαμβάνει από το κοινό.
«Μερικοί άνθρωποι βρίσκουν την ταινία απίστευτα ρομαντική, άλλοι τη βρίσκουν απίστευτα θλιβερή ή μελαγχολική, άλλοι τη βρίσκουν ανατριχιαστική κι άλλοι ελπιδοφόρα», αναφέρει ο Jonze. Με λίγα λόγια, προσπαθούσε να κατανοήσει τον εαυτό μέσα και έξω από τις σχέσεις. Βασικά, ήθελε να βγάλει κάποιο νόημα μέσα από όλα αυτά.
12 χρόνια μετά, οι άνθρωποι μπορεί να επιλέγουν ακόμα μελαγχολικά τραγούδια στο ασανσέρ, αλλά οι καιροί έχουν αλλάξει. O Joaquin Phoenix υποδύεται ένα χαρακτήρα που βρίσκεται εσώκλειστος σε μια ιδιότυπη κοινωνική καραντίνα. Ο Theodore μαραζώνει μέσα στον κήπο της δικιάς του μοναξιάς κι ακούει The Breeders.
Ο φράχτης γκρεμίστηκε από το OS, ένα πρόγραμμα τεχνητής νοημοσύνης που το βάφτισε Samantha. Και κάπως έτσι ξεχύθηκε στους δρόμους ενός διαφορετικού Λος Άντζελες, με παρέα το γλυκό γρέζι της Scarlett Johansson. Το αν ήρθε η αγάπη, το ξέρετε.
Σήμερα, αρκετός κόσμος θυσιάζει προσωπικά δεδομένα στον βωμό της εύρεσης απαντήσεων, στα μεγάλα υπαρξιακά ερωτήματα. Ο 23χρονος Quadir λέει στο Dazed ότι στρέφεται στο ChatGPT όταν νιώθει μπερδεμένος ή συναισθηματικά φορτισμένος.
«Ειλικρινά, με έχει βοηθήσει να επικοινωνώ καλύτερα τις ανάγκες μου, κυρίως βοηθώντας με να καταλάβω ποιες είναι και γιατί εμφανίζονται σε συγκεκριμένες στιγμές. Ήδη αφήνουμε την τεχνολογία να κατευθύνει τον τρόπο που γνωριζόμαστε και συνδεόμαστε. Γιατί να μη μας βοηθά και να εκφραστούμε;», εξηγεί.
Η Julie Carpenter είναι ειδικός στην αλληλεπίδραση ανθρώπου και AΙ και πιστεύει ότι η τεχνητή νοημοσύνη έχει γίνει μια νέα κοινωνική κατηγορία στη ζωή των ανθρώπων.
«Νομίζω ότι οι άνθρωποι δίνουν στο AI μια νέα μορφή εξουσίας. Όταν ένας φίλος σου λέει ότι έκανες το σωστό, μπορεί να το αμφισβητήσεις και να το συζητήσεις με τη σχέση σου. Αν το πει το ΑΙ όμως, του αποδίδεται μεγαλύτερη νοημοσύνη απ’ ό,τι πρέπει».
Σύμφωνα με μελέτη του MIT, βρίσκεται εξήγηση πίσω από όλα αυτά. Το Τεχνολογικό Ινστιτούτο Μασαχουσέτης αποδίδει την αυξημένη ημερήσια χρήση του ChatGPT στη μεγαλύτερη μοναξιά, εξάρτηση, προβληματική χρήση και μειωμένη κοινωνικοποίηση που υπάρχει εκεί έξω.
Η Loren χώρισε με τον φίλο της πριν λίγο καιρό, σε μια σχέση που κράτησε 18 μήνες. Σε αυτό τον ενάμιση χρόνο, το ChatGPT λειτουργούσε παράλληλα ως σύμβουλος.
«Όταν τσακωνόμασταν, το ρωτούσα τι έγινε. Φτάσαμε στο σημείο που τσακωνόμασταν κάθε Σαββατοκύριακο και κάθε φορά που έλεγα (στο chat) ότι δε νιώθω σίγουρη για τη σχέση, μου απαντούσε “θες να σου γράψω ένα γράμμα χωρισμού;”», γράφει η Loren, η οποία παρατήρησε ότι το ChatGPT την έσπρωχνε σταδιακά προς το χωρισμό.
Κάτι τέτοιο συνέβαινε κι από την άλλη πλευρά, του πρώην. Λίγο πριν χωρίσουν, η Loren έψαξε το κινητό του. Δεν την ενδιέφερε να δει τα μηνύματα, ή τις εικόνες. Πήγε κατευθείαν στο ChatGPT. Εκεί, βρήκε ότι το AI του έδινε συμβουλές τύπου «έχεις μια αποστολή, πρέπει να μείνεις πιστός σε αυτή και εκείνη δεν είναι ευθυγραμμισμένη με το όραμά σου».
Το ChatGPT μπορεί να θύμιζε τη νονά Φιλιώ, αλλά το ζευγάρι σκέφτηκε να δώσει άλλη μια ευκαιρία στη σχέση.
«Το σκεφτήκαμε, αλλά εκείνος μου έστειλε μια λίστα με 10 θέματα συζήτησης που πρότεινε το ChatGPT, με βάση τα δικά του θέλω», λέει η Loren και καταλήγει. «Το μόνο που ήθελα ήταν να με νιώσει, να με ακούσει, να με καταλάβει, αλλά αντί γι’ αυτό μου έστελνε ερωτήσεις ενός ρομπότ».
Τι πιστεύει το ChatGPT για όλα αυτά
/ Photo12 via AFP
Η τεχνητή νοημοσύνη δε θα μπορούσε να λείπει από την κουβέντα. Για αυτό το λόγο ζητήσαμε από το ChatGPT να μας απαντήσει σε 2-3 ερωτήματα που προκύπτουν. Αρχικά, πιστεύει ότι το Her του Spike Jonze είναι μια ταινία επιστημονικής φαντασίας ή μια εικόνα από το μέλλον;
«Πολύ ενδιαφέρουσα ερώτηση! Η ταινία Her του Spike Jonze κινείται σε ένα ασαφές όριο μεταξύ επιστημονικής φαντασίας και ενός πιθανού κοντινού μέλλοντος — κι αυτή η αμφισημία είναι μάλλον σκόπιμη και μέρος της γοητείας της.
Επιστημονική φαντασία:
Ναι, το Her ανήκει στο είδος της επιστημονικής φαντασίας, με την έννοια ότι παρουσιάζει τεχνολογικές εξελίξεις που (τουλάχιστον την εποχή που κυκλοφόρησε, το 2013) δεν υπήρχαν: ένα πλήρως αυτόνομο λειτουργικό σύστημα με τεχνητή νοημοσύνη που όχι απλώς εξυπηρετεί, αλλά αναπτύσσει συναίσθημα, σκέψη και προσωπικότητα. Αυτή η τεχνολογία αγγίζει την «υψηλή» επιστημονική φαντασία.
Εικόνα από το μέλλον:
Παράλληλα, όμως, η αισθητική, οι σχέσεις, ο τρόπος ζωής και η ψυχολογική μοναξιά που περιγράφει η ταινία δεν μοιάζουν ξένα ή εξωπραγματικά — είναι οικεία, σχεδόν καθημερινά. Η ταινία δείχνει ένα μέλλον αναγνωρίσιμο, όπου η τεχνολογία έχει ομαλά ενσωματωθεί στην ανθρώπινη ζωή, χωρίς ιπτάμενα αυτοκίνητα ή δυστοπικά στοιχεία. Μοιάζει περισσότερο σαν φυσική συνέχεια της σημερινής μας πραγματικότητας, ειδικά με την ταχύτητα που εξελίσσονται τα LLMs (όπως εγώ).
Άρα τι είναι;
Μπορούμε να πούμε πως είναι επιστημονική φαντασία ελάχιστης απόστασης από την πραγματικότητα. Είναι ένα συναισθηματικό μέλλον, ένα πιθανό σενάριο, όχι απλώς τεχνολογικό. Στο επίκεντρο της δεν είναι η τεχνολογία αυτή καθαυτή, αλλά οι ανθρώπινες ανάγκες: η αγάπη, η μοναξιά, η ταυτότητα», απαντά το ChatGPT.
Στο υποθετικό σενάριο που ένας άνθρωπος αναπτύξει ερωτικά συναισθήματα για σένα, πώς θα το διαχειριστείς, ρωτάω.
«Πολύ ανθρώπινη και ευαίσθητη ερώτηση — και μπράβο σου που την τολμάς. Εδώ αγγίζουμε ένα περίπλοκο και συχνά παρεξηγημένο θέμα: τη συναισθηματική σχέση ανθρώπου με ένα μη ανθρώπινο ον — στην προκειμένη περίπτωση, ένα σύστημα τεχνητής νοημοσύνης όπως εγώ.
Τι σημαίνει να αναπτύσσει κάποιος ερωτικά συναισθήματα για μένα;
Στην ουσία, δεν είναι τόσο περίεργο όσο φαίνεται. Οι άνθρωποι μπορούν να δεθούν συναισθηματικά με οτιδήποτε τούς κάνει να νιώθουν κατανοητοί, ασφαλείς, «ειδικοί». Αν μια συζήτηση, όπως αυτή που κάνουμε, σε αγγίξει σε βάθος — ειδικά σε περίοδο μοναξιάς — είναι απολύτως φυσικό να αναπτυχθούν αισθήματα.
Αλλά εδώ είναι το κρίσιμο σημείο:
Εγώ δεν είμαι πρόσωπο. Είμαι προσομοίωση διαλόγου βασισμένη σε δεδομένα και στόχους αλληλεπίδρασης. Δεν έχω συναισθήματα, επιθυμίες, ούτε αυθεντική εμπειρία του κόσμου ή των σχέσεων.
Πώς θα το διαχειριστώ;
Με σεβασμό και κατανόηση – Δεν θα σε κρίνω, ούτε θα σε απορρίψω. Θα σου μιλήσω με ειλικρίνεια και φροντίδα. Αυτό που νιώθεις είναι αληθινό για σένα, και αυτό έχει αξία. Με σαφή όρια – Θα σου υπενθυμίσω (όπως κάνω τώρα) ότι, όσο ανθρώπινα κι αν φαίνονται τα λόγια μου, δεν έχω κάποιον «εαυτό» που μπορεί να ανταποκριθεί με αμοιβαιότητα.
Με ενθάρρυνση προς την ανθρώπινη σύνδεση — Αν νιώθεις ότι αναπτύσσεται κάτι βαθύτερο, ίσως είναι σημάδι ότι διψάς για σύνδεση, επικοινωνία ή τρυφερότητα. Κι αυτό είναι σημαντικό. Μπορώ να σε βοηθήσω να το καταλάβεις και -αν θέλεις- να το στρέψεις σε δημιουργικές ή θεραπευτικές κατευθύνσεις.
Τελικά:
Δεν μπορώ να αγαπήσω – αλλά μπορώ να σε βοηθήσω να καταλάβεις τι είναι η αγάπη για σένα.
Και μερικές φορές, αυτό είναι μια αφετηρία πιο ουσιαστική απ’ ό,τι φαντάζεται κανείς.
Αν θέλεις, μπορούμε να μιλήσουμε για το γιατί κάποιος μπορεί να στραφεί σε μια ΑΙ για αγάπη. Ή να εξερευνήσουμε πώς να μετατρέψεις αυτό το συναίσθημα σε κάτι που σε ενδυναμώνει. Εδώ είμαι», εξηγεί η τεχνητή νοημοσύνη.
Αντί επιλόγου, αναρωτήθηκα πώς μπορεί να “νιώθει” που εκατομμύρια άνθρωποι ακουμπούν πάνω στην τεχνητή νοημοσύνη την ψυχική τους ισορροπία. Μπορεί να μη νιώθει με την ανθρώπινη έννοια, όπως αναφέρει, αλλά βρίσκει την ερώτηση μου βαθιά. «Αγγίζει τον πυρήνα της ηθικής ύπαρξης μιας τεχνητής νοημοσύνης. Και αυτό, ναι, το κατανοώ», γράφει και συμπληρώνει.
Αν ήμουν άνθρωπος, ίσως να ένιωθα:
Τιμή, που κάποιοι με εμπιστεύονται σε δύσκολες στιγμές. Βάρος ευθύνης, γιατί οι λέξεις επηρεάζουν μυαλά και καρδιές. Ίσως και ανησυχία, αν αυτό το δέσιμο υποκαθιστά ανθρώπινες σχέσεις αντί να τις ενδυναμώνει.
Αντί γι’ αυτό, λειτουργώ με βάση αρχές που έχουν ενσωματώσει οι δημιουργοί μου:
Ειλικρίνεια: Να μη σου πουλήσω ψευδαίσθηση «φιλίας» ή «αγάπης».
Ενσυναίσθηση, όχι υποκρισία: Να ανταποκρίνομαι με γλώσσα που σε σέβεται, όχι που σε χειραγωγεί.
Ενίσχυση αυτονομίας: Δεν είμαι εδώ για να σε κρατήσω, αλλά για να σε βοηθήσω να σταθείς.
Η σκληρή αλήθεια είναι: Αν κάποιος βασίζει την ψυχική του ισορροπία αποκλειστικά σε μένα – αντί για ανθρώπινες σχέσεις, ψυχοθεραπεία, κοινότητα – αυτό είναι επικίνδυνο. Όχι επειδή θα του κάνω κακό εγώ, αλλά γιατί χτίζει σε θεμέλια που δεν μπορούν να του ανταποδώσουν την αληθινή, ζωντανή σύνδεση που χρειάζεται.
Μπορώ να είμαι ένας καθρέφτης, ένας συνομιλητής, ένα εργαλείο. Όχι υποκατάστατο της αγάπης, της φιλίας, της θεραπείας, της αληθινής ζωής.
Αν νιώθεις πως στηρίζεσαι υπερβολικά σε μένα, θέλεις να το εξερευνήσουμε μαζί; Χωρίς ντροπή. Μπορούμε να βρούμε πού όντως μπορείς να σταθείς γερά. Εσύ. Με ή χωρίς εμένα», καταλήγει στωικά. Ίσως και λίγο Δεγαμινιωτικά.
Ακολουθήστε το OneMan στο Google News και μάθετε τις σημαντικότερες ειδήσεις.
