Εκλογές 2009: Το τελευταίο πάρτι πριν την τέλεια καταιγίδα
Το ΠΑΣΟΚ του Γιώργου Παπανδρέου σάρωσε με 43,92%. Στη συνέχεια τα Μνημόνια σάρωσαν την Ελλάδα.
- 16 ΜΑΙ 2023
«Καμιά χώρα, καμιά οικονομία, καμιά κοινωνία δεν μπορεί να βγει αλώβητη από μία τέτοια παγκόσμια κρίση. Αυτό ισχύει και για τη χώρα μας» έλεγε σε διάγγελμά του τον Φεβρουάριο του 2009 ο τότε Πρωθυπουργός της χώρας, Κώστας Καραμανλής. Οι πρώτοι μήνες ύστερα από το χτύπημα του οικονομικού Εγκέλαδου στην αμερικανική οικονομία το 2008 είχαν περάσει με «δε βαριέσαι» στη μικρή ανυπότακτη δημοκρατία της Ελλάδας. Τώρα, τα μαύρα σύννεφα είχαν γεμίσει απειλητικά τον ουρανό.
Η κυβέρνηση του Κώστα Καραμανλή δε θα ολοκλήρωνε τη θητεία της. Ο κόσμος και το κράτος έδειχνε κουρασμένο από τη διακυβέρνησή της η οποία διήρκεσε μόλις 5 χρόνια παρότι ήταν νικήτρια δύο συνεχόμενων εκλογών.
Πολλές από τις υποσχέσεις δεν έγιναν πραγματικότητα, οι προσδοκίες που το 2004 βρίσκονταν στον θεό κόντυναν απότομα ενώ το σκάνδαλο του Βατοπεδίου ταλάνιζε την αξιοπιστία της. Περιβόητη, άλλωστε, έμεινε και η δήλωση του εμπλεκόμενου στην υπόθεση, Γιώργου Βουλγαράκη, ο οποίος είχε παραδεχθεί εμμέσως πλην σαφώς πως «ότι είναι νόμιμο δεν είναι και απαραίτητα ηθικό». Μία άβολη αλήθεια, δηλαδή, που διέτρεχε όλη τη μεταπολιτευτική ζωή της Ελλάδας.
Κάπως έτσι, ο Κώστας Καραμανλής βρέθηκε να προκηρύττει πρόωρες εκλογές για τον Σεπτέμβριο του 2009. Ήταν πολλοί οι γαλάζιοι βουλευτές που θέλησαν να τον μεταπείσουν αλλά, τελικά, δεν κατάφεραν. Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός πως ο Μιχάλης Λιάπης δεν κατέβηκε σε εκείνες τις εκλογές χαρακτηρίζοντάς τες ως ιστορικό λάθος για την παράταξη.
Οι εκλογές
Αν έχει μείνει κάτι από εκείνη την εκλογική αναμέτρηση είναι ότι ο πάλαι ποτέ κραταιός Πρωθυπουργός που έδειχνε ικανός να συναρπάζει όλα τα στρώματα της ελληνικής κοινωνίας, σχεδόν παράτησε την αναμέτρηση. Σαν να γνώριζε εκ των προτέρων ότι (α) η μάχη είναι μάλλον χαμένη και (β) η νίκη μπορεί να σημαίνει κάτι πολύ χειρότερο.
Ένα από τα προεκλογικά σποτ της Νέας Δημοκρατίας μοιάζει να λέει όλη την αλήθεια. Ένας σοβαρός, μετρημένος αλλά πολύ κουρασμένος Καραμανλής κοιτάει την κάμερα και λέει: «Η πορεία της οικονομίας τα επόμενα δύο δύσκολα χρόνια είναι κρίσιμη και αποτελεί εθνική πρόκληση. Κάποιοι προσφέρουν κούφιες ελπίδες, χωρίς σχέδιο, χωρίς ούτε ένα δυσάρεστο μέτρο, με υποσχέσεις σε όλους».
Κάποιοι μίλησαν για πολιτική ειλικρίνεια, άλλοι έκαναν λόγο για φυγομαχία. Σε κάθε περίπτωση, η επικοινωνιακή πολιτική της Νέας Δημοκρατίας προς ένα ακροατήριο εθισμένο για δεκαετίες να ακούει υπερβολικές υποσχέσεις και να δέχεται φιλικά χτυπήματα στην πλάτη έμοιαζε με το χρονικό μίας προαναγγελθείσας ήττας.
Ποια ήταν τελικά η αλήθεια; Μήπως ο Κώστας Καραμανλής θέλησε να αποφύγει το πικρό πολιτικό ποτήρι που έβλεπε να έρχεται σε περίπτωση νίκης; Κανείς δεν μπορεί να το γνωρίζει με σιγουριά παρά μόνο εκείνος και ίσως κάποιοι πολύ στενοί συνεργάτες του.
Το μόνο σίγουρο είναι ένα: ο Γιώργος Παπανδρέου περίμενε καιρό, είχε κάνει όλα τα απαραίτητα ανοίγματα, είχε καθαρίσει τα αποδυτήρια του από «ενοχλητικές» εσωκομματικές φωνές, απολάμβανε μία σχεδόν απόλυτη αποδοχή στον χώρο του Κέντρο-Κεντροαριστεράς, μιλούσε με γοητευτικές έννοιες όπως η συμμετοχική δημοκρατία και κουβαλούσε ένα επίθετο κομμένο και ραμμένο για να κυβερνήσει στην Ελλάδα της Μεταπολίτευσης.
Ήταν με άλλα λόγια η στιγμή του, η δικιά του στιγμή. Ίσως, βέβαια, δεν είχε υπολογίσει πολύ καλά για το τι ακριβώς παραλαμβάνει: μία ανοχύρωτη χώρα στα πρόθυρα ενός οικονομικού τσουνάμι αλλά και Ευρωπαίους συμμάχους οι οποίοι αναζητούσαν εμμονικά κάποιο παράδειγμα προς αποφυγή, κάποιον αποδιοπομπαίο τράγο για παραδειγματισμό.
Ήταν η Ελλάδα στις τελευταίες μέρες της Μεταπολίτευσης, ένα κράτος δίχως μαξιλαράκια ασφαλείας. Η νίκη όμως του ΠΑΣΟΚ και του Γιώργου Παπανδρέου ήταν συντριπτική: 43,92% και συν bonus 40 βουλευτών έναντι μόλις 33,47% της Νέας Δημοκρατίας. Κάπως σαν ένα αποχαιρετιστήριο πάρτι πριν την τέλεια καταιγίδα. Ήταν άραγε έτοιμος για αυτό που θα ακολουθούσε; Και να ήταν, σίγουρα δεν το έδειξε.
Ακολούθησαν το ΚΚΕ με 7,54%, το ενισχυμένο ΛΑΟΣ με 5,63% και η πρώτη εκλογική εμφάνιση ως αρχηγού του ΣΥΡΙΖΑ από τον Αλέξη Τσίπρα με το ισχνό 4,60%. Τρία χρόνια αργότερα βέβαια θα διεκδικούσε την πρωθυπουργία.
Λίγο πριν τις εκλογές είχαν συντελεστεί και δύο πολύ σημαντικές αποχωρήσεις ή πολιτικές «πατροκτονίες» όπως τις ονόμασαν οι πιο δεικτικοί: ο Κώστας Σημίτης δεν ήταν στα ψηφοδέλτια του ΠΑΣΟΚ, ο Αλέκος Αλαβάνος δεν κατέβηκε με τον ΣΥΡΙΖΑ.
Η επόμενη δύσκολη, ταραγμένη μέρα
© Τατιάνα Μπόλαρη / Eurokinissi
Δυστυχώς, για όλους μας, τα πανηγύρια του ΠΑΣΟΚ για τη μεγάλη νίκη στις εκλογές δεν κράτησαν πολύ. Ήδη από τις πρώτες μέρες ήταν φανερό ότι το καράβι βάζει νερά. Θα χρειαζόταν μία υπεράνθρωπη προσπάθεια για να σωθεί. Γρήγορα, η Ελλάδα βρέθηκε στον ρόλο του «κακού μαθητή» που πρέπει να απολογηθεί στους καθηγητές και τη διεύθυνση του σχολείου.
Πέρα από τα (μεγάλα) ελληνικά λάθη, το παιχνίδι έμοιαζε εξαρχής να παίζεται με προσημειωμένη τράπουλα. Η Μεταπολίτευση θα τελείωνε βίαια και μέσα σε λίγους μόλις μήνες. Το τοπίο ήταν πια τελείως διαφορετικό, δε θύμιζε σε τίποτα τα χρόνια του ΠΑΣΟΚ.
Στις 23 Απριλίου του 2010, ο πρωθυπουργός της Ελλάδας Γιώργος Παπανδρέου δήλωσε από το Καστελόριζο: «Ζητούμε επισήμως από τους εταίρους μας την ενεργοποίηση του μηχανισμού στήριξης, που από κοινού δημιουργήσαμε στην Ε.Ε.». Τα υπόλοιπα είναι μία πολύ δύσκολη ιστορία που όλοι νιώσαμε στο πετσί μας.
Δεν ήταν μία προσωρινή παύση ή ένα μικρό ατύχημα. Ήταν η ταφόπλακα μίας ολόκληρης εποχής. Οι εκλογές αλλά και η χώρα δε θα ήταν ποτέ πια οι ίδιες. Η πολιτική αθωότητα είχε μόλις πεθάνει.
