Jeanine Áñez: Aπό το προεδρικό παλάτι στα κάγκελα της φυλακής

H σύγκρουση ξεκίνησε στη Βολιβία, όταν η αντιπολίτευση υποστήριξε ότι ο επί 14 χρόνια ηγέτης της χώρας, Εvo Morales, δεν είχε δικαίωμα να κατέβει σε εκλογές για ακόμα μία θητεία. Το Συνταγματικό Δικαστήριο της χώρας τελικά του το επέτρεψε. Στις 20 Οκτωβρίου 2019, διεξήχθησαν και νικητής ήταν για ακόμα μία φορά ο Morales που πήρε ένα εντυπωσιακό 47,08%. Μετά την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων, υπήρξαν καταγγελίες για διαφθορά και εκλογική νοθεία από τον αντίπαλό του, Carlos Mesa. Ακολούθησε ένα χάος, με αποτέλεσμα ο Morales να χάσει τη στήριξη του στρατού, κάτι που οδήγησε στην παραίτηση και στην αυτοεξορία του στην Αργεντινή.

Ο Πρόεδρος, ο Αντιπρόεδρος αλλά και η πρόεδρος της Γερουσίας είχαν όλοι παραιτηθεί. Επομένως, είχαν εξαντληθεί και όσοι ήταν συνταγματικά νόμιμο να αναλάβουν την εξουσία. Η Jeanine Áñez ήταν η δεύτερη αντιπρόεδρος της Γερουσίας και επομένως η πλέον υψηλόβαθμη. Θεωρήθηκε, λοιπόν, κατάλληλη να αναλάβει τη μεταβατική Προεδρία. Η διαδοχή δεν ήρθε αυτόματα, με δεδομένο ότι δεν υπήρχαν οδηγίες εκπορευόμενες ρητά από το Σύνταγμα.

Το απόγευμα της 12ης Νοεμβρίου, η Áñez ανακηρύχθηκε Πρόεδρος της Βολιβίας. Το MAS, το κόμμα το Evo Morales, έκανε μποϊκοτάζ χαρακτηρίζοντας παράνομη την όλη διαδικασία. Η Áñez όμως πήρε τις ψήφους των υπόλοιπων κομμάτων που αντιστοιχούσαν στο 1/3 του Κοινοβουλίου.

Η προεδρία της

Όταν ανέλαβε την εξουσία, η Áñez δήλωνε ότι θα ήταν μεταβατική Πρόεδρος που σκοπό είχε να κλείσει πληγές και να οδηγήσει τη χώρα προς ένα πιο δημοκρατικό μέλλον. Οι πολιτικές της συνδέθηκαν με τις επιχειρηματικές ελίτ. Η ίδια συνεργάστηκε έβαλε στο υπουργικό συμβούλιο μέλη της εύπορης αστικής τάξης, ψήφισε χαμηλότερους φόρους για τις μεγάλες επιχειρήσεις, ενώ αποδέσμευσε 600 εκατομμύρια δολάρια του κρατικού προϋπολογισμού, προκειμένου να πληρωθούν χρέη μεγάλων εταιρειών που προέκυψαν από την πανδημία.

Ταυτόχρονα η ίδια εκκίνησε διάφορες έρευνες για διαφθορά εις βάρος μελών των προηγούμενων κυβερνήσεων. Δε δίστασε να τονίσει ότι και ο ίδιος ο Morales πρέπει να οδηγηθεί στη δικαιοσύνη, παρότι έφυγε από τη χώρα «με τον πλέον δειλό τρόπο».

Πάντως, πολλές οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων είχαν καταγγείλει την προεδρία της για βία, παραβιάσεις στην ελευθερία του λόγου και αυθαίρετες συλλήψεις. Σφοδρή κριτική δέχτηκε και για τον τρόπο που αντιμετώπισε τους ιθαγενείς της χώρας. Υπολογίζεται ότι τουλάχιστον 36 άνθρωποι σκοτώθηκαν κατά τη διάρκεια των επεισοδίων μετά την ανάληψη της προεδρίας από εκείνη.

Η προεδρία της όμως δεν μπορούσε να αντέξει πολύ καθώς η βία και η ένταση είχαν γίνει συστατικό στοιχείο της κατάστασης στη Βολιβία. Προκηρύχθηκαν νέες εκλογές για τον Οκτώβριο του 2020. Η Áñez, παρότι λίγο νωρίτερα διαβεβαίωνε για το αντίθετο, δήλωσε ότι θα είναι τελικά υποψήφια. Αυτή της η επιλογή ξεσήκωσε θύελλα αντιδράσεων, με αποτέλεσμα να αποσύρει την υποψηφιότητά της λίγο καιρό μετά.

Στις εκλογές που έγιναν στις 18 Οκτωβρίου, ο Louis Arce, υποστηριζόμενος από το MAS του Morales, συνέτριψε τον αντίπαλό του Carlos Mesa με ένα ποσοστό της τάξης του 55,10% έναντι 28,83%. Το σοσιαλιστικό Mas θα επέστρεφε στην εξουσία.

Η σύλληψη της Áñez

Στις 12 Μαρτίου 2021, η κυβέρνηση διέταξε τη σύλληψη της Áñez και άλλων πέντε μελών της κυβέρνησής της για τρομοκρατία και συνωμοσία. Η ίδια τόνιζε ότι επρόκειτο για πολιτική δίωξη που οδηγεί στην επιστροφή της χώρας στις διδακτορικού είδους αποφάσεις.

Τις πολύ πρωινές ώρες της 13ης Μαρτίου 2021, η Áñez συνελήφθη. Πολλοί Βολιβιανοί πανηγύρισαν για την εξέλιξη θεωρώντας ότι αυτή που συμμετείχε σε μία δικτατορία έπρεπε να τιμωρηθεί. Υπάρχουν όμως και πολλές επιφυλάξεις με δεδομένο ότι αυτή η κίνηση θα δημιουργήσει περαιτέρω εντάσεις και την οριστική ρήξη στη χώρα. Ο νυν Πρόεδρος Arce εξελέγη με ένα τεράστιο ποσοστό τονίζοντας ότι θα είναι ενωτικός. Αυτή η κίνηση δηλώνει κάτι τελείως διαφορετικό.

Όπως τόνισε στον Guardian ο Jim Shultz, ιδρυτής του βολιβιανού Κέντρου Δημοκρατίας «είμαστε σε έναν κύκλο εκδίκησης. Αν είσαι σε μία κυβέρνηση και αυτή αλλάξει, μπορεί κάλλιστα η επόμενη να σε κυνηγήσει». Στη συνέχεια, προσθέτει «Αυτό μοιάζει όλο και λιγότερο με μία νόμιμη διαδικασία και όλο περισσότερο με το να καταστρέφει εναλλάξ ο ένας τον άλλο».