COVID-19: Κινδυνεύουν περισσότερο όσοι πάσχουν από παχυσαρκία;

Η συσχέτιση της παχυσαρκίας με τη βαρύτητα των ιογενών λοιμώξεων είναι ήδη γνωστή από τις παλαιότερες πανδημίες γρίπης. Ολοένα και περισσότερες κλινικές μελέτες αναδεικνύουν αυξημένη επίπτωση και χειρότερη κλινική έκβαση της νόσου COVID-19 σε ασθενείς με παχυσαρκία ακόμα και χωρίς παρουσία άλλων παραγόντων κινδύνου, όπως ο σακχαρώδης διαβήτης ή η υπέρταση.

H ραγδαία επιδείνωση της κλινικής εικόνας σε ασθενείς με λοίμωξη από τον κορονοϊό SARS-CoV-2 οφείλεται στην αθρόα απελευθέρωση προφλεγμονωδών κυτταροκινών και φλεγμονωδών κυττάρων, σε συνδυασμό με αυξημένη απόπτωση διαφόρων τύπων Τ λεμφοκυττάρων και λεμφοπενία, γεγονότα που αθροιστικά οδηγούν στο Σύνδρομο Ενεργοποίησης Μακροφάγων, ευρύτερα γνωστό ως «καταιγίδα κυτταροκινών». Το σύνδρομο αυτό οδηγεί σε μεγάλο ποσοστό στο Σύνδρομο Οξείας Αναπνευστικής Δυσχέρειας (ARDS), το οποίο είναι και η κύρια αιτία θανάτου από τη νόσο, αλλά και σε άλλες σοβαρές εκδηλώσεις από ποικίλα όργανα-στόχους.

Οι πιθανοί μηχανισμοί με τους οποίους η παχυσαρκία οδηγεί σε επιδείνωση στη νόσο COVID-19 είναι επιγραμματικά οι εξής:

Τα υπερτροφικά λιποκύτταρα προάγουν την αυξημένη παραγωγή κυτταροκινών όπως η ιντερλευκίνη-6 και η ιντερλευκίνη-8, οι οποίες με τη σειρά τους οδηγούν στην αυξημένη παραγωγή προφλεγμονωδών μορίων όπως η ιντερλευκίνη-1β και ο παράγοντας νέκρωσης των όγκων α (ΤNF-α), συμβάλλοντας στη δημιουργία ενός ευνοϊκού για τον ιό περιβάλλοντος χρόνιας φλεγμονής. Παράλληλα, η παχυσαρκία οδηγεί σε έλλειμμα τόσο της εγγενούς όσο και της επίκτητης ανοσίας, ενώ αυξάνει την έκφραση του φλεγμονοσώματος, ενός μεσολαβητή της φλεγμονώδους διαδικασίας με γνωστή συσχέτιση, μεταξύ άλλων, με τους κορονοϊούς SARS-CoV και MERS.
Μέσω μηχανισμών όπως η αντίσταση στην ινσουλίνη, το οξειδωτικό στρες και οι διαταραχές στην παραγωγή και λειτουργία του μονοξειδίου του αζώτου, η παχυσαρκία επάγει τη δυσλειτουργία του ενδοθηλίου του αγγειακού τοιχώματος, η οποία ευθύνεται για εκδηλώσεις της λοίμωξης από SARS-CoV-2 σε όργανα και πέραν του αναπνευστικού συστήματος.
Η παχυσαρκία σχετίζεται με υπερτροφία και δυσλειτουργία της αριστερής κοιλίας της καρδιάς, μυοκαρδιακή βλάβη και καρδιακή ανεπάρκεια, ενώ επάγει διαταραχές στο σύστημα πήξης του αίματος και στη λειτουργία των αιμοπεταλίων με αποτέλεσμα αυξημένο κίνδυνο θρομβώσεων. Όπως δείχνουν τα δεδομένα, η μυοκαρδίτιδα και η πνευμονική εμβολή αποτελούν αρκετά συχνές και βαρύτατες εκδηλώσεις και στην νόσο COVID-19.

Συμπερασματικά, η παχυσαρκία αποτελεί σημαντικό και ανεξάρτητο παράγοντα κινδύνου για βαρύτερη προσβολή από τον SARS-CoV-2. Οι γνώσεις από άλλα νοσήματα με συναφές φλεγμονώδες προφίλ, όπως η ρευματοειδής αρθρίτιδα, και η εντατική κλινική έρευνα μέσω μεγάλων μελετών είναι απαραίτητες προϋποθέσεις για πιθανές στοχευμένες θεραπείες για αυτούς τους ασθενείς υψηλού κινδύνου σε πρώιμα στάδια της νόσου.

Μανώλης Κόρακας & Βάια Λαμπαδιάρη,

Β’ Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική,

Μονάδα Έρευνας και Διαβητολογικό Κέντρο,

Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ, ΠΓΝ Αττικον