Ο κόσμος ανάποδα: Αφιέρωμα στον Πάνο Χ. Κούτρα στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος

Η Ταινιοθήκη της Ελλάδος, σε συνεργασία με το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, τιμά τον Πάνο Χ. Κούτρα, έναν από τους σημαντικότερους έλληνες δημιουργούς, με ένα μεγάλο αφιέρωμα στο έργο του που θα παρουσιαστεί στις 18-21 Σεπτεμβρίου στον Θερινό Κινηματογράφο Λαΐς.

Θα προβληθούν και οι 5 μεγάλου μήκους ταινίες του πρωτοπόρου και τολμηρού σκηνοθέτη, ενώ για πρώτη φορά θα παιχτούν στην Αθήνα οι 5 μικρού μήκους ταινίες του (4 ταινίες μυθοπλασίας και 1 μουσικό βίντεο) που στην Ελλάδα πρωτοπαρουσιάστηκαν στο 65 ο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης τον  περασμένο Νοέμβριο, όταν του απονεμήθηκε τιμητικός Χρυσός Αλέξανδρος για το σύνολο της προσφοράς του στο σινεμά.

Ο διεθνούς φήμης, αντισυμβατικός σκηνοθέτης θα ανοίξει το αφιέρωμα και θα παρευρεθεί στις προβολές των ταινιών του, τις οποίες θα προλογίσουν αγαπημένοι συνεργάτες του. Η έναρξη θα γίνει με τη Στρέλλα την Πέμπτη 18 Σεπτεμβρίου. Θα διατεθεί περιορισμένος αριθμός εισιτηρίων.

Ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους του queer cinema στην Ελλάδα, ο Πάνος Κούτρας, που το 1999 έκανε το θεαματικό του ξεκίνημα με την Επίθεση του γιγαντιαίου μουσακά βγάζοντας τη γλώσσα στη σοβαροφάνεια, αγαπήθηκε για το απόλυτα προσωπικό ύφος που χαρακτηρίζει κάθε μία από τις ταινίες που μας χάρισε, κερδίζοντας διεθνή αναγνώριση: το έργο του έφτασε μέχρι τις Κάννες, το Βερολίνο και το Τορόντο, ενώ βρήκε διανομή στη Γαλλία, την Ιταλία και άλλες χώρες. Πριν γνωρίσουμε τον Πάνο Χ. Κούτρα, την ανατρεπτική φαντασία του, τη βαθιά του γνώση και αγάπη για το μέσο του κινηματογράφου, το ιερόσυλο χιούμορ του, την πανκ ψυχή του, την (Σ)τρέλλα του και τη γιγαντιαία αγάπη του για κάθε άνθρωπο κι ιδιαίτερα όσους περιθωριοποιούνται, υπήρξαν και κάποιες μικρού μήκους ταινίες που γύρισε στο εξωτερικό τη δεκαετία του ’80. Όπως έχει πει ο ίδιος, «δεν πήρα ποτέ λεφτά από πουθενά για αυτές τις ταινίες. Ήταν αυτοχρηματοδοτούμενες, φτιαγμένες με την αγάπη και τη βοήθεια φίλων». Η Ταινιοθήκη θα έχει τη χαρά να τις παρουσιάσει στο κοινό της Αθήνας.

Το αφιέρωμα, ένας φόρος τιμής «στους outsiders που υπήρξαν πάντα οι ήρωές μου στη ζωή και στις ταινίες», θα δώσει την ευκαιρία στο κοινό να προσεγγίσει εκ νέου έναν δημιουργό, ο οποίος αποδομεί και ξαναχτίζει με τρόπο πρωτότυπο, τρυφερό και συγκινητικό την ελληνική κοινωνία και οικογένεια. Στο έργο του, το αλλόκοτο συναντά το ρεαλιστικό, και η ομοφοβική βία το μελόδραμα και το φανταστικό, μέσα από εικόνες που σε αφήνουν με το στόμα ανοιχτό.

*Η Μαρία Κομνηνού, πρόεδρος της ΤτΕ, σημειώνει στον κατάλογο του αφιερώματος:

«Στα τέλη του 20ού αιώνα, ο ελληνικός κινηματογράφος έχει στραφεί από την πολιτική των τάξεων στην πολιτική των ταυτοτήτων. Σε αυτό το κλίμα του ο Πάνος Χ. Κούτρας γυρίζει την πρώτη του ταινία, Η επίθεση του γιγαντιαίου μουσακά, που ξάφνιασε ευχάριστα κριτικούς και κοινό με την camp αισθητική και την ανατρεπτική του ματιά. Ακολουθεί η Αληθινή ζωή που λειτουργεί μ’ ένα καστ λαμπρών ηθοποιών –Θέμις Μπαζάκα, Νίκος Κουρής κ.ά.– και σε συνεργασία με τον Παναγιώτη Ευαγγελίδη διαμορφώνει μια ταινία ενηλικίωσης όπου επαναλαμβάνονται κάποια μοτίβα όπως η σύνδεση του οικείου με το ανοίκειο και του μελοδραματικού με την καθημερινότητα: μια λοξή ματιά στην «κρυφή γοητεία της μπουρζουαζίας».

Το 2009 είναι η χρονιά της Στρέλλας, μιας ταινίας που ξαφνιάζει το αθηναϊκό και διεθνές κοινό και επιβάλλει τον Πάνο Χ. Κούτρα ως έναν πρωτεργάτη του Αλλόκοτου Κύματος. Ο Γιώργος (Γιάννης Κοκιασμένος), μετά από 14 χρόνια φυλακή, συναντά τη Στρέλλα (Μίνα Ορφανού), μια τρανσέξουαλ, και αρχίζουν μια παθιασμένη σχέση. Ο Πάνος Κούτρας διαμορφώνει πλέον το δικό του μεταμοντέρνο στυλ με βασικές ανατροπές στο πεδίο της αναπαράστασης της οικογένειας, της γλώσσας και της μορφής. Σε ένα αποκαλυπτικό φινάλε που ανατρέπει κάθε συμβατική επίλυση του οιδιπόδειου, οι δύο αντιήρωες θα συγκροτήσουν τελικά μια “νέου τύπου οικογένεια”.

Το 2014 επιστρέφει με την Ξενία, μια κωμωδία που καταπιάνεται με τα ζητήματα ταυτότητας και ρατσισμού. Με ένα εκπληκτικό καστ –Νίκο Γκέλια, Κώστα Νικούλι, Άγγελο Παπαδημητρίου, Γιάννη Στάνκογλου και Μαρίσσα Τριανταφυλλίδου– και μια μεταμοντέρνα αφήγηση όπου στοιχεία από δημοφιλείς υποκουλτούρες συνενώνονται με ρεαλιστικές απεικονίσεις της σύγχρονης Ελλάδας. Ο σκηνοθέτης αποδομεί με χιούμορ τα στερεότυπα του φύλου και της εθνότητας και συγχρόνως μας καλεί σε μια κατανόηση και ενσυναίσθηση με τον άλλο, τον διαφορετικό.

Στην τελευταία του ταινία Dodo, 2022, ο Πάνος Χ. Κούτρας θα ενορχηστρώσει μια κριτική της αστικής τάξης. Η επανεμφάνιση του dodo (εξαφανισμένο προϊστορικό πτηνό) θα βάλει φωτιά στις υποκριτικές συμβάσεις και θα μας οδηγήσει σε μια απολαυστική ανακάλυψη του “κόσμου ανάποδα”». Εδώ θα βρείτε το τρέιλερ του αφιερώματος:

https://youtu.be/B6FYQFPTXfM?si=XxFILYHSw6CoMl2-