Βαριατρική και μεταβολική χειρουργική: Όλα όσα πρέπει να γνωρίζεις

Εξειδικευμένα κέντρα

H διαρκής προσπάθεια βελτίωσης της ποιότητας και της ασφάλειας στη βαριατρική και μεταβολική χειρουργική οδήγησε στην ανάπτυξη των Kέντρων Aριστείας (Centres Of Excellence – COE) από τη Διεθνή Ομοσπονδία Χειρουργικής της Παχυσαρκίας (International Federation for the Surgery of Obesity and metabolic disorders – IFSO). Τα Κέντρα Αριστείας χαρακτηρίζονται από α) χειρουργούς με κατάλληλη εμπειρία και εκπαίδευση, με αποτέλεσμα την ασφαλέστερη και αποτελεσματικότερη χειρουργική αντιμετώπιση, β) κατάλληλο εξοπλισμό, νοσηλευτικό και ιατρικό (άλλων ειδικοτήτων) προσωπικό που συμβάλουν στην αποτελεσματικότερη αποκατάσταση της υγείας των ασθενών, και γ) μικρότερο κόστος θεραπείας, όπως έχει φανεί από μελέτες στις Η.Π.Α.. Ο ανεξέρτητος οργανισμός EAC-BS (European Accreditation Council for Bariatric Surgery) ελέγχει και πιστοποιεί τα Κέντρα Αριστείας σύμφωνα με τις οδηγίες της IFSO. Στην Ελλάδα, το πρώτο Κέντρο Αριστείας που πιστοποιήθηκε ήταν στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Ηρακλείου. Άλλα πιστοποιημένα Κέντρα Αριστείας βαριατρικής και μεταβολικής Χειρουργικής αποτελούν το Ιπποκράτειο Νοσοκομείο Αθηνών, το Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Πατρών, η Βιοκλικική Αθηνών και το Ιατρικό Κέντρο Αθηνών, ενώ επιπλέον τέσσερα δημόσια και ιδιωτικά κέντρα βρίσκονται σε διαδικασία αξιολόγησης. Η αντιμετώπιση της νοσογόνου παχυσαρκίας στα Κέντρα Αριστείας χαρακτηρίζεται από πολύ μικρή θνητότητα (<0,1%, συμπεριλαμβανομένου των επανεπεμβάσεων) και εξαιρετική αποτελεσματικότητα, με τη μέση απώλεια του πλεονάζοντος σωματικού βάρους τον πρώτο μετεγχειρητικό χρόνο να ανέρχεται στο 65%, ενώ η βελτίωση ή η ίαση των συνοδών νοσημάτων ανέρχεται στο 54-92%, ανάλογα το νόσημα – 60% για το σακχαρώδη διαβήτη. Τα στοιχεία όσον αφορά την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα από τα ελληνικά Κέντρα Αριστείας είναι αντίστοιχα με αυτά των διεθνών Κέντρων.

Οικονομικές επιπτώσεις

Η παχυσαρκία χαρακτηρίζεται από αυξημένη νοσηρότητα και θνητότητα τα οποία συνεπάγονται ένα αυξανόμενο δημοσιονομικό κόστος. Η βαριατρική και μεταβολική χειρουργική έχει φανεί ότι προκαλεί παρατεταμένη απώλεια βάρους που βελτιώνει τις συννοσηρότητες και μειώνει τη θνητότητα. Αυτό οδηγεί σε μείωση του κόστους υγειονομικής περίθαλψης των ασθενών με νοσογόνο παχυσαρκία και επιφέρει θετικές κοινωνικο-οικονομικές επιπτώσεις. Ωστόσο, από την άλλη πλευρά, οι βαριατρικές επεμβάσεις και η μετεγχειρητική παρακολούθηση των ασθενών που υποβάλλονται σε αυτές έχουν ένα σημαντικό κόστος που επιβαρύνει τα συστήματα υγείας. Τα δεδομένα από τη βιβλιογραφία κατά πόσο η βαριατρική και μεταβολική χειρουργική είναι οικονομικά συμφέρουσα είναι αντικρουόμενα.

Συγκεκριμένα, το κόστος υγειονομικής περίθαλψης φαίνεται να παραμένει σταθερό ή να αυξάνει μετά από βαριατρικές επεμβάσεις. Από την μία πλευρά, η βαριατρική και μεταβολική χειρουργική συνοδεύεται από μείωση της φαρμακευτικής δαπάνης (περίπου κατά 50%, κυρίως εξαιτίας της μείωσης της χρήσης αντιδιαβητικών φαρμάκων), τη μείωση του κόστους για τη θεραπεία των παθήσεων του καρδιαγγειακού συστήματος, καθώς και τη μείωση του κόστους από τη χρήση των μεθόδων υποβοηθούμενης αναπαραγωγής. Ωστόσο, αυτά το οφέλη αντισταθμίζονται με την αύξηση του κόστους της θεραπείας ενδοκρινικών, μεταβολικών και διατροφικών επιπλοκών που αποτελούν απόρροια των βαριατρικών επεμβάσεων. Το κόστος των κοινωνικών παροχών φαίνεται να μειώνεται ελαφρώς μετά από βαριατρική και μεταβολική χειρουργική. Αυτό οφείλεται κατά κύριο λόγο στο γεγονός ότι οι ασθενείς που υποβάλλονται σε βαριατρικές επεμβάσεις έχουν περισσότερες ευκαιρίες για να εργαστούν μετεγχειρητικά. Σε ότι αφορά τις εισφορές, αυτές δε φαίνονται να μεταβάλλονται προ- και μετεγχειρητικά.

Το γεγονός ότι δεν προκύπτει ξεκάθαρο οικονομικό οικονομικό όφελος μετά από βαριατρικές επεμβάσεις δεν θα πρέπει να θεωρηθεί αποτυχία της βαριατρικής και μεταβολικής χειρουργικής. Η βαριατρική και μεταβολική χειρουργική έχει αποδειχτεί ότι προκαλεί σημαντική και παρατεταμένη απώλεια βάρους, μειώνει την επίπτωση του σακχαρώδη διαβήτη τύπου ΙΙ και των καρδιαγγειακών παθήσεων, μειώνει τη χρήση των φαρμάκων για αυτές τις παθήσεις και βελτιώνει την ποιότητα ζωής των ασθενών. Η πιθανή αύξηση του κόστους υγειονομικής περίθαλψης αποτελεί ένα μικρό αντίτιμο για αυτά τα καλά τεκμηριωμένα οφέλη που πηγάζουν από τη βαριατρική και μεταβολική χειρουργική.

Κεχαγιάς Ιωάννης, Αναπληρωτής Καθηγητής Χειρουργικής Πανεπιστημίου Πατρών

Λαμπρόπουλος Χαράλαμπος, Χειρούργος