Christopher Makos: Ο Έλληνας φωτογράφος που επινόησε το Instagram των ’70s

Take a walk on the wild side

Είναι έντεκα και μισή το βράδυ, ένας αστυνόμος θα μπορούσε να βρίσκεται στην πόρτα μου, έτοιμος να κλείσει ακαριαία αυτή την σουρεαλιστικά όμορφη συζήτηση που θα ακολουθούσε. Το άγχος μου ήταν τεράστιο, ήμουν σίγουρος ότι ο  Chris Makos θα συζητούσε με τον Harry Styles, με τον Mick Jagger, με κάποιο ανερχόμενο ή ‘βετεράνο’ της pop κουλτούρας για τις φωτογραφίες του και δύσκολα θα έκανε το βήμα να καλέσει Ελλάδα. Συγνώμη, αλλά τελικά…(ήχος τηλεφώνου).

Ναι, είναι ο Chris Makos, ευγενικός, ντροπαλός και με όρεξη για κουβέντα. Κάπως έτσι ξεκίνησε η συζήτησή μας

Τι σημαίνει ‘dirty’ για εσάς;

Ίσως η λέξη να ηχεί περίεργα, ακόμα και άσχημα στ’ αυτιά κάποιων, όμως για ‘μένα αυτές οι φωτογραφίες που υπάρχουν στην έκθεση ‘Dirty’ είναι μια σειρά από ιστορίες, που με συνδέουν με την πιο όμορφη εποχή της Νέας Υόρκης. Οι άνθρωποι στα ’70s ήταν πιο απελευθερωμένοι, πιο ανοικτοί σε νέες εμπειρίες, υπήρχε εμπιστοσύνη ανάμεσά τους και μια ασίγαστη δημιουργική διάθεση. Θεωρώ ότι το ‘Dirty’ δεν υπονοεί κάτι άσχημο και επιθετικό, δεν παραπέμπει σε κακούς συνειρμούς, είναι κάτι που βγάζει προς τα έξω την ελευθερία, την ομορφιά, την ερωτική διάθεση των ανθρώπων.

Βλέπω και σήμερα πολλά παιδιά να προσπαθούν να εκφράσουν το σώμα και το πρόσωπό τους και τον χαρακτήρα τους μέσα από το Snapchat και το Instagram. Δεν θα ήθελα να συγκρίνω το ‘τότε’ με το ‘τώρα’ της φωτογραφίας, αλλά πιστεύω πως θα υπάρχει μια επιθυμία των ανθρώπων για αυτο-πρόβολη μέσα από εικονοκλαστικά μέσα. Στα ’70s όμως, σε μια εποχή που η τεχνολογία δεν είχε αναπτυχθεί τόσο πολύ και οι άνθρωποι έμοιαζαν πιο ρομαντικοί και ευάλωτοι, οι εικόνες ήταν πιο ‘Dirty’. Αλλά dirty ήμασταν ανέκαθεν, μπροστά σε ένα φωτογραφικό φακό.

Επιχειρείτε να εκθέσετε τις φωτογραφίες σας σε μια δύσκολη εποχή για τη Νέα Υόρκη.

Είναι η χειρότερη χρονιά της Νέας Υόρκης, των ΗΠΑ συνολικά, που έχουν υποφέρει από τον κορονοϊό και συνεχίζουν να υποφέρουν ασύλληπτα. Αλήθεια, πώς είστε στην Ελλάδα; Ακούω τι συμβαίνει, αλλά θα ήθελα να μάθω τι γίνεται σήμερα στην Αθήνα. (Του αναφέρω αριθμούς κρουσμάτων και μέτρα περιορισμού όπως το κλείσιμο των bars στις 12, ακούει με προσοχή). Α, ΟΚ, καταλαβαίνω πως ζείτε άσχημες καταστάσεις και ειλικρινά λυπάμαι πάρα πολύ γι’ αυτό, σίγουρα όμως τίποτα δεν μπορεί να συγκριθεί με το δράμα που έχει βιώσει ο κόσμος της Νέας Υόρκης.

Προσπαθώ να ατενίσω το μέλλον με αισιοδοξία. Πιστεύω πως όταν τελειώσει αυτό το φρικτό πράγμα, τότε ο καλλιτεχνικός κόσμος θα καταφέρει να επιστρέψει στην πόλη. Μαθαίνω κάθε μέρα πως τα σπίτια ερημώνουν διαρκώς και τα ενοίκια σημειώνουν μεγάλη πτώση. Ίσως αυτός να είναι ένας δρόμος για να κατοικηθεί ξανά η Νέα Υόρκη από δημιουργικά παιδιά στο μέλλον. Η έκθεση ‘Dirty’ πιστεύω πώς θα θυμίσει στον κόσμο της Νέας Υόρκης κάποιες όμορφες σελίδες της ποπ κουλτούρας περασμένων δεκαετιών και θα τους κάνει να πιστέψουν σε ένα καλύτερο μέλλον.

“Είναι σαν μικρό θαύμα το να είσαι νέος καλλιτέχνης”.

Μιλήστε μου για την εποχή του Factory, όταν ως νέος καλλιτέχνης δουλέψατε δίπλα στον Andy Warhol. Πρέπει να ήταν κάτι μοναδικό.

Είναι σαν μικρό θαύμα το να είσαι νέος καλλιτέχνης, να θέλεις να φτιάξεις κάτι δικό σου, να κάνεις τέχνη και να βρίσκεται ξαφνικά στο δρόμο σου ο Andy Warhol. Το μυαλό του, οι ιδέες του ήταν πάρα πολύ μπροστά, μου έδωσε πάρα πολλά στην τέχνη μου, θα του είμαι ευγνώμων για πάντα.

Συνεργαστήκατε εκείνη την εποχή με τον John Lennon, τον David Bowie, τον Mick Jagger. Όλους τους θρύλους της rock.

Ναι, όπως ακριβώς το λες, σπουδαίοι καλλιτέχνες. Και η Debbie Harry για μεγάλο χρονικό διάστημα έμενε δίπλα μου και ερχόταν συχνά στο σπίτι μου, το οποίο ήταν διαρκώς ανοιχτό για όλους. Ήταν μια πολύ αγνή εποχή, όπου δεν σήμαινε τίποτα για εμάς η δημοσιότητα. Ήξερα ότι θα βγώ και θα συναντήσω τον John Lennon, που σύχναζε σε κάποια συγκεκριμένα στέκια, τον Mick Jagger πιθανότατα στα ίδια, ή σε κάποιο εκεί κοντά. Ήμασταν μια παρέα, δεν υπήρχαν ψυχρά πράγματα  και ‘συνεργασίες’ όπως το είπες. Ήμασταν μια μεγάλη παρέα. Και η Liza Minelli ήταν κοντά μας και ο Lou Reed και πολλά άλλα δημιουργικά παιδιά που δεν ήταν απαραίτητα μουσικοί. Και ας μην ξεχνάμε τους ηθοποιούς, όπως ο Christopher Reeve!

Γειτόνισσα σας η Debbie Harry! Την έχετε φωτογραφίσει αρκετές φορές…

Ήταν πιο εύκολο απ’ όσο φαίνεται. Μου χτύπαγε την πόρτα και μου έλεγε “θέλω να με φωτογραφίσεις”. Δεν χρειαζόταν να κάνεις booking με τους καλλιτέχνες για να τους φωτογραφίσεις τότε, όπως κάνουν σήμερα. Υπήρχε εμπιστοσύνη μεταξύ μας. 

Μεγάλη συμπάθεια στις Polaroids τρέφετε μέχρι και σήμερα πάντως, περισσότερο κι από τις ψηφιακές κάμερες.

Όχι, όχι! Έχω το αγαπημένο μου μοντέλο από την τρέχουσα τεχνολογία της ψηφιακής φωτογραφίας (μου αναφέρει το όνομα), που μου δίνει ένα εντυπωσιακό αποτέλεσμα στην πράξη. Σίγουρα όμως οι Polaroids ήταν κάτι μοναδικό για την εποχή. Είχαν απίστευτο σασπενς. Έβγαζες κάποιον μια polaroid και είχες λίγα λεπτά αργότερα την φωτογραφία στα χέρια σου, χωρίς να πας να κάνεις εκτυπώσεις, όπως γινόταν τότε. Μπορούσε λοιπόν να πάρει την φωτογραφία και να πάει αμέσως να τη δείξει στην παρέα του. Έτσι γινόταν με τις Polaroids μου. Ήταν κάτι σαν το Instagram της εποχής. Τις έδειχνε ο ένας στον άλλο και μετά όσοι δεν είχαν δικές τους φωτογραφίες, μου χτυπούσαν την πόρτα. Από τους πολύ γνωστούς όπως ο Mick Jagger, μέχρι και λιγότερο γνωστά παιδιά. Θύμιζαν selfies, πολλά χρόνια πριν τη ψηφιακή τεχνολογία και τα κινητά τηλέφωνα. Ήταν κάτι μοναδικό για την εποχή.

Απόσπασμα σπό την έκθεση Good TImes του 1978. / Makos Studio / Chris Makos

Νοσταλγείτε κάτι από τα ’70s, υπάρχει κάτι από εκείνη την εποχή θα θέλατε να ζήσετε ξανά;

Δεν μου αρέσει τόσο πολύ η έννοια της νοσταλγίας, δεν την βρίσκω λειτουργική για έναν καλλιτέχνη. Σίγουρα έζησα υπέροχες στιγμές στη Νέα Υόρκη των ’70s, ήταν το ιδανικό μέρος για να βρίσκεται εκεί ο κάθε δημιουργικός άνθρωπος, αλλά ο χρόνος εξελίσσεται, προχωράει, όπως και η τέχνη. Δεν κάνω τέχνη για το παρελθόν. Έχω επιλέξει να ζω και να δημιουργώ στο Τώρα. Το ‘Dirty’ όπως ανέφερα και παραπάνω, γίνεται για να ενώσει το παρελθόν με το παρόν και να γίνει μια δύναμη ώθησης της αγαπημένης μου πόλης, της Νέας Υόρκης, προς ένα νέο δημιουργικό μέλλον. Είμαι αισιόδοξος, πιστεύω πως όταν τελειώσουμε με την πανδημία, η Νέα Υόρκη θα ανατείλλει ξανά.

Όταν ολοκληρώνω την ηχογράφηση, ο Makos με ρωτάει ξανά, με αγωνία, για την Αθήνα της πανδημίας, μου εξιστορεί με θαυμασμό και ορισμένες ελληνικές λέξεις για το ‘Megaron’ και όλες τις καλλιτεχνικές αφορμές, τις εκθέσεις της δουλειάς του που τον έχουν φέρει στην Αθήνα, όπως και για τους Έλληνες φίλους του από τον καλλιτεχνικό χώρο, με τους οποίους δεν έχει χάσει την επαφή. Έχω εντυπωσιαστεί από τις – off the record- γεμάτες ευγένεια και σεμνότητα αναφορές του στους καλλιτέχνες της Νέας Υόρκης των ’70s που έχει φωτογραφίσει και είναι ακόμα εν ζωή. Μεταξύ (celebrity) φίλων, εχεμύθεια και σεβασμός.

(Πορτραίτο του Norman Reedus με το ‘Walking Dead’ jacket του, από τον Makos, πριν από δύο χρόνια)

Έχω εντυπωσιαστεί ακόμα περισσότερο από τον ενθουσιασμό και την φλόγα που έβαλε στη συζήτηση μας ο 70χρονος Chris Makos, ένας rock star της φωτογραφίας που έφτιαξε το δικό του ‘κοινωνικό μέσο’ στα ’70s, ένα Instagram όπου το sharing των εικόνων γινόταν χέρι με χέρι, αγκαλιά με αγκαλιά. Νομίζω πως έχει δίκιο, ίσως μια επιστροφή στο παρελθόν μπορεί να σου διδάξει πολλά για το μέλλον.

Η έκθεση ‘Dirty’ του Christopher Makos συνεχίζεται στην γκαλερί Daniel Cooney Fine Art, μέχρι τις 7 Νοεμβρίου.

***

Ταινίες που έστειλαν έντρομους θεατές στο νοσοκομείο, κανίβαλοι, φουτουριστικές αιρέσεις, δαιμονισμοί που σπάνε τα στερεότυπα. Ποιες ταινίες τρόμου σού έχουν ξεφύγει; Μάθε για τις 13 πιο υποτιμημένες ταινίες τρόμου της δεκαετίας στο νέο επεισόδιο του POP για τις Δύσκολες Ώρες!