20 ταινίες που γίνονται 20 χρονών φέτος

Τελοσπάντων το 2021 ήρθε και αυτή η κάπως σταθερή, 20-χρόνια-πίσω ματιά μας φέρνει αντιμέτωπους με μια χρονιά που μπορεί να μην κρύβει τον αποστομωτικό πλούτο του ‘99, όμως με πολλούς τρόπους μοιάζει να υποδέχεται και φιλμικά τον 21ο αιώνα.

Είναι η χρονιά που βλέπει πολλούς από τους πιο σημαντικούς σκηνοθέτες της 20ετίας να πετυχαίνουν κάποιες πρώιμες καθοριστικές τους επιτυχίες (Alfonso Cuaron! Wes Anderson!), μεγάλους σταρς να εμφανίζονται παίζοντας σε -τότε- περιθωριακά καλτ διαμάντια (Jake Gyllenhaal! Scarlett Johansson!), τεράστιες επιτυχίες να σαρώνουν σε ταμεία και κριτική (Amelie! Lord of the Rings!), μερικές από τις σπουδαιότερες ταινίες κυριολεκτικά όλων των εποχών (Mulholland Drive! Spirited Away!).

Μα πιο καθοριστικά από όλα, παρατηρούμε καθώς η σημερινή εποχή των franchise αρχίζει να ξεπροβάλει. Υπό μία έννοια, οι πιο καθοριστικές ταινίες μιας λίστας σαν αυτή είναι το The Fast and the Furious και το Harry Potter and the Philosopher’s Stone. Δύο μπλοκμπάστερ που εξελίχθηκαν, το καθένα με τον δικό του τρόπο, σε μια σταθερή εμπορική παρουσία για τις επόμενες δεκαετίες, δημιουργώντας δύο διαφορετικά (αλλά άκρως πετυχημένα) μοντέλα διαρκούς εμπορικής επιτυχίας.

Ας θυμηθούμε μαζί 20 (και μετά άλλες 20) ταινίες που κλείνουν φέτος τα 20 χρόνια.

Ocean’s Eleven

H ταινία που ένωσε στην οθόνη τον George Clooney, τον Brad Pitt και τον Matt Damon σε ένα άκρως στιλιζαρισμένο heist πλαίσιο. Το είδος του ταυτόχρονα προσωπικού και εμπορικού σινεμά που δύσκολα συναντάς πια σήμερα. Για την τριλογία του Soderbergh τα είχαμε πει και αναλυτικότερα πριν μερικά χρόνια- βέβαια όταν μιλήσαμε με τον ίδιο είπαμε περισσότερα για το Good German παρά για το Ocean’s Eleven. Αυτοί είμαστε (κι εγώ κι εκείνος).

 

The Fast and the Furious

Σήμερα είναι ένα οριακά υπερηρωικό franchise, οπότε είναι φοβερό το ότι κάποτε είχε ξεκινήσει ταπεινά ως ευθύτατη απομίμηση του Point Break της Bigelow πριν έρθει ο Justin Lin μερικά χρόνια αργότερα και το μετατρέψει στο μεγαθήριο που είναι σήμερα. Το να κάνεις μαραθώνιο αυτών των ταινιών σήμερα ξεκινώντας από ετούτη είναι κάτι το σχεδόν ρομαντικό.

The Lord of the Rings: The Fellowship of the Ring

Μιλώντας παραπάνω για εμπορικό σινεμά που είναι και άκρως προσωπικό, να, ο Peter Jackson εδώ κάπως καθόρισε το concept. Με πολλούς τρόπους μια από τις πιο πετυχημένες ταινίες στην ιστορία του κινηματογράφου, μεταφέροντας στο σινεμά ένα λογοτεχνικό έπος που έμοιαζε αδύνατον να ακουμπήσει κανείς χωρίς να καεί, σαρώνοντας τα ταμεία και τα Όσκαρ, και δημιουργώντας λίγο ως πολύ το στάνταρ δίπλα στο οποίο θα κρινόταν στο μέλλον κάθε αντίστοιχη απόπειρα.

Donnie Darko

Θυμάστε που νοικιάζαμε ταινίες σε κασέτες και DVD; Εγώ αυτά του Donnie Darko τα είχα νοικιάσει τόσες πολλές φορές που θα σκέφτονταν να μου τα χαρίσουν. Αλλά δε μπορούσα να αντισταθώ. Αυτή η βαθύτατα μελαγχολική παραβολή πάνω στην αγάπη, το μίσος, την (αυτο)θυσία και την πίστη σε κάτι άλλο, διαφορετικό, μακρινό, μεγαλύτερο από εσένα, με είχε μαγέψει όπως άλλωστε και αμέτρητους ακόμα σινεφίλ της γενιάς μου. Ένα από τα τελευταία καλτ χιτ του Αμερικάνικου σινεμά (πλέον δεν υφίσταται τέτοιο πράγμα, τίποτα δεν είναι ανακάλυψη, τίποτα δεν αποκτά οργανικά φήμη στόμα με στόμα μακριά από το ραντάρ του σόσιαλ κόσμου). Πώς γίνεται να μην το αγαπάμε για πάντα;

Moulin rouge!

Λέγαμε πρόσφατα με την Ιωσηφίνα στο Pop για τις Δύσκολες Ώρες συζητώντας για το Dickinson (γιατί όχι) πόσο αγαπάμε τη φιλμογραφία του Baz Luhrmann, ο οποίος φέτος θεωρητικά επιστρέφει με νέα ταινία, για τον Elvis.

Θα είναι μια καταπληκτική αφορμή να επισκεφθούμε ξανά όλο το έργο του (είδα πριν λίγες μέρες το Strictly Ballroom, που είναι αριστούργημα) και ιδίως ετούτη την αξέχαστη κινηματογραφική εμπειρία.

Μα όχι, δείτε!:

Amelie

Έχει υπάρξει έκτοτε αντίστοιχο φαινόμενο με εκείνο της Amelie; Το είχαν δει οι πάντες από 17 φορές, ήταν σημείο αναφοράς, συζήτησης, διαφωνιών, αναλύσεων και λατρείας, αμέτρητες Γαλλικές ταινίες των επόμενων χρόνων θα προσπαθούσαν απεγνωσμένα να πουλήσουν τον εαυτό τους στο κοινό ως Κάτι Που Έστω Και Ανεπαίσθητα Σου Θυμίζει Το Amelie, και ο Yann Tiersen λογικά θα μπορεί να κάνει sold out συναυλίες μέχρι να γίνει 100 χρονών χωρίς να χρειαστεί να βγάλει ούτε νότα άλλης μουσικής. Μήπως του χτυπήσουμε ένα rewatch;

A.I.

Το μάλλον παρεξηγημένο φιλμ που ο Steven Spielberg ανέλαβε να πραγματοποιήσει μετά τον θάνατο του Stanley Kubrick, ένας σκληρός, συναρπαστικός Πινόκιο που ζει κάπου ανάμεσα στις ευαισθησίες των τόσο διαφορετικών auteurs. Αξίζει τη διαρκή επανεκτίμηση, όσο κι αν είχε διχάσει ακραία στην εποχή της κυκλοφορίας του.

Ghost world

Την ακριβή στιγμή που οι υπερήρωες ξεκινούσαν την μοντέρνα εποχή της σινε-κυριαρχίας τους, το Ghost World ήρθε στο τέλειο timing για να θυμίσει και την Άλλη Πλευρά Των Κόμικς και ταυτόχρονα να γίνει αντικείμενο αγάπης στο χώρο τόσο του ανεξάρτητου σινεμά όσο και της εναλλακτικής geek culture. Και έκανε και σταρ την Scarlett Johansson, μην ξεχνάμε τα βασικά.

Wet hot american summer

Μιλώντας για τα καλτ αντικείμενα και το πώς η έννοια παύει να έχει σημασία. Η παράλογα αστεία κωμωδία του David Wain σατίρισε ένα ολόκληρο είδος νεανικού σινεμά με αστεία στο όριο του σουρεαλισμού έχοντας συγκεντρώσει ένα εξωπραγματικό καστ μελλοντικών σούπερ σταρ. Κι αυτό που πάντα ήταν ένα φιλμικό αντικείμενο που δεν ήσουν σίγουρος αν όντως υπάρχει ή αν το είδες στον ύπνο σου, συγκέντρωσε το καστ ξανά μετά από χρόνια για να αποκτήσει όχι ένα, αλλά δύο τηλεοπτικά σίκουελ στο Netflix, πλήρως αναγνωρισμένο πλέον. Τα γράφω περισσότερο ως παρατήρηση αυτά κι όχι με απαραίτητα αρνητική χροιά: Οι μίνι σειρές του Netflix ήταν εξάλλου κι αυτές πραγματικά διασκεδαστικές.

Το κλάμα βγήκε από τον παράδεισο

Με κάθε σοβαρότητα, μια από τις καλύτερες ελληνικές ταινίες της 20ετίας, ένα επιθεωρησιακού στησίματος κωμικό ταξίδι στα βάθη της παράδοσης του ελληνικού σινεμά γεμάτο με αξέχαστες περσόνες, ηθοποιούς, ερμηνείες και ανεξάντλητα ατακαδόρικο. Σημείο αναφοράς μέχρι και σήμερα, και για πολύ καλό λόγο.

The others

Ο Alejandro Amenabar μετά το Abre los Ojos έρχεται στο Χόλιγουντ, riffάρει πάνω στην χιπ τάση του μετα-Έκτης Αίσθησης σινεμά της εποχής και σκηνοθετεί ένα αγνά τρομακτικό αρρωστημένο παραμύθι φαντασμάτων με μια απόχρωση οικογενειακής απόγνωσης. Η Nicole Kidman προτάθηκε για Όσκαρ εκείνη τη χρονιά για το Moulin Rouge! και πολύ καλά έκανε, αλλά να πω κάτι, έπρεπε να είναι υποψήφια και για το The Others.

Zoolander

Μιλώντας παραπάνω για τρομερά πετυχημένες κωμωδίες με παθιασμένη καλτ αγάπη από τους φανς, υπάρχει και το Zoolander του Ben Stiller. Σε αυτή την περίπτωση το σίκουελ που ακολούθησε μετά από χρόνια είναι τόσο εκκωφαντική περίπτωση Ταινίας Που Δεν Υπάρχει, που έχει καταφέρει σχεδόν να ρουφήξει και το ορίτζιναλ στη μαύρη τρύπα που χάθηκε.

Training day

Δεν είναι φοβερό ότι ο Denzel Washington, ο μεγαλύτερος σταρ του σύγχρονου σινεμά, έχει συνεργαστεί με τον Antoine Fuqua τέσσερις, 4, ΤΕΣΣΕΡΙΣ φορές; Ο Denzel μπορεί να κάνει κυριολεκτικά ό,τι ταινία θέλει με όποιον σκηνοθέτη θέλει, αλλά έχει παίξει Fuqua 4 φορές, ανάμεσα στις οποίες δύο Equalizer– η μόνη φορά που έχει κάνει σίκουελ στην καριέρα του. Φυσικά καλά κάνει ο άνθρωπος, μιας και η πρώτη από τις συνεργασίες τους είναι το πολύ καλό Training Day, για το οποίο ο Denzel κέρδισε ένα από τα πραγματικά καλύτερα ερμηνευτικά Όσκαρ που έχουν απονεμηθεί ποτέ.

Υποσημείωση πριν προχωρήσω παρακάτω: Μετά το φετινό Super Bowl θα κάνει πρεμιέρα η σειρά The Equalizer (στην Ελλάδα μέσω COSMOTE TV) όπου το ρόλο του Denzel παίρνει η Queen Latifah. Θα ήθελα πραγματικά να μπορώ να πω ότι το τηλεοπτικό Equalizer θα είναι το δικό μου Super Bowl, αλλά το ίδιο το Super Bowl είναι ήδη του δικό μου Super Bowl. Τελοσπάντων καταλάβατε(;), περιμένω την Queen Latifah ως Equalizer σα να μην υπάρχει αύριο.

Mulholland drive

Μιλώντας για τον Antoine Fuqua, άλλος ένας σημαντικός σκηνοθέτης παρέδωσε μια από τις σημαντικότερες ταινίες της καριέρας του το 2001. ΟΚ συγγνώμη για την αναίτια επίθεση στον Antoine Fuqua, αν μας διαβάζει αλήθεια σόρι, τον πάω και το εννοώ. Αλλά επί του θέματος, ο David Lynch στις αρχές του αιώνα σκηνοθέτησε έναν τηλεοπτικό πιλότο που απορρίφθηκε από το ABC, και πήρε εκείνο τον πιλότο, του κόλλησε άλλη μισή ώρα νέου υλικού και κάπως έτσι δημιουργήθηκε… *τσεκάρει σημειώσεις* η κορυφαία ταινία της δεκαετίας των ‘10ς; Τι σου είναι όμως η τέχνη.

Harry Potter and the Philosopher’s Stone

Το Lord of the Rings ήταν το καλλιτεχνικό όραμα, τα Harry Potter ήταν το εντυπωσιακά καλοφτιαγμένο cosplay. Δεν υπήρχε τελοσπάντων πάρα πολύ σινεμά μέσα σε αυτή την περίπτωση εμπορικού σινεμά, αλλά όλες οι ταινίες ήταν ακριβείς και συνεπείς και καλοφτιαγμένες μεταφορές στην οθόνη (δεν τις λέω καν «διασκευές») ενός από τα διασημότερα κείμενα των τελευταίων 30 χρόνων. Υποθέτω έχει κι αυτό την αξία του, εξάλλου αν ήταν τόσο εύκολο θα το είχαν καταφέρει κι άλλοι.

Pulse

Η καθοριστική ταινία τρόμου του 21ου αιώνα γεννιέται στις αρχές των ‘00s αφηγούμενη μια γνώριμη ιστορία φαντασμάτων μέσα από το νέο τεχνολογικό πρίσμα της ιντερνετικής διασύνδεσης, αλλά αποκτά νέα ανατριχιαστική αμεσότητα δύο δεκαετίες αργότερα, χάρη στον τρόπο με τον οποίο βλέπει έναν κόσμο πλήρους απομόνωσης. Περισσότερα στη λίστα των καλύτερων ταινιών τρόμου του 21ου αιώνα, όπου το φιλμ του Kiyoshi Kurosawa ήταν στην 1η θέση.

Legally blonde

Αυτό όπου η Elle Woods αποφάσισε έτσι για τη φάση της να διασύρει τα στερεότυπα και να πετύχει αυτό που κανείς δεν πίστευε πως θα μπορούσε. Iconic ακόμα και 20 χρόνια αργότερα, και με τη Reese Witherspoon σε ερμηνεία καριέρας, ζητώ συγγνώμη από το Όσκαρ της κι από τους πρεστίζ δραματικούς ρόλους τους, όλα καλά και μπράβο της σε ό,τι κάνει, αλλά με το Legally Blonde δεν τα βάζεις.

Spirited away

Μια ταινία-όνειρο για την οποία κάποτε ο κριτικός Nigel Andrews έγραψε, δίνοντάς της 6 αστεράκια στα 5, πως: «Τι αφορά η ταινία; Είναι κάπου 122 λεπτά και 12 δισεκατομμύρια χρόνια. Συνοψίζει όλη την ύπαρξη και μας δίνει μια μυθολογία για κάθε κοινωνία, για κάθε αμοιβάδα, για κάθε ζώο ή άνθρωπο που έζησε ποτέ» και πως «Θεοί και τέρατα γεμίζουν την οθόνη, παρτάροντας σαν οι ώρες λειτουργίας των μπαρ να είχαν καταργηθεί διαμέσου του σύμπαντος» και πως «ο Hayao Miyazaki φτιάχνει αυτοκρατορίες αλλά δεν ποδοπατά τους ανθρώπους. Υποπτεύομαι πως είναι η εξιλέωση της Ιαπωνίας για τον ιμπεριαλισμό της. Δημιουργεί κοινοπολιτείες ειρήνης, φύσης και συμφιλίωσης». Θέλω να πω… δεν έχω τίποτα άλλο να πω. Μια από τις καλύτερες ταινίες όλων των εποχών.

Pearl Harbor

Από την άλλη μεριά το Pearl Harbor του Michael Bay σαφέστατα και δεν είναι μια από τις καλύτερες ταινίες όλων των εποχών, αλλά είναι μια από τις καλύτερες ιστορικές σαχλαμάρες με μια 40λεπτη σεκάνς μες στη μέση που σου παίρνει την ανάσα και την κολλάει στο σβέρκο όσο θαυμάζεις τον έλεγχο που ο Bay επιδεικνύει πάνω στον -φυσικό και ψηφιακό- χώρο. Τον εκτιμώ τον Bay, μη τα ξαναλέμε.

Y tu mama tambien

Δυο φίλοι ξεκινούν (σεξο)roadtrip με μια μεγαλύτερη, παντρεμένη γυναίκα, και ο Cuaron μέσα από το ταξίδι τους αποτυπώνει την ανωριμότητα και τη δίψα του εφηβικού ουρλιαχτού για ζωή όπως ελάχιστες ταινίες το κατάφεραν ποτέ. Φιλμ αγνό, πρωτογενούς σεξουαλικότητας και συναισθήματος, και μακράν ό,τι καλύτερο γύρισε ποτέ ο Μεξικάνος στην ωραιότατη κατά τα άλλα καριέρα του.

The piano teacher

Έχουμε ήδη αναφερθεί και παραπάνω σε ταινίες από το εντυπωσιακό εκείνη τη χρονιά Διαγωνιστικό των Καννών αλλά ετούτη κέρδισε το Μεγάλο Βραβείο κιόλας, όπως ΚΑΙ βραβεία ερμηνείας για τους δύο πρωταγωνιστές, της αξεπέραστη Isabelle Huppert και τον Benoit Magimel. Η ταινία του Haneke είναι οπωσδήποτε ένα κάποιο ψυχολογικό ταξίδι, καλή διασκέδαση δηλαδή, και ένα πρώτο αποκορύφωμα αναγνώρισης για τον δημιουργό, πριν πιάσει λίγα χρόνια αργότερα το επικό σερί του με Cache, White Ribbon και Amour. (Το Αμερικάνικο ριμέικ του Funny Games προφανώς δεν υφίσταται.)

Shrek

Ας παραμείνουμε όμως στο Διαγωνιστικό των Καννών εκείνης της χρονιάς(!!!) γιατί ναι, αυτή η ταινία, ένα από τα πιο κακογερασμένα animation όλων των εποχών, ήταν κι αυτή υποψήφια για τον Χρυσό Φοίνικα. Αργότερα κέρδισε και την οσκαρική κατηγορία που είχε φτιαχτεί αποκλειστικά για τις ταινίες της Pixar, στην πρώτη χρονιά που απονεμήθηκε. Τι συλλογική παράκρουση είχαμε ζήσει τότε; Τελοσπάντων, δεν ξέρω αν το έχετε δει πρόσφατα. Δεν θα το πρότεινα ιδιαίτερα. Προτιμήστε το Monsters, Inc., που είναι υπέροχο. Δεν χρειάζεται να σκεφτόμαστε με δίπολα, εκτός από όταν χρειάζεται.

The royal tenenbaums

Αυτή πρέπει να είναι η ταινία με την οποία βρίσκω τον εαυτό μου να κλαίει συχνότερα από οποιαδήποτε άλλη, πάει κάτι σαν «βούρκωμα ανά ενάμιση λεπτό», δεν ξέρω. Να πάω να κοιταχτώ, ναι, το δέχομαι. Αλλά συγγνώμη:

Καθώς γράφω το κείμενο σε ένα google document, το παραπάνω βίντεο που εσείς βλέπετε, στα δικά μου μάτια είναι απλά κώδικας. Μια ακολουθία από αριθμούς, γράμματα και σημεία στίξης, αλλά ακόμα κι αυτά κοιτώντας, ξέροντας τι κρύβουν πίσω τους, ανατριχιάζω καθώς πληκτρολογώ. ΑΦΗΣΤΕ ΜΕ.

Ας πούμε και για άλλες 20 που κλείνουν τα 20, για το έξτρα κέφι:

Το καλτ μιούζικαλ Hedwig and the angry inch, το καταπληκτικό ντεμπούτο Sexy beast του Jonathan Glazer, το Devil’s Backbone του Guillermo del Toro που όπως κι ο Cuaron έβγαλαν στην πατρίδα τους κάποιες από τις καλύτερες δουλειές τους, το υπερ-καλτ Ichi the Killer του Takashi Miike, το Happiness of the Katakuris επίσης του Takashi Miike (110 ταινίες έχει γυρίσει, κάπου πρέπει να χωρέσουν), το Monsters, Inc. της Pixar, το πολύ περίεργο The Mexican με την Julia Roberts και τον Brad Pitt, το Spy Kids του Robert Rodriguez που γίνεται τώρα που μιλάμε reboot, το Save the Last Dance με την Julia Stiles, το υποτιμημένο και φοβερά φαν Josie and the Pussycats, το Bridget Jones’ Diary, το αδιανόητο Freddy Got Fingered του Tom Green, το φανταστικά πειραματικό Waking Life του Richard Linklater, το Go του Doug Liman πριν εξελιχθεί σε έναν από τους τοπ μπλοκμπαστεράδες της επόμενης 20ετίας, το υπέροχο ερωτικό γράμμα στο σινεμά Millennium Actress του λατρεμένου Satoshi Kon.

Καθώς και, σημαντικές δημιουργίες από 3 από τους σημαντικότερους σκηνοθέτες των τελευταίων δεκαετιών, το φιλόδοξο Ali του Michael Mann, το Millennium Mambo του Hou Hsiao-hsien και το βραβευμένο με Όσκαρ Gosford Park, που θεωρήθηκε η μεγάλη επιστροφή του Robert Altman μετά από σερί μετριοτήτων.

ΟΚ, καλή χρονιά, πότε ξεκινάμε τα αφιερώματα;