Βγαίνοντας από τον λαβύρινθο του ‘Dark’

Όταν η γερμανική σειρά των Baran bo Odar και Jantje Friese έκανε πρεμιέρα το 2017, είχε συνδεθεί άμεσα με το ‘Stranger Things’. Ένα ‘Stranger Things’ εμμονικής λούπας, με την υπόγεια ανησυχία του ‘Twin Peaks’ και την αισθητική ενός νορδικού νουάρ. Το Winden ήταν καταθλιπτικό, οι οικογένειές του τόσο δυσλειτουργικές που έκαναν αυτές του ‘Lost’ – άλλη μία σειρά με την οποία συνδέθηκε το show ως επιρροή – να μοιάζουν με το ‘Μικρό Σπίτι στο Λιβάδι’, και ο λαβύρινθος ανάμεσα στα timelines και τους χαρακτήρες του, βαθύς και ανάλγητος για το κεφάλι μας. Μέχρι το τέλος της 2ης σεζόν του ‘Dark’, αν έκλεινες για λίγο τα μάτια σου, μέχρι να τα ανοίξεις ξανά η κόρη σου θα είχε γίνει η μάνα σου.

Οι φιλοδοξίες του ‘Dark’ έγιναν τεράστιες και οι προσδοκίες που γεννούσε όσο ωρίμαζε ακόμα μεγαλύτερες.

Ήταν οικογενειακό δράμα, ήταν μελέτη για το τραύμα και για το πώς αυτό μεταδίδεται από γενιά σε γενιά, ήταν μία αρχαιοελληνική τραγωδία βιβλικών και μυθολογικών αναφορών σε ένα απαιτητικό time-travel πακέτο. Ήταν η μεγαλύτερη τηλεοπτική σπαζοκεφαλιά των τελευταίων ετών, αφήνοντας πίσω τους αντίστοιχους λαβύρινθους του ‘Westworld’.

Μετά από μια πρώτη σεζόν όπου οι χαρακτήρες είχαν λειτουργήσει περισσότερο σαν πιόνια που έπαιρναν τη θέση τους στη σκακιέρα, και μετά από την πρώτη μας σύσταση με μια λούπα τόσο σφιχτή που θα εξέθετε ανεπανόρθωτα τους δημιουργούς της αν ανακαλύπταμε τρύπες στο έργο τους, η δεύτερη σεζόν είχε έρθει σε μία διετή σχεδόν απόσταση από την πρώτη για να μας καθησυχάσει. Το ‘Dark’ ήξερε ακριβώς τι έκανε με τους εσωτερικούς του κανόνες. Είχε μάθει κιόλας, στο μεταξύ, πώς να ισορροπεί σωστά το time travel του με το μελόδραμα. Μάθαμε περισσότερα για τις επιθυμίες ηρώων και αντι-ηρώων, τα πάθη και τα κίνητρά τους έγιναν χειροπιαστά, και το characterization της σειράς εμπλουτιζόταν παράλληλα με τις σπαζοκεφαλιές της – ποτέ πλέον δυσανάλογα με αυτή.

Μπορεί ο Jonas, η Claudia, ο Ulrich, όλοι τους σχεδόν να έγιναν εξωφρενικοί ως χαρακτήρες από ένα σημείο και μετά, το ‘Dark’ ούτως ή άλλως όμως δεν ήθελε να ταυτιστείς μαζί τους. Κάτι τέτοιο θα ήταν αδύνατον. Η σύνδεση του κοινού θα ερχόταν με όσα είχε η σειρά να πει για την ανθρώπινη φύση. Το show είχε μέχρι και την τρίτη και τελευταία του σεζόν τόσο ενδιαφέρον γι’ αυτήν, όσο και για τους μηχανισμούς του time travel. Για την αδυναμία μας να αλλάξουμε, να βελτιωθούμε, να προσαρμοστούμε, να προχωρήσουμε. Μπορεί η πίστη του ανθρώπου ότι τα λάθη του μπορούν να αλλάξουν να είναι αισιόδοξη, υποστηρίζει η σειρά, το βασικό ένστικτο της αυτοσυντήρησης όμως και οι πόθοι του θα τον οδηγούν πάντα τελικά στο ίδιο μονοπάτι. Μέχρι πριν το μεγάλο του φινάλε, το ‘Dark’ υπήρξε φοβερά νιχιλιστικό. Οι πρωταγωνιστές του έπεφταν στα ίδια στραβοπατήματα, για να δουν ξανά και ξανά τις ελπίδες τους να σβήνουν. Η κάθε επόμενη φορά θα ήταν διαφορετική. Θα έβρισκαν τη βλάβη στο μάτριξ. Θα είχαν τη δύναμη να πάρουν αποφάσεις που άλλοι δεν θα άντεχαν να πάρουν στη θέση τους.

Με τι κόστος όμως; Αυτό ρωτούσε κυρίως το ‘Dark’ πριν κάνει ξανά τους ήρωές του χάμστερ σε τροχό.

Στο τελευταίο επεισόδιο της δεύτερης σεζόν, ήταν πια σαφές ότι η έξοδος από τον λαβύρινθο θα μπορούσε να έρθει μόνο από κάποιον εξωτερικό παράγοντα. Χρειαζόταν κάποιος έξω από τον τροχό για να κόψει την προδιαγεγραμμένη φόρα του. Η είσοδος της νέας Martha ίσως ήταν η απάντηση.

Προσοχή: Ακολουθούν ελαφρά spoilers για την τρίτη σεζόν του ‘Dark’.

Η δεύτερη Martha της τρίτης σεζόν μάς συστήνει πια έναν νέο κόσμο. Μία δεύτερη εκδοχή του Winden όπως το είχαμε γνωρίσει, όπου εκείνη είναι ο Jonas της υπόθεσης και μία γυναίκα ονόματι Eva είναι ο αντίστοιχος Adam. Εκείνη δηλαδή που κινεί τα νήματα και τα πιόνια στο συγκεκριμένο σύμπαν. Η Eva και ο Adam είναι σε πόλεμο, και η νέα Martha με τον δικό μας Jonas είναι η ομάδα που στο μεγαλύτερο μέρος της σεζόν θα προσπαθεί να βγάλει άκρη με τις νέες αχαρτογράφητες συνθήκες. Αν νόμιζες ότι το ‘Dark’ ήταν δαιδαλώδες και μπερδεμένο ως τώρα, δεν είσαι έτοιμος για την τρίτη σεζόν.

Δεν υπάρχουν απλώς δύο σύμπαντα. Υπάρχουν δύο σύμπαντα, τρεις αιώνες, και πολλαπλές πραγματικότητες και διαφορετικές εκδοχές των ίδιων χαρακτήρων μέσα στο ίδιο σύμπαν.

Κανείς: Πόσες Martha μπορούν να χωρέσουν σε έναν κόσμο;
Dark: Ναι.

Αυτή ακριβώς πρέπει να ήταν η συλλογιστική των bo Odar και Friese όταν ξεκίνησαν να ολοκληρώνουν το έργο τους – το ‘Dark’ θα ήταν πάντα τρεις κύκλοι – και μόνο να τους θαυμάσει μπορεί κανείς για το γεγονός ότι κατάφεραν να στήσουν ένα τόσο συμπαγές, άτρωτο σκηνικό μεταξύ όλων των επιπέδων που είχαν ανοίξει. Θυσίασαν, όμως, στη διαδρομή αυτή, κάθε περιθώριο για τους χαρακτήρες και τους θεατές τους να αναπνεύσουν. Η σειρά είχε ήδη πολλές απαντήσεις να δώσει, και σε συνδυασμό με θεματικές και υποπλοκές όπως αυτές της αγάπης, της ανθρώπινης φύσης, του μηδενισμού, της αυτοσυντήρησης, της θρησκείας, της Αποκάλυψης, του Σωματίδιου του Θεού, και ό,τι άλλου είχε χωρέσει στα προηγούμενα επεισόδια, είναι τρομακτικά δύσκολο να προσθέσεις ένα ακόμη κόνσεπτ που αλλάζει τα πάντα και να το διαχειριστείς ισορροπημένα.

Ο τελευταίος κύκλος του ‘Dark’ επανέρχεται μέχρι και παραπάνω από τα μισά του στις συνεχείς, πιο σπασμωδικές ακόμα μετακινήσεις πάνω στη σκακιέρα και, παρότι κρατάει ως κινητήριο μοχλό του την αγάπη και τη θέληση ότι τα πράγματα μπορούν όντως να αλλάξουν, δύο βαθιά ανθρώπινες αξίες, το συναισθηματικό του βάρος λυγίζει κάτω από τα νέα ταξίδια στον χρόνο, τις παρακάμψεις, και τις επαναλαμβανόμενες στροφές. Δεν βοηθά, επίσης, ότι χαρακτήρες όπως η Eva είναι σχεδόν εξ ολοκλήρου αφιερωμένοι σε αργόσυρτους μονολόγους που μιλούν για τη μοίρα, το μέλλον, τη ματαιότητα. Η Eva δεν μοιάζει με πραγματικό άνθρωπο και υποθέτω αυτό είναι και το point. Τα βιώματά της τής έχουν επιβάλλει μια ακραία στοχοπροσήλωση και είναι πια σχεδόν κούφια. Είναι απλώς πιο δύσκολο να επενδύσεις σε αυτή και στο μπόλικο screentime που της αφιερώνεται, όταν υπάρχει κυρίως για να μιλάει αινιγματικά και αφηρημένα.

Όταν στην τελευταία πράξη ο Jonas επιτέλους ξεσπά γιατί κουράστηκε να άγεται και να φέρεται από τις οδηγίες ανθρώπων με αμφίβολα κίνητρα, θα μπορούσε να μιλάει για τους θεατές. Συνειδητά κιόλας ενδεχομένως. Γιατί το ‘Dark’ ξέρει πόσο κουραστικό μπορεί να γίνει, αλλά δεν θέλει να κάνει εκπτώσεις.

Και μόνο γι’ αυτό, θα είναι για πάντα ένα εντυπωσιακό επίτευγμα.

Όλοι οι κύκλοι του ‘Dark’ στριμάρουν στο Netflix.