«Η Γενιά του ‘30»: Ένα πρωτότυπο docuseries ρίχνει φως στον λογοτεχνικό μύθο

«Σαν να πάσχιζα να εξηγήσω τον έρωτα σε ανθρώπους μη ερωτευμένους» βλέπουμε να λέει ο Στράτης Μυριβήλης σε ένα από τα επεισόδια του νέου docuseries για τη Γενιά του ‘30 που θα προβληθεί στο Cosmote History. Το ομώνυμο ντοκιμαντέρ 15 επεισοδίων μοιάζει σαν να προσπαθεί να δώσει απάντηση στην υπαρξιακή αγωνία του θρυλικού συγγραφέα: να φέρει δηλαδή τους τηλεθεατές κοντά με το έργο και την πραγματική παρακαταθήκη της ίσως πιο σπουδαίας γενιάς Ελλήνων λογοτεχνών. Να δούμε για ποιο λόγο έριχναν αυτοί οι άνθρωποι όλη τους την ψυχή πάνω σε μερικές κόλλες χαρτί.

Η σειρά σε σκηνοθεσία Γιώργου Γκικαπέππα που θα κάνει πρεμιέρα το Σάββατο 5 Φεβρουαρίου στέκεται πολύ μακριά από τον συνηθισμένο -κακώς εννοούμενο- ακαδημαϊσμό. Αντίθετα, ζωντανεύει με πολύ αδρά χρώματα και ιδιαίτερα έξυπνα τρικ (όπως για παράδειγμα η «φανταστική» ραδιοφωνική συνέντευξη που παραχωρεί ο Γιώργος Θεοτοκάς μέσα σε ένα studio) κυρίως τα έργα και πολύ λιγότερο στις ημέρες των συγγραφέων. Ίσως, μάλιστα, αυτό να είναι και το πιο δυνατό της σημείο: ότι, δηλαδή, γινόμαστε κοινωνοί των μυθιστορημάτων και των ποιημάτων χωρίς απλά να παρακολουθούμε μία στείρα βιογραφική καταγραφή.

Γενιά του ’30: Η αλήθεια πέρα από τον μύθο

«Να διευκρινίσω ότι δε ζωντανεύουμε ακριβώς τις ζωές των δημιουργών αλλά φανταστικές δημιουργικές τους στιγμές – στιγμές που γεννιέται η συγγραφή του έργου τους. Δίνουμε έμφαση δηλαδή στην εργογραφία και όχι στη βιογραφία» έρχεται να μου επιβεβαιώσει ο σκηνοθέτης στη σύντομη διαδικτυακή συζήτηση που είχαμε για τη Γενιά του ΄30.

Και συνεχίσει πιο συγκεκριμένα: «Από αυτή την άποψη έπρεπε να ζωντανέψουμε εκτός από τη μορφή των ίδιων των συγγραφέων και τους ήρωες των έργων τους, σε μια προσπάθεια να δούμε και να ακούσουμε τα πρόσωπα να βγαίνουν από τις σελίδες ώστε να αποκτήσουν μια καινούργια ζωή σήμερα, να μας ξανασυστηθούν και να οδηγήσουν τον θεατή να ανακαλύψει και να νιώσει τον κόσμο και το δημιουργικό πυρετό των λογοτεχνών αλλά και μιας ολόκληρης εποχής».

Τι ήταν εκείνο που έφερε τις μεγαλύτερες σπαζοκεφαλιές; «Το δύσκολο λοιπόν ήταν οι αποφάσεις, η επιλογή αποσπασμάτων και η “ενσάρκωσή” τους, προκειμένου να διεισδύσεις και να φωτίσεις το έργο αυτής της Γενιάς και στην ουσία να προσπαθήσεις να απαντήσεις στο τι καινούργιο έφερε στη νεότερη ελληνική λογοτεχνία».

Σεφέρης, Ρίτσος, Θεοτοκάς, Μυριβήλης, Καραγάτσης είναι μερικοί μόνο από τους συγγραφείς, στους οποίους αφιερώνεται από ένα επεισόδιο. Πρέπει να σημειωθεί ότι στις δραματοποιημένες σκηνές του docuseries οι διάσημοι Έλληνες ηθοποιοί (Νίκος Ψαρράς, Όμηρος Πουλάκης, Βίκυ Παπαδοπούλου) που πρωταγωνιστούν έχουν στιγμές όπου πραγματικά λάμπουν – με πλέον χαρακτηριστική την ερμηνεία της Βασιλικής Τρουφάκου, η οποία με δάκρυα στα πρόσωπο ενσαρκώνει Τη δασκάλα με τη χρυσά μάτια του Στράτη Μυριβήλη.

Μάλιστα, για όσους από εμάς προλάβαμε θρυλικές σειρές της ελληνικής τηλεόρασης που βασίστηκαν σε έργα Ελλήνων λογοτεχνών (Βαμμένα Κόκκινα Μαλλιά, Κίτρινος Φάκελος), το docuseries λειτουργεί και λίγο σαν ένα νοσταλγικό ταξίδι μυθοπλασίας αφού διατηρεί εκλεκτικές συγγένειες με αυτό που λέμε «παλιά καλή ελληνική τηλεόραση»

Οι συγγραφείς και οι ποιητές αυτής της γενιάς χάρισαν στην Ελλάδα δύο Νόμπελ Λογοτεχνίας (Σεφέρης, Ελύτης) και ένα Βραβείο Λένιν (Ρίτσος). Έζησαν σε εποχές ιδιαίτερα κρίσιμες (αλλά και βίαιες), πέρασαν προσωπικές και εθνικές τραγωδίες, πολλοί από αυτούς βρέθηκαν στο πολεμικό μέτωπο ή κατείχαν θέσεις ευθύνης, τα δικά τους γραπτά αγαπήθηκαν και βρέθηκαν στα περισσότερα ελληνικά σπίτια. Μοιραία, κάποια στιγμή ο μύθος τους έγινε μεγαλύτερος από τις αλήθειες που κατέγραψαν απλόχερα στα βιβλία τους.

Σήμερα, σε μεγάλο βαθμό όλοι ξέρουμε τη Γενιά του ’30 από τις βραβεύσεις και τα δεκάδες τσιτάτα που κυκλοφορούν. Τι γνωρίζουμε όμως πραγματικά για το έργο της; «Δεν είχα την πρόθεση να πω στον σύγχρονο αναγνώστη και θεατή ότι “δεν γνωρίζει”» αναφέρει χαρακτηριστικά ο Γιώργος Γκικαπέππας, πριν συνεχίσει: «Ήθελα να απαντήσω και στο δικό μου ερώτημα “πόσο γνωρίζουμε τι άφησε πίσω της αυτή η Γενιά και τι έργο άφησε ακριβώς;”, επειδή όπως λέτε κυκλοφορούμε όλοι μερικά τσιτάτα ή μιλάμε για τη Γενιά ως ένα μύθο. Και επειδή οι μύθοι στην εποχή μας μοιάζουν πολλές φορές σαν παγωμένες προτομές ή ξεχασμένες παλιές φωτογραφίες, ένιωσα την ανάγκη να κοιτάξουμε μέσα στο μύθο»

Ποιος ήταν, λοιπόν, ο πραγματικός σκοπός αυτού του εξαιρετικά εκτελεσμένου ντοκιμαντέρ; «Αυτόν το μύθο ήθελα να ερευνήσουμε, να δούμε τι τον δημιούργησε και γιατί, και κυρίως να σκύψουμε στα κείμενα αυτού του μύθου και να τα ζωντανέψουμε. Η φιλολογία ποτέ δεν είναι ισχυρότερη από το ίδιο το έργο και αρκετές φορές, χωρίς να το θέλει, δημιουργεί μια άλλη εντύπωση. Ο στόχος μας λοιπόν ήταν να ξυπνήσουμε τις συνθήκες οι οποίες έφεραν στο φως μια γενιά και να γνωρίσουμε τους ακόμα και σήμερα “μοντέρνους” ήρωές της». 

Γιατί, τελικά, η Γενιά του ’30 μας έχει δώσει πολύ περισσότερα από διεθνή βραβεία και διάσημα αποφθέγματα. Μας έχει δώσει ζωντανά, απολαυστικά, διαχρονικά κείμενα αλλά και ακούσια μαθήματα για το πώς μπορούμε να πλοηγηθούμε μέσα στη δική μας ζωή.

Κάπως, δηλαδή, όπως περιγράφουν και οι εμβληματικοί στίχοι του Γιώργου Σεφέρη: «Με τι καρδιά, με τι πνοή, τι πόθους και τι πάθος πήραμε τη ζωή μας· λάθος! κι αλλάξαμε ζωή».

ΣΧΕΤΙΚΟ ΘΕΜΑ

ENTERTAINMENT

O Νίκος Καζαντζάκης μέσα από την ποπ κουλτούρα

Συντελεστές

• Γιώργος Γκικαπέππας, Ιδέα-Σχεδιασμός Σειράς, Σενάριο, Σκηνοθεσία, Αφήγηση, Μουσική Επιμέλεια
• COSMOTE TV, Παραγωγή
• Βίκυ Νικολάου, Executive Producer
• Παντέλης Μαντζανάς, Δ. Φωτογραφίας
• Γιώργος Αργυρόπουλος , Μοντάζ
• HYBRID, Οργάνωση Παραγωγής
• Λαμπρινή Καρδάρα, Σκηνογράφος – Ενδυματολόγος
• Ντέμη Σταματοπούλου, Make up – Hair Stylist
• Κώστας Δρακόπουλος, Ηχολήπτης
• Σοφία Δημοπούλου, Φραγκίσκος Ξυδιάνος, Casting
• Θάνος Παπαδάκης, Διεύθυνση Παραγωγής
• Αλέξανδρος Χαντζής, Συνεργάτης Σκηνοθέτης
• Ara Bogosian, Βοηθός Σκηνοθέτη
• Διονύσης Μεταξάς,Βοηθός Παραγωγής
• Γιώργος Κλαδούρης, Οπερατέρ
• Μιχάλης Μπούρης, Βοηθός Μοντέρ
• Αλέξης Λούντζης, Ηλεκτρολόγος
• Δημήτρης Μονογιός, Ηλεκτρολόγος
• Δώρα Σουμαλεύρη, Φροντιστήριο – Β.Σκηνογράφου
• Γιάννης Μπασκόζος, Φιλολογική Επιμέλεια