10 ταινίες που θυμίζουν τι εστί Ναζί

Δηλαδή έτσι νομίζαμε μέχρι κάποια στιγμή, έτσι αφελείς που ήμασταν κάποτε πιστεύοντας πως ο κόσμος πάει μπροστά και τα λύσαμε όλα. Όπως αποδείχθηκε πολλάκις στη διάρκεια των τελευταίων χρόνων, υπάρχουν συνάνθρωποί μας που είτε ζουν σε άγνοια σε σχέση με τα σύμβολα και τις έννοιες της πιο ντροπιαστικής περιόδου της σύγχρονης ανθρώπινης ιστορίας, είτε με μεγάλη χαρά και δίχως ενοχή τα αγκαλιάζουν εκ νέου.

Κάποιοι ίσως μπουν στη φυλακή, κάποιοι όχι, κάποιοι αναμφίβολα θα βρεθούν ξανά στο μέλλον σε κάποιο πολύ φιλικό τους τηλεοπτικό πάνελ. (Ξέρω, ξέρω, πρέπει να είναι «ράκος» πάλι αυτές τις μέρες ο Ρουπακιάς.) Τώρα λοιπόν που η («ασόβαρη», για την Σοβαρή είναι άλλο θέμα) Χρυσή Αυγή τελειώνει, κι επειδή ο κίνδυνος δεν εξαφανίζεται ποτέ, θυμόμαστε 10 ταινίες που έχουν πολλά να πουν πάνω σε όσα ξεχάσαμε ή ποτέ δε μάθαμε για το τι εστί φασισμός.

Η Πτώση

Μέσα από μια πλειάδα προσωπικών ματιών ακολουθούμε την ιστορία των τελευταίων 10 ημερών της ζωής του Χίτλερ, απομονωμένου πλέον, μέχρι την αυτοκτονία του στις 30 Απριλίου του 1945.

Εν ολίγοις: Ο Χίτλερ ήταν άνθρωπος σαν εσένα κι εμένα. Δεν ήταν μηχανή, δεν ήταν κατασκεύασμα, δεν ήταν καρικατούρα. Ήταν ένας άνθρωπος, αισθανόταν, φοβόταν, λυπόταν. Ήταν άνθρωπος- που σημαίνει πως η ανθρωπότητα είναι απολύτως ικανή να ξαναγεννήσει κάποιον σαν κι αυτόν.

Inglourious Basterds

Μια ομάδα κυνηγών Ναζί σκαρώνουν σχέδιο δολοφονίας του Χίτλερ. Στην διασημότερη ανατροπή που έχει παραδώσει ποτέ το είδος του ψευδο-ιστορικού σινεμά εποχής, τα καταφέρνουν.

Εν ολίγοις: Ο Χίτλερ, ως το μεγαλύτερο κακό στην ανθρώπινη ιστορία, αποτελεί ιδανικό υλικό για την απόλυτη ποπ αναχρονιστική φαντασίωση εκδίκησης σαν αυτές που ο Ταραντίνο γυρίζει όλη την ώρα. Τίποτα δε θα φέρει ποτέ μεγαλύτερη αγνή έκρηξη χαράς, από το να βλέπεις τον Χίτλερ να γίνεται σουρωτήρι. (Το να βλέπεις την Χρυσή Αυγή στη φυλακή βέβαια είναι αρκετά κοντά, μην πω ψέματα.)

Γη και Ελευθερία

Ένας άνεργος Eγγλέζος γίνεται εθελοντής στον Ισπανικό εμφύλιο, όπου οι δυνάμεις του Φράνκο επιχειρούν να καταλάβουν την εξουσία από την πρόσφατα εκλεγμένη δημοκρατική κυβέρνηση, στο ξεκίνημα ενός πολέμου που αποτέλεσε λίγο ως πολύ τον πρόλογο του Β’ Παγκοσμίου.

Εν ολίγοις: Ο φασισμός δεν γεννιέται και πεθαίνει σε ένα τόπο και χρόνο, αλλά μεταδίδεται.

Μαθήματα Αμερικάνικης Ιστορίας

Χαρισματικός, έξυπνος νέος άντρας οδηγείται στο Ναζισμό από το μίσος του απέναντι στην κοινωνία που πήρε από κοντά του τον πατέρα του. Ένας φόνος θα έχει αποτέλεσμα να μπει στη φυλακή- και είναι εκεί που επανεξετάζει το αδιέξοδο της διαδρομής που επέλεξε για τη ζωή του.

Εν ολίγοις: Το μίσος του κεντρικού αντι-ήρωα δεν καταστρέφει μόνο τη δική του ζωή αλλά και των δικών του ανθρώπων.

Ο Μεγάλος Δικτάτορας

Η διασημότερη αντι-Ναζιστική σάτιρα στην ιστορία του Χόλιγουντ, με τον Τσάρλι Τσάπλιν να ρίχνει φως στο κίνημα που τότε βρισκόταν στο απόγειο της φούντωσής του. (Κάτι που ελάχιστοι συνειδητοποιούν: Η ταινία γυρίστηκε όσο ακόμα οι ΗΠΑ και η Ναζιστική Γερμανία ήταν σε καιρό ειρήνης.) Το κήρυγμα αντι-βίας του φινάλε ηχεί μάλλον αφελώς διδακτικό σήμερα, κι ο Τσάπλιν εξάλλου δήλωνε δεκαετίες αργότερα πως δε θα μπορούσε να έχει γυρίσει αυτή την ταινία αν γνώριζε το εύρος των βαρβαροτήτων στα στρατόπεδα συγκέντρωσης, όμως δε μπορείς παρά να νιώσεις συγκίνηση ακούγοντας αυτά τα λόγια.

Εν ολίγοις: «Προς όσους μπορούν να με ακούσουν, λέω – μην απελπίζεστε».

Ο Λαβύρινθος του Πάνα

Πέντε χρόνια μετά το τέλος του Ισπανικού Εμφυλίου, η μικρή Οφέλια δραπετεύει από την σκληρή πραγματικότητα (και την καταπίεση από τον πατριό της, στρατηγό του Φράνκο) βρίσκοντας την πύλη προς ένα φανταστικό κόσμο όπου το ανείπωτο φασιστικό τέρας είναι απλώς κάτι που μπορεί να κατατροπωθεί, δοκιμασία μετά τη δοκιμασία.

Εν ολίγοις: Όταν μιλάμε για τέτοιες ιστορίες, δεν υπάρχουν χάπι εντ. Εκτός αν τις γυρίζει ο Ταραντίνο, υποθέτω. Ή έχουν για πρωταγωνιστή τον Ιντιάνα Τζόουνς.

Τα Παιδιά από τη Βραζιλία

Ένας κυνηγός Ναζί ξετυλίγει φρικώδες σχέδιο του Τζόζεφ Μένγκελε να αναδημιουργήσει την απειλή του Ναζισμού, μέσα από ένα αρρωστημένο σχέδιο. Στα όρια επιστημονικής φαντασίας και εφιαλτικού ρεαλισμού.

Εν ολίγοις: Δεν είμαστε απλά ένα μάτσο χρωμοσωμάτων, αλλά και το άμεσο αποτέλεσμα του περιβάλλοντός μας. Κανείς δεν ‘είναι απλώς’ φασίστας. Ένας Χίτλερ δεν γεννιέται έτσι απλά, αλλά σμιλεύεται από τις συνθήκες γύρω του.

In the Fade

H Νταϊάν Κρούγκερ παίζει (και βραβεύεται για την ερμηνεία της στις Κάννες) μια γυναίκα της οποίας τον σύζυγο και το παιδί δολοφονούν νεο-Ναζί και στην πορεία εμπλέκεται σε μια δίκη κατά την οποία προκύπτει δεσμός ανάμεσα στους δολοφόνους και στην Χρυσή Αυγή. Αυτό που ακολουθεί είναι οργισμένο και συγχυσμένο, να το θέσουμε έτσι.

Όσο για τον φοβερό Γιάννη Οικονομίδης στο ρόλο χρυσαυγίτη, μας είπε πρόσφατα ότι:

«Ήταν κι ένας ρόλος που με ενδιέφερε κιόλας. Όχι μόνο να βγει αυτό το μια σκληρή φάτσα του κακού. Πιο πολύ αυτή η αλαζονεία που έχουν στο βλέμμα, ότι τώρα με έχετε εδώ και ό,τι και να μου λέτε στα αρχίδια μας, εμείς έχουμε το πάνω χέρι. Αυτό το υφάκι είναι το πιο τρομακτικό. Ότι εγώ παίζω σε μια άλλη πίστα που εσείς δεν την αγγίζετε».

Εν ολίγοις: Το μίσος αφήνει πίσω μόνο μίσος, οργή, ταραχή.

Ιντιάνα Τζόουνς, Πρώτο και Τρίτο

Κουλ αρχαιολόγος με έμφυτο ταλέντο στο να αποφεύγει εντυπωσιακές παγίδες και να πέφτει στα χέρια των Ναζί, τα βάζει με τις δυνάμεις του Χίτλερ όχι μία αλλά δύο φορές, καθώς περνάνε από τα χέρια του πανίσχυρα αντικείμενα τεράστιας (μυθικής, θρησκευτικής) αξίας.

Εν ολίγοις: “Ναζί. Τους μισώ αυτούς τους τύπους.”

H Λευκή Κορδέλα

Παρακολουθούμε τη σταδιακή γέννηση του φασισμού σε ένα Γερμανικό χωριό την αυγή του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, μέσα από μια σειρά περιστατικών βίας που διαπράττουν τα ντόπια πιτσιρίκια. Έχει σημασία το ότι το φιλμ του Χάνεκε δεν ασχολείται κυριολεκτικά με τον φασισμό, αλλά εστιάζει με ευρύτερες έννοιες και εικόνες στις συνθήκες που τον γεννούν.

Εν ολίγοις: Τα παιδιά καλό θα είναι να διαβάζουν Ιστορία. Ή έστω να δουν τα Ιντιάνα Τζόουνς.