Είναι το κολύμπι στον Σηκουάνα η λύση στην κλιματική κρίση;
Παρότι η κολύμβηση στον ποταμό του Παρισιού παρουσιάστηκε το 2024 ως καινοτομία, στην πραγματικότητα πρόκειται για πρακτική αιώνων.
- 28 ΑΥΓ 2025
Καθώς οι Ολυμπιακοί Αγώνες του 2024 πλησίαζαν, η υπόσχεση ότι οι αθλητές – και στη συνέχεια οι Παριζιάνοι – θα μπορούσαν να κολυμπήσουν στον Σηκουάνα μετατράπηκε σε ένα άτυπο «ρολόι αντίστροφης μέτρησης» για τα μέσα ενημέρωσης.
Σε μια εποχή που οι διεκδικήσεις για φιλοξενία Ολυμπιακών και Παραολυμπιακών Αγώνων έχουν χάσει τη δημοτικότητά τους, εξαιτίας του τεράστιου κόστους και της αμφιλεγόμενης χρησιμότητας για τις τοπικές κοινωνίες, το Παρίσι παρουσίασε το «κολύμπι στον ποταμό» ως κεντρικό αφήγημα. Δεν ήταν μόνο ένας αθλητικός ή τουριστικός στόχος, αλλά και μια απάντηση στην κλιματική κρίση που κάνει τα καλοκαίρια όλο και πιο δύσκολα.
Παρότι η κολύμβηση στον Σηκουάνα παρουσιάστηκε το 2024 ως καινοτομία, στην πραγματικότητα πρόκειται για πρακτική αιώνων. Απομεινάρια λουτρικών εγκαταστάσεων έχουν καταγραφεί από τον 13ο αιώνα, αν και οι λεπτομέρειες είναι σπάνιες. Η πρώτη πραγματική «έκρηξη» σημειώθηκε τον 17ο αιώνα, όταν εμφανίστηκαν οι πρώτες απαγορεύσεις αλλά και οι πρώτες οργανωμένες υποδομές για μπάνιο στο ποτάμι. Εκεί προσφέρονταν όχι μόνο προστασία από το ρεύμα, αλλά και διακριτικότητα απέναντι στη δημόσια γύμνια, αναφέρουν πληροφορίες στο conversation.com.
Τον 18ο αιώνα οι εγκαταστάσεις έγιναν πιο σύνθετες: προστέθηκαν υπηρεσίες για την άνεση των λουομένων και δημιουργήθηκαν οι πρώτες σχολές κολύμβησης. Στα τέλη του 19ου αιώνα, οι πλωτές δεξαμενές στον Σηκουάνα και στη Μαρν γνώρισαν μεγάλη δημοτικότητα, ενώ στο Παρίσι χτίστηκαν οι πρώτες θερμαινόμενες πισίνες.
Απαγορεύσεις που δεν σταμάτησαν το κολύμπι
Gamma-Keystone via Getty Images/Ideal Image
Οι απαγορεύσεις στο κολύμπι ξεκινούν ήδη από τον 17ο αιώνα, όταν οι αρχές ανησυχούσαν για τη δημόσια γύμνια. Σταδιακά, προστέθηκαν και άλλες αιτιολογίες, όπως η παρεμπόδιση της ναυσιπλοΐας. Το 1923 θεσπίστηκε διάταγμα που ισχύει ακόμη και σήμερα, απαγορεύοντας τα μπάνια στον Σηκουάνα και στους παραποτάμους.
Παρά ταύτα, η πρακτική δεν εξαφανίστηκε. Στον Μεσοπόλεμο εγκαταστάσεις λουτρών συνέχισαν να λειτουργούν, ιδίως στα προάστια, και οι φωτογραφίες της εποχής δείχνουν πλήθη να αναζητούν δροσιά στις όχθες κατά τη διάρκεια καυσώνων. Σταδιακά, όμως, η διάδοση των δημοτικών πισινών στον 20ό αιώνα μείωσε τη συχνότητα αυτών των μπάνιων, καθώς οι κάτοικοι στράφηκαν σε πιο ελεγχόμενα και «ασφαλή» περιβάλλοντα.
Μόνο τη δεκαετία του 1970 η ανησυχία για την ποιότητα του νερού άρχισε να εμφανίζεται με πιο έντονο τρόπο, ειδικά όταν απαγορεύτηκε και το κολύμπι στη Μαρν.
Οι ακούραστοι κολυμβητές και οι ακτιβιστές
Παρά τις απαγορεύσεις, ο Σηκουάνας δεν έπαψε ποτέ να φιλοξενεί τολμηρούς κολυμβητές. Αθλητικές διοργανώσεις, όπως το τρίαθλο του Παρισιού το 2012, έφεραν αθλητές στο ποτάμι, ενώ ερασιτέχνες λάτρεις του παγωμένου νερού ξεκίνησαν προπονήσεις στα κανάλια, με δικούς τους κανόνες ασφάλειας.
Η κολύμβηση λειτούργησε και ως πράξη διαμαρτυρίας. Το 2005 μέλη των Πρασίνων βούτηξαν στον Σηκουάνα για να καταδείξουν την έντονη ρύπανση. Από το 1994, η ΜΚΟ European River Network καθιέρωσε το “Big Jump”, ομαδικά μπάνια με στόχο την ευαισθητοποίηση για την ποιότητα των ποταμών.
Τοπικές οργανώσεις όπως η Marne Vive συνδέθηκαν με τον αγώνα για καθαρό νερό και βιοποικιλότητα, ενώ πιο πρόσφατα συλλογικότητες όπως η Bassines Non Merci χρησιμοποίησαν τις καταδύσεις για να διαμαρτυρηθούν ενάντια σε σχέδια υπερ-δεξαμενών για γεωργική χρήση.
Το Laboratoire des baignades urbaines expérimentales οργάνωσε ακόμη και «πειρατικά» μπάνια, διαδίδοντάς τα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, πιέζοντας τους τοπικούς φορείς να ανοίξουν ξανά τον ποταμό στους πολίτες.
Ευρωπαϊκές εκδοχές της αστικής κολύμβησης
Το Παρίσι δεν είναι μόνο του. Σε πόλεις όπως η Ζυρίχη, η Βασιλεία, η Βιέννη, η Κοπεγχάγη ή το Μόναχο, η κολύμβηση στα ποτάμια είναι απολύτως εδραιωμένη. Στην Κοπεγχάγη, η εκ βάθρων ανακαίνιση του αποχετευτικού συστήματος τη δεκαετία του 1990 οδήγησε στη δημιουργία του Harbour Bath στις αρχές του 2000, που από προσωρινό έργο μετατράπηκε σε μόνιμο, χάρη στη μεγάλη επιτυχία του.
Οι πόλεις αυτές απέδειξαν ότι οι περιβαλλοντικές πολιτικές μπορούν να συνδεθούν με την καθημερινή απόλαυση και τον αστικό τουρισμό. Η κολύμβηση λειτουργεί ως ένδειξη καθαρότητας, αλλά και ως μοχλός πολιτικής πίεσης για καλύτερη διαχείριση των υδάτων.
Ήδη από το 1988 ο τότε δήμαρχος Jacques René Chirac υποσχέθηκε ότι θα κολυμπήσει στον Σηκουάνα, θέλοντας να δείξει ότι το νερό βελτιωνόταν. Δεν μιλούσε, βέβαια, για την επαναφορά της κολύμβησης για όλους, αλλά για ένα επικοινωνιακό τέχνασμα. Σήμερα, μετά τους Ολυμπιακούς του 2024 όπου οι αθλητές όντως αγωνίστηκαν στον ποταμό, η δημόσια συζήτηση έχει πάρει άλλη διάσταση: το κολύμπι στον Σηκουάνα δεν είναι πια όνειρο, αλλά καθημερινό ερώτημα.
Το κολύμπι στην εποχή της υπερθέρμανσης
Η κλιματική αλλαγή δίνει νέο νόημα σε όλη αυτή την ιστορία. Οι καύσωνες γίνονται όλο και πιο συχνοί, και το Παρίσι, με την πυκνή του δόμηση και το φαινόμενο της αστικής θερμικής νησίδας, βρίσκεται σε ευάλωτη θέση. Οι υδάτινοι χώροι θεωρούνται πλέον κομβικά «καταφύγια δροσιάς». Το σχέδιο Parcours Fraîcheur του δήμου προβλέπει κολυμβητικές ζώνες, όπως το Bassin de la Villette, ενταγμένες στα μέτρα αντιμετώπισης καυσώνων.
Η στρατηγική προσαρμογής του Παρισιού του 2015 ανέδειξε το κολύμπι στα ποτάμια ως κομμάτι της συνολικής διαχείρισης του νερού. Σήμερα, η αναζήτηση δροσιάς δεν είναι πλέον απλώς ψυχαγωγία, αλλά ζήτημα δημόσιας υγείας.
Δέκα χρόνια μετά την παρουσίαση της ιδέας και έπειτα από την εμπειρία των Ολυμπιακών, το μέλλον της κολύμβησης στον Σηκουάνα παραμένει αβέβαιο. Οι υγειονομικές ανησυχίες και οι περιβαλλοντικές προκλήσεις δεν έχουν εξαφανιστεί. Ωστόσο, ποτέ άλλοτε το ζήτημα δεν προκάλεσε τόση συζήτηση, τόσο ενδιαφέρον και τόση δημοσιότητα.
Ακολουθήστε το OneMan στο Google News και μάθετε τις σημαντικότερες ειδήσεις.
