Γιατί εξοργίστηκε η κινεζική κυβέρνηση με την επίσκεψη της Nancy Pelosi στην Ταϊβάν
Οι γεωπολιτικές σταθερές που ξέραμε αποτελούν παρελθόν. Τα πράγματα είναι σοβαρά.
- 3 ΑΥΓ 2022
«Οι Αμερικανοί πολιτικοί παίζουν με τη φωτιά» δήλωσε πριν λίγες ώρες ο Υπουργός Εξωτερικών της Κίνας, Wang Yi, για να συμπληρώσει ότι η επίσκεψη της Nancy Pelosi, Προέδρου της Βουλής των Αντιπροσώπων των ΗΠΑ, «δεν πρόκειται να βγει σε καλό». Ήταν φανερό από όσα είπε ο Yi πως το Πεκίνο δεν είναι διατεθειμένο να αφήσει αναπάντητη την εν λόγω διπλωματική «προσβολή».
Πώς αντιμετώπισε ο Λευκός Οίκος την επίσκεψη της Αμερικανίδας πολιτικού; Η δήλωση του Joe Biden στα τέλη Ιουλίου έμοιαζε διφορούμενη και κάπως αμήχανη, αφού είπε χαρακτηριστικά πως «ο στρατός δεν τη θεωρεί καλή ιδέα αυτήν τη στιγμή».
Κάπως έτσι, τα νερά της Νότιας Σινικής Θάλασσας άρχισαν να βράζουν, παρά την ενθουσιώδη υποδοχή που επιφύλαξαν οι κάτοικοι της Ταϊβάν στη Nancy Pelosi: τα κινεζικά μαχητικά αεροσκάφη πλησιάσαν απειλητικά κοντά στον εναέριο χώρο της νησιωτικής χώρας.
Παρ΄όλες όμως τις απειλές του Πεκίνου, το tweet της Nancy Pelosi ήταν ξεκάθαρο:
«Η επίσκεψή μας στην Ταϊβάν είναι απόδειξη της αδιαπραγμάτευτης υποστήριξης των ΗΠΑ προς την κυβέρνηση της Ταϊβάν» έγραψε, περνώντας ένα ξεκάθαρο μήνυμα. Την ίδια, όμως, στιγμή ξεκάθαρο είναι και το μήνυμα της Κίνας: μηδέν ανοχή σε συζητήσεις με τον γείτονά της, του οποίου το έδαφος θεωρεί ζωτικό χώρο.
Η κατάσταση είναι τρομερά μπερδεμένη και σίγουρα κρίσιμη – αν και, ευτυχώς, όχι ακόμα έκρυθμη. Πώς όμως φτάσαμε μέχρι εδώ;
Η αρχή του σχίσματος
Για την Κίνα, ο εμφύλιος πόλεμος ανάμεσα στο Κομμουνιστικό Κόμμα και το Εθνικιστικό Κόμμα (Κουομιτάνγκ) διήρκεσε, επί της ουσίας, 22 ολόκληρα χρόνια – από το 1927 μέχρι το 149. Η ήττα του δεύτερου, με ηγέτη τον στρατηγό Chiang Kai-shek, το ανάγκασε να καταφύγει στην Ταϊβάν (τότε ακόμα γνωστή ως νήσος Φορμόζα στην Ελλάδα). Εκεί εγκαθίδρυσε ένα δικτατορικό καθεστώς που διήρκεσε μέχρι τα τέλη της δεκαετία του ‘80.
Η αχανής, δηλαδή, ηπειρωτική χώρα περιήλθε ολόκληρη στον νικητή Mao Tse Tung, και μονάχα ένα νησί 20 εκ. κατοίκων βρέθηκε στην κατοχή των Εθνικιστών. Αυτή ήταν η αρχή του σχίσματος που διαρκεί μέχρι σήμερα.
Αρχικά, οι Αμερικανοί αναγνώριζαν την κυβέρνηση της Ταϊβάν ενώ δεν αποδέχονταν την κομμουνιστική διακυβέρνηση της ηπειρωτικής χώρας. Κάτι που, όμως, άλλαξε το 1979 όταν η εξωτερική τους πολιτική αποδέχθηκε τη Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας αποσύροντας την υποστήριξή της -ή μάλλον τηρώντας σαφείς αποστάσεις- από το νησιωτικό κράτος.
Τώρα, φαίνεται ότι κάτι αλλάζει ξανά.
Οι νέες γεωπολιτικές συνθήκες
Ας γυρίσουμε μερικούς μήνες πίσω και στη συμφωνία AUKUS, η οποία εξόργισε -όχι άδικα- τη Γαλλία που ένιωσε τρομερά αδικημένη με τα γεωπολιτικά τεκταινόμενα.
Τι είχε συμβεί; Η Αυστραλία ακύρωσε τελευταία στιγμή μία σίγουρη συμφωνία αγοράς γαλλικών υποβρυχίων προτιμώντας τα αντίστοιχα αμερικανικά. Ήταν μία στιγμή που καταστρατήγησε το άτυπο fair play ανάμεσα στους συμμάχους του ΝΑΤΟ.
H τριμερής συμφωνία AUKUS όμως ανάμεσα ΗΠΑ, Μεγάλη Βρετανία και Αυστραλία έδειχνε την αλλαγή πλεύσης των αγγλοσαξονικών δυνάμεων: ο Νότιος Ειρηνικός ήταν πια πιο σημαντικός, αφού ο μεγάλος αντίπαλος δεν λέγεται Σοβιετική Ένωση αλλά Κίνα. (Τόσο σημαντικός ώστε να «ντροπιάσουν» τη γαλλική εξωτερική πολιτική χωρίς δεύτερη σκέψη),
Στους μήνες, όμως, που μεσολάβησαν ξέσπασε ο Πόλεμος στην Ουκρανία και τα πράγματα έγιναν ξανά τρομερά περίπλοκα. Οι τελευταίες εξελίξεις, βέβαια, δείχνουν ότι ίσως τα στρατόπεδα είναι πια πιο σαφή: η Ρωσία χαρακτήρισε προκλητική την επίσκεψη Pelosi στην Ταϊβάν, παίρνοντας φανερά θέση.
Η σημασία της συγκεκριμένης επίσκεψης
Είναι η πρώτη φορά που ένας ή μία Αμερικανίδα πολιτικός επισκέπτεται την Ταϊβάν εδώ και δύο δεκαετίες. Μάλιστα, η τελευταία φορά που είχε συμβεί κάτι τέτοιο ήταν πριν 25 χρόνια όταν και ο Newt Gingrich, Ρεπουμπλικανός βουλευτής του Κογκρέσου, είχε επισκεφτεί τη χώρα.
Τότε όμως τα πράγματα ήταν πολύ διαφορετικά: καταρχάς, η δημοκρατική κυβέρνηση Clinton μπορούσε εύκολα να πάρει αποστάσεις αφού ο Gingrich ανήκε στο αντίπαλο στρατόπεδο, ενώ η πολεμική ισχύς της Κίνας δεν ήταν αμελητέα αλλά, προφανώς, δεν είχε καμία σχέση με τα τωρινά δεδομένα – τόσο όσον αφορά τα όπλα όσο και την καλπάζουσα οικονομίας της.
Για τους Αμερικανούς, λοιπόν, ίσως είναι ένας τρόπος να δείξουν στην Κίνα πως είναι έτοιμοι για να παίξουν πιο σκληρό παιχνίδι. Ή και πιθανόν -και μετά τη στάση αναμονής που τήρησαν στην Ουκρανία- να δείξουν στην υφήλιο ότι δεν είναι διατεθειμένοι να αφήσουν «περιφερειακές» δυνάμεις να επιβουλεύονται γειτονικές τους χώρες.
Μόνο που η Κίνα έχει πάψει εδώ και χρόνια να είναι μία περιφερειακή δύναμη και η Pax Americana δεν δείχνει πια τόσο σταθερή όσο κάποτε. Έτσι, το Πεκίνο που ποτέ δεν έχει κρύψει τη διάθεσή του για επανένωση της Ταϊβάν με την ηπειρωτική χώρα ετοιμάζει πολεμικές ασκήσεις κοντά στα θαλάσσια σύνορα, ως μία σαφή απάντηση στην επίσκεψη Pelosi.
Βέβαια, υπάρχει και πρόσφατο παράδειγμα του Χονγκ-Κονγκ όπου τα πράγματα δεν πήγαν τόσο καλά: το κινεζικό δόγμα για «μία χώρα, δύο είδη διακυβέρνησης» φαίνεται να μη λειτούργησε, με τους πολίτες της πρώην βρετανικής αποικίας αντιδρούν έντονα και μαζικά. Σε κάθε περίπτωση, τα πράγματα είναι σοβαρά και οι γεωπολιτικές σταθερές που είχαμε συνηθίσει εδώ και δεκαετίες φαίνεται να αποτελούν πια μία μακρινή ανάμνηση.
