Γιατί ο στόλος των Canadair δεν έχει ακόμη ανανεωθεί
Με βάσει εξαγγελίες που είχαν γίνει το 2021, φέτος θα είχαμε ανανεωμένο στόλο Canadair. Δεν προβλέπεται. Όπως δεν προβλέπεται να ασχοληθούν οι καθ’ ύλην αρμόδιοι με την πρόληψη. Δηλαδή, τη μόνη ελπίδα σωτηρίας μας
- 24 ΙΟΥΛ 2023
Οι δασικές πυρκαγιές μπορούν να κάψουν εκατομμύρια στρέμματα γης με σοκαριστικά γρήγορες ταχύτητες. Ανάλογα με τον αέρα (και τους ρίπους), η ταχύτητα που εξαπλώνονται μπορεί να φτάσει έως τα 22 χιλιόμετρα την ώρα. Στο πέρασμα τους σαρώνουν τα πάντα. Ό,τι μορφή ζωής υπάρχει στη διαδρομή. Η κλιματική αλλαγή έρχεται να κάνει τη συνθήκη ακόμα χειρότερη. Βλέπεις, όταν έχει καύσωνα μακράς διάρκειας, ξεραίνεται η φύση.
H απώλεια της υγρασίας σημαίνει πως ένα μπουκάλι που άφησες στο δάσος, σε κάποια εκδρομή σου μπορεί να γίνει εστία φωτιάς – υπό την ακραία ζέστη και την αντανάκλαση του «δυνατού» ήλιου. Με την πρώτη σπίθα, ό,τι άλλο ξεραμένο υπάρχει εκεί δίπλα -και δεν θα έπρεπε να είναι εκεί- μπορεί να αρπάξει. Αν είναι κουκουνάρι, μπορεί να πετάξει λίγα μέτρα πιο πέρα, δημιουργώντας νέα εστία. Και κάπως έτσι προκύπτουν μέσα σε λίγα λεπτά πολλές διαφορετικές εστίες. Αν υπάρχει και μελτέμι η κατάσταση γίνεται ακόμα χειρότερη.
Έτσι, η υποστελεχωμένη Πυροσβεστική Υπηρεσία τρέχει και δεν προλαβαίνει, με τον «μεσήλικα» στόλο της να μη βοηθά την κατάσταση.
Όπως αποδεικνύεται εν τω μεταξύ, φέτος οι εκκενώσεις από μόνες τους δεν σβήνουν φωτιές -μόνο ενισχύουν το μικροπολιτικό αφήγημα «δεν γίναμε Μάτι». Επίσης, δεν είναι πάντα λύση τα εναέρια, με πυροσβέστες να λένε στο OneMan πως «αυτό που βλέπουμε να γίνεται φέτος, είναι ότι σηκώνονται για τα πάντα. Είτε χρειάζονται, είτε όχι. Μια φωτιά σβήνει στο ξέσπασμα της με επίγειες δυνάμεις, όταν γίνεται αμέσως αντιληπτή. Πράγμα που συμβαίνει μέσω της σωστής πρόληψης, η οποία δεν υπάρχει στην Ελλάδα».
Τι ακριβώς εννοούν με αυτό; «Άπαξ και ενταθεί χρειάζονται τα αεροπλάνα. Όταν γίνει πυρκαγιά και η εστία επεκταθεί σε πολλά χιλιόμετρα, δε φτάνουν όλα τα εναέρια του κόσμου για να τη σβήσουν. Οι κυβερνήσεις όμως, παραδοσιακά κοιτούν την ποσότητα, όχι τι μπορεί να κάνει ο καθένας. Σημασία έχει να μπορούν να πουν “έστειλα 150 πυροσβέστες και 20 εναέρια στο τάδε σημείο”. Την ίδια ώρα, τα “γηρασμένα” μέσα καταπονούνται περαιτέρω, γίνεται πιο επιτακτική η συντήρηση τους “και αν προκύψει ανάγκη για τη μέγιστη δύναμη, δεν υπάρχει -αφού πολλά είναι καθηλωμένα”».
Σημείωσε κάτι ακόμα. Η κλιματική αλλαγή είναι γεγονός, αλλά τουλάχιστον για τις πυρκαγιές που εκδηλώθηκαν από τη Δευτέρα 17/7 έως την Κυριακή 24/7 δεν έπαιξε τον παραμικρό ρόλο. Βλέπεις, την περίοδο αυτή δεν είχαμε ακραίες θερμοκρασίες, για παρατεταμένο διάστημα. Και ο αέρας που υπήρχε, υπάρχει παραδοσιακά αυτήν την περίοδο εδώ και χιλιάδες χρόνια.
Πάμε λοιπόν, στην επόμενη δικαιολογία, αφού είναι ξεκάθαρο ότι εκείνοι που παίρνουν τις αποφάσεις δεν έχουν διάθεση για ειλικρινή αντιμετώπισης του τέλους της ζωής όπως την ξέραμε -μέσω της καταστροφής του φυσικού τοπίου αυτής της χώρας. Δηλαδή, της μόνης άμυνας που έχουμε για την επιβίωση μας, απέναντι στην κλιματική κρίση.
Πού είναι τα Canadair;
© Thanasis Stavrakis / AP
Το 2021 η κυβέρνηση είχε παρουσιάσει το Εθνικό Πρόγραμμα Πολιτικής Προστασίας «Αιγίς», που όπως είχε πει ο Κυριάκος Μητσοτάκης βασιζόταν στο Πόρισμα Γκολντάμερ. Ήταν αυτό που αφορούσε την Τραγωδία στο Μάτι και αναφερόταν στα must για τη δημιουργία Εθνικού Σχεδίου Διαχείρισης πυρκαγιών δασών και υπαίθρου.
Στο πλάνο της «Αιγίδας» -που είχε για σύνθημα «Για τη ζωή και όσα έχουμε στη ζωή μας» και θα θέλαμε να αφήσουμε ασχολίαστο- αναφερόταν πως η αναβάθμιση των Canadair θα ξεκινούσε το 2023 και ανά εξάμηνο θα αναβαθμιζόταν και ένα ζεύγος (η κατασκευάστρια εταιρία φερόταν να μπορεί να υποστηρίξει αυτήν την παραγωγή), ώστε να είναι όλα καινούργια το 2024. (σ.σ: Πριν λίγο, βέβαια, ο Πρωθυπουργός άλλαξε το πλάνο και έκανε λόγο για ολοκλήρωση του έργου το 2026!).
Ακόμα δεν έχει εμφανιστεί ένα. Kαι πριν υιοθετήσεις το «θα τρέξουν σφαίρα τα προγράμματα για τα νέα Canadair» που είπε ο Κυριάκος Μητσοτάκης το Σάββατο 22/7, είναι χρήσιμο να ξέρεις ότι η εταιρία που τα έφτιαχνε, εξαγοράστηκε με τον νέο ιδιοκτήτη να μη θέτει σε λειτουργία τη γραμμή παραγωγής, αν η παραγγελία δεν αφορά τουλάχιστον 25 ελικόπτερα.
Όταν γίνει αυτό, κάθε χρόνο κατασκευάζεται ένα. Σε ό,τι αφορά τα νέα Air Tractor FireBoss που πετούν φέτος, τα είχαμε αγοράσει πριν την «Αιγίδα» και ήλθαν φέτος.
Κατά τα άλλα, τα συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης (πχ drones, early warning systems) και τα μέτρα πρόληψης (316.003.014 ευρώ), παραμένουν ακόμα θεωρητικά, μολονότι μέλη της πυροσβεστικής έκαναν πριν χρόνια εκπαίδευση επί των drones.
Σε ό,τι αφορά τον εξοπλισμό (πχ air-surveillance, εναέρια δηλαδή κέντρα διοίκησης και συντονισμού σαν και αυτά που βλέπουμε στις ταινίες) και τα μέσα υποστήριξης και συντονισμού (αξίας 269.388.933 ευρώ), είναι ακόμα στα χαρτιά, ενώ ο επιχειρησιακός εξοπλισμό (πχ πτυσσόμενες μεταφερόμενες γέφυρες) και τα μέσα αντιμετώπισης (αξίας 1.125.546.378 ευρώ) είναι ακόμα… στον δρόμο.
Το μόνο που έταξαν ευθύς εξ αρχής και έγινε ήταν η αναβάθμιση του συστήματος 112. Βέβαια, φέτος μπορείς να πεις ότι γίνεται και κατάχρηση -με το επικοινωνιακό να φαίνεται πως είναι προτεραιότητα.
Κάτι άλλο που έχει «φροντιστεί» τυπικά είναι η δημιουργία ενιαίου φορέα που δεν είναι ακριβώς ό,τι φαντάζεσαι. Ναι μεν, λαμβάνουν μέρος όλες οι υπηρεσίες που ασχολούνται με την πρόβλεψη και την κατάσβεση, αλλά η κάθε μια κάνει τον προγραμματισμό της και τη στέλνει στους άλλους για παρατηρήσεις. Δεν είναι στο κέντρο αποφάσεων.
Η δε, Δασική Υπηρεσία που θα έλεγες πως ξέρει καλύτερα από όλους τα δάση, οφείλει να ενημερώνει τον υπεύθυνο κατάσβεσης για το ανάγλυφο του εδάφους, τη σύσταση της καύσιμης ύλης και τους δρόμους που υπάρχουν, εφόσον της ζητηθεί.
Κάτι που δε γίνεται πάντα, αλλά χρειάζεται κάθε φορά αν σκεφτείς πως στις μεγάλες πυρκαγιές επιστρατεύονται πυροσβέστες από όλη την Ελλάδα. Και ένας από τη Θεσσαλονίκη είναι φύσει αδύνατο να ξέρει το ανάγλυφο της Μάνδρας. Θα μπορούσαν να βοηθήσουν τα drones που έχουμε αγοράσει, αν τα χρησιμοποιούσαμε.
Τι ξεχάσαμε και πάλι, έστω και στα χαρτιά; Την πρόληψη, η οποία αναφερόταν ως απόλυτη προτεραιότητα και στα τρία πορίσματα για τις πυρκαγιές. Τα δυο πρώτα (1992, 2007) τα είχε αναλάβει διακομματική επιτροπή. Στου 2007 πρόεδρος της ήταν ο Κυριάκος Μητσοτάκης.
Όπου στην «πρόληψη», ανήκουν οι καθαρισμοί, οι κλαδεύσεις και οι αντιπυρικές ζώνες (βλ. αντιπυρική προστασία που ανήκει στους Δήμους και τις Περιφέρειες -αλλά δεν υπάρχει ελεγκτικός μηχανισμός), πριν «ανοίξει» η αντιπυρική περίοδος (την Πρωτομαγιά) και οι περιπολίες που πια κάνει ο στρατός.
Όσο καλή δουλειά και αν κάνει, αφενός δεν είναι η δουλειά του, αφετέρου δεν ξέρει τα εδάφη όπως οι δασοπυροσβέστες, υπηρεσία που μετακόμισε στην πυροσβεστική με την κυβέρνηση Σημίτη το 1998, πριν ουσιαστικά διαλυθεί (μειώθηκε κατά 50% το προσωπικό).
Έως το 1998, η Πυροσβεστική ασχολείτο με τις αστικές, τις γεωργικές και όλες τις άλλες πυρκαγιές που εκδηλώνονται κοντά στον κόσμο και η δασική υπηρεσία με έσβηνε τις φωτιές που εκδηλώνονταν στις δασικές εκτάσεις.
Το αποτέλεσμα ήταν να μην αντιμετωπίζουμε πολλές μεγα-πυρκαγιές που οδηγούν σε εκκενώσεις οικισμών. Όπως τόνισαν όσοι μας μίλησαν, κάποια στιγμή είναι χρήσιμο να ελέγχεται και το πού χτίζει ο καθένας, όπως και να αντιμετωπιστούν οι παράνομοι από το κράτος. Κάτι που θα έχει πολιτικό κόστος. Άρα μάλλον δεν θα γίνει ποτέ.
Θα βοηθούσε και ένας νόμος που θα επέτρεπε τη δημιουργία πυροσβεστικών κρουνών, για τον ανεφοδιασμό των πυροσβεστικών οχημάτων που πριν δυο χρόνια έκαναν ουρά στη Βαρυμπόμπη της μιας παροχής (απαγορεύεται η έκδοση άδειας σε δασικές περιοχές που έχουν χαρακτηριστεί Νatura, την ώρα που εκδίδονται άδειες οικοδόμησης).
Επίσης, θα βοηθήσει να «ενεργοποιήσουμε» την κοινή λογική. Αυτή που μας «κρατά» από το να κάνουμε οξυγονοκόλληση στον αγρό, μέρα που έχει 6 μποφόρ. Ή να ψήσουμε κόλλυβα (έτσι ξεκίνησε η φονική πυρκαγιά στην Ηλεία το 2007) ή να κάψουμε κλαδιά με 8 μποφόρ (απαρχή της τραγωδίας στο Μάτι).
