Γιατί ο Τιτανικός κινδυνεύει περισσότερο από ποτέ
Εκατόν δέκα χρόνια μετά το ναυάγιο, το κουφάρι του θρυλικού πλοίου παραμένει βυθισμένο στον Ατλαντικό ωκεανό, έχοντας να αντιμετωπίσει τα βακτήρια, την αδιαφορία και την τουριστική εκμετάλλευση ταυτόχρονα.
- 1 ΣΕΠ 2022
Ο Τιτανικός ανακαλύφθηκε από σπόντα: όπως μάθαμε χρόνια αργότερα, κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, οι μυστικές υπηρεσίες της Αμερικής είχαν ξεκινήσει απόρρητη έρευνα για δύο πυρηνικά υποβρύχια της Σοβιετικής Ένωσης, που αγνοούνταν στα βάθη του Ατλαντικού Ωκεανού.
Το ναυάγιο του Τιτανικού ήταν απλώς το καμουφλάζ, ενώ η οδηγία που είχε δοθεί στον ωκεανογράφο Robert Ballard ήταν πολύ ξεκάθαρη: εφόσον βρεθούν αυτά τα δύο σοβιετικά ναυάγια και υπάρχει χρόνος, μπορείς να ψάξεις για τον Τιτανικό.
Τελικά το τηλεκατευθυνόμενο όχημα που είχε τεθεί σε λειτουργία, έπεσε πάνω στο πελώριο κουφάρι του υπερωκεάνιου. Η ανακάλυψη έγινε το 1985, οπότε είχαν περάσει ακριβώς 74 χρόνια από τότε που συνέβη το παρθενικό ταξίδι και η πρόσκρουση με το παγόβουνο: οι φωτογραφίες της εποχής έδειξαν το κουφάρι του Τιτανικού κομμένο στα δύο. Παρά τη διάβρωση, τα στοιχεία του πλοίου ήταν ακόμη ευδιάκριτα.
Δεν ισχύει το ίδιο δυστυχώς σήμερα, όπως διαπιστώνουν στις ετήσιες καταδυτικές τους αποστολές οι ειδικοί: το ναυάγιο βρίσκεται σε ακόμη χειρότερη κατάσταση από πέρσι, όταν είχε γίνει μια μεγάλη προσπάθεια ευαισθητοποίησης για το υπόγειο μνημείο του Τιτανικού, που χάνεται από τη φθορά και την αλλοίωση της θάλασσας, 3.784 κάτω από την επιφάνεια στον Βόρειο Ατλαντικό Ωκεανό.
Ένα ξεχασμένο μνημείο
Το εύκολο ήταν η ανάκτηση αντικειμένων από το θρυλικό ναυάγιο του Τιτανικού: αυτό πράγματι ολοκληρώθηκε κατά τα πρώτα χρόνια της ανακάλυψης του Τιτανικού, με την αμερικανική ιδιωτική εταιρεία RMS Titanic Inc να έχει στην κατοχή της τα πολύτιμα ευρήματα. Μερικά από αυτά συνέχισαν τον δρόμο τους στις δημοπρασίες, ενώ πάγιο αίτημα παραμένει μια γενναία αγορά από διεθνές μουσείο, ώστε να είναι προσβάσιμα στο κοινό.
Κατά τα άλλα, το θηριώδες κουφάρι του Τιτανικού, ενώ έχει αναγνωριστεί και επίσημα ως Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς, παραμένει μια εκκρεμότητα, για την οποία κανείς δεν παίρνει την ευθύνη. Η μόνη προσπάθεια να ανακτηθούν τα συντρίμμια συνέβη το 1996 και απέτυχε παταγωδώς: η επιχείρηση από την αμερικανική εταιρία RMS Titanic Inc αναγκάστηκε να υποχωρήσει, όταν πια είχε επέλθει εξάντληση χωρίς αποτέλεσμα, χαραμίζοντας περί τα 5 εκατομ. δολάρια.
Οι αποστολές έκτοτε αφορούν την παρατήρηση του πλοίου – ή και την τουριστική επίσκεψη. Ναι, από το 2021 προσφέρονται ολιγομελή τουρ στο ναυάγιο (με αδρά αμοιβή) από ιδιωτική εταιρία, δυσχεραίνοντας ακόμη περισσότερο την επιβίωση του θρυλικού στο –ήδη αφιλόξενο– περιβάλλον του Ατλαντικού. Οι προβλέψεις δείχνουν πως σε 20 χρόνια θα έχει διαβρωθεί τόσο, που δεν θα υπάρχει περιθώριο σωτηρίας, ούτε τουριστικής εκμετάλλευσης.
Γιατί καταστρέφεται τόσο γρήγορα
«Η μπανιέρα του καπετάνιου ήταν ένα από τα αγαπημένα αντικείμενα των φαν του Τιτανικού – και πλέον δεν υπάρχει καν», έχει δηλώσει ήδη ο ιστορικός Parks Stephenson, που έχει ασχοληθεί διεξοδικά με την περίπτωση του Τιτανικού. Είναι σταθερή ασχολία του τα τελευταία 20 χρόνια να καταγράφει με την κάμερα τα απομεινάρια του πλοίου. «Είναι εμφανής πια η καλπάζουσα απειλή για την επιβίωση του μνημείου».
Τα ισχυρά ρεύματα και η διάβρωση από το αλάτι στο βάθος των 3.784 μέτρων (με μέση θερμοκρασία 1°C) είναι καταστροφικά, όπως είναι λογικό. Αλλά εκείνο που έχει παρατηρηθεί είναι ότι η φθορά είναι πιο γρήγορη από το αναμενόμενο – έχουν περάσει 110 χρόνια και το πλοίο είναι αγνώριστο. Η βασική αιτία που έχουν εντοπίσει οι ειδικοί είναι τα είδη βακτηρίων που έχουν καλλιεργηθεί πάνω στο ναυάγιο καταναλώνουν τα μέταλλα.
Εκτός αυτών, το μνημείο όλα αυτά τα χρόνια έχει μείνει απροστάτευτο στα διεθνή ύδατα και είναι σχεδόν σίγουρο ότι έχει λιθολογηθεί.
