Η βεντέτα στα Βορίζια δεν είναι η πρώτη - Όταν το χωριό της Κρήτης βάφτηκε στο αίμα πριν 70 χρόνια

Ό,τι διαδραματίστηκε το πρωί του Σαββάτου (01/11) στα Βορίζια, ένα μικρό χωριό στους νότιους πρόποδες του Ψηλορείτη θα μπορούσε να είναι σκηνή επεισοδίου κάποιας δραματικής σειράς μυθοπλασίας της ελληνικής τηλεόρασης που γυρίζεται στην Κρήτη. Όμως όχι. Συμβαίνει και είναι αλήθεια.

Κάπως έτσι βρεθήκαμε να μιλάμε με τις παρέες μας για βεντέτες, σασμούς και νεκρούς, να ακούμε για χιλιάδες σφαίρες που έπεσαν χωρίς να συνειδητοποιούμε ότι δεν επρόκειτο για μέλη οικογενειών της Μαφίας, αλλά για απλούς πολίτες που κουβαλάνε το βάρος της εκδίκησης και ενός άγραφου νόμου που θέση έχουν μόνο το αίμα και τα όπλα.

Και αν οι περισσότεροι έμαθαν μόλις λίγες ημέρες πριν τα Βορίζια, το ίδιο χωριό – όπως και πολλά άλλα- είχε αποτελέσει σκηνικό για μία από τις πρώτες βεντέτες που είχαν συγκλονίσει την Ελλάδα της δεκαετίας του ’50.

Με αφορμή το αιματοκύλισμα με τους δύο νεκρούς και τους έξι τραυματίες ανατρέχουμε στη βεντέτα που έβαψε κόκκινα τα Βορίζια πριν από 70 χρόνια.

Όταν το χωριό της Κρήτης βάφτηκε στο αίμα στα 50s

Το ημερολόγιο έδειχνε 27 Αυγούστου 1955 και οι κάτοικοι των Βοριζίων γιόρταζαν τον Άγιο Φανούριο. Το κρασί και η τσικουδιά έρεαν άφθονα και στο χωριό αντηχούσε ο ήχος από την κρητική λύρα και τις μαντινάδες.

Μέχρι που ο δασοφύλακας της περιοχής, ο 38χρονος Γ.Φ. που διασκέδαζε με συγχωριανούς του σε κεντρικό καφενείο, έπεσε νεκρός από το χέρι του 31χρονου καφετζή και χασάπη Μ.Ε.Β. με μία μαχαιριά στην πλάτη.

Οι εκδοχές για το έγκλημα τότε πολλές.

Το παραπεμπτικό βούλευμα που παραθέτει στο βιβλίο του ο δικηγόρος και συγγραφέας Δημήτρης Ξυριτάκης (Λόγω τιμής – Ιστορίες κρητικής βεντέτας) κάνει λόγο για έναν παλαιότερο καβγά ανάμεσα στους δύο άνδρες, με αφορμή κάποια καυσόξυλα. Το θύμα φαίνεται πως παρατήρησε έναν συγχωριανό του ότι υλοτομεί παράνομα μέσα σε δημόσιο δάσος. Μπροστά στον κίνδυνο να καταγγελθεί για τα καυσόξυλα αποφάσισε να τον εκφοβίσει. Όπως καταγγέλθηκε, παρακίνησε έναν συγγενή του να του επιτεθεί.

Άλλη εκδοχή που εξηγεί το γιατί ο Μ.Ε.Β. σκότωσε τον 38χρονο είναι ότι ο τελευταίος δεν ανταπέδωσε τον χαιρετισμό του ανιψιού του Μ.Ε.Β.

Υπάρχει, τέλος, και το σενάριο που θέλει τον Γ.Φ. να αποτρέπει τον κόσμο από το να πηγαίνει στο καφενείο του δράστη και να τον καλεί να καθίσει στο καφενείο του Παπαδάκη, όπου βρισκόταν και ο ίδιος. Τότε ο δράστης έβγαλε το μαχαίρι και επιτέθηκε στον δασοφύλακα.

Η εκδίκηση δεν άργησε.

Από τη στιγμή που ο Γ.Φ. ξεψυχά, τα γεγονότα ξεδιπλώνονται αλυσιδωτά και με τρόπο τραγικό: Ο 18χρονος Μ.Β., πρώτος ξάδελφος και συνονόματος του Μ.Ε.Β., πέφτει νεκρός με μια σφαίρα στην κοιλιά, στον εξώστη του σπιτιού του, όπου είχε βγει για να δει τι συμβαίνει, αφού άκουσε τις φωνές που ακολούθησαν το πρώτο φονικό.

Αυτός που θεωρήθηκε ότι διέπραξε το δεύτερο φονικό ήταν ο 28χρονος ανιψιός του Γ.Φ., Ζ.Χ. Λίγα μόνο λεπτά αργότερα ακολουθεί και τρίτο έγκλημα. Θύμα είναι ο Μ.Λ., ο οποίος βρίσκεται δολοφονημένος σε δρόμο του χωριού, έχοντας δεχτεί σφαίρες από πολυβόλο όπλο. Για το έγκλημα κατηγορήθηκε ο 54χρονος κτηνοτρόφος Ι.Β., ο οποίος ήταν συγγενής του Μ.Ε.Β. (του δράστη του πρώτου φονικού). Ωστόσο, τον Ιούνιο του 1956, το Β’ Κακουργιοδικείο Αθηνών αθώωσε τον Ι.Β., καθώς, όπως προέκυψε, κανείς δεν τον είδε να σκοτώνει τον Μ.Λ.

Ο κύκλος αίματος είχε μόλις ανοίξει και ο αριθμός των θυμάτων θα αυξανόταν το μοιραίο βράδυ.

Λίγο μετά, ο Θ.Λ., συγγενής του Μ.Λ., πετάει μια χειροβομβίδα στην αυλή του σπιτιού του Γ.Φ. (του πρώτου νεκρού), όπου εκείνη την ώρα βρίσκονταν δεκάδες συγγενείς και φίλοι του εκλιπόντος. Ως αποτέλεσμα, έχασαν τη ζωή τους ακόμη τρία άτομα (ο Η.Χ., η Μ.Χ. και η Δ.Χ.).

Από την έκρηξη, ωστόσο, ακρωτηριάστηκαν και 14 άτομα, πολλά από τα οποία έμειναν ανάπηρα.

Σημειώνεται, όπως μεταδίδουν τοπικά μέσα ενημέρωσης, ότι ο Θ.Λ. φέρεται να είχε σκοπό να πετάξει τη χειροβομβίδα εντός της οικίας, από την πόρτα που ήταν ανοικτή. Ωστόσο, κάτι τέτοιο δεν έγινε, καθώς η χειροβομβίδα προσέκρουσε στο ανώφλι της πόρτας κι έσκασε στην αυλή.

Τον Ιούνιο του 1956, πριν ακόμα συμπληρωθεί ένας χρόνος από τη μοιραία νύχτα της 27ης Αυγούστου, εκδίδεται η απόφαση του Β’ Κακουργιοδικείου Αθηνών, σύμφωνα με την οποία κρίνονται ένοχοι: ο Μ.Ε.Β. (κάθειρξη 20 ετών), ο Ζ.Χ. (κάθειρξη 10 ετών) και ο Θ.Λ. (κάθειρξη 25 ετών).

Με βασιλικό διάταγμα της 17ης Απριλίου 1963, στον Μ.Ε.Β. χορηγήθηκε χάρη και η ποινή των 20 ετών μετριάστηκε σε κάθειρξη 18 ετών. Η μείωση της ποινής έγινε μετά από εισήγηση του τότε υπουργού δικαιοσύνης Κ. Παπακωνσταντίνου.

Στις 27 Ιανουαρίου 1968 αποφυλακίστηκε με όρους και με αναστολή του υπολοίπου της ποινής του. Ως προς τους άλλους καταδικασθέντες, ο δεύτερος αποφυλακίστηκε 15 χρόνια μετά την καταδίκη. Έζησε στο Ηράκλειο και απέφυγε συστηματικά να επισκέπτεται τα Βορίζια, τηρώντας την απαγόρευση του άγραφου νόμου της βεντέτας.

Ο Άγιος Φανούριος στα Βορίζια σήμερα

Ο Δημήτρης Ξυριτάκης γράφει στο βιβλίο του: «Οι Βοριζανοί είναι περήφανοι για τον Άγιο Φανούριό τους και τον γιορτάζουν κάθε χρόνο στις 27 Αυγούστου με το γνωστό σε όλους μας κρητικό τρόπο: κρασί, κρέας, λύρα και μπαλοθιές. Το γλέντι, στο οποίο μετέχουν και εκατοντάδες πανηγυριώτες από τα γυροχώρια, ξεκινά από την παραμονή της χάρης Του, διαρκεί όλη την ημέρα και τελειώνει το πρωί της 28ης Αυγούστου.

Σήμερα, η παράδοση συνεχίζεται με τα όλα της, εκτός από μια σημαντική λεπτομέρεια: Δεν παίζεται πια η κρητική λύρα, δεν ακούγονται μαντινάδες, δεν καταναλώνεται αλκοόλ και δε ρίχνονται μπαλοθιές. Οι φιλότιμοι Βοριζανοί θέλουν με τον τρόπο αυτό να τιμήσουν τα αθώα θύματα του αιματηρού δράματος της 27ης Αυγούστου 1955, που κόστισε τη ζωή σε έξι ανθρώπους και την αρτιμέλεια σε άλλους 14 συγχωριανούς τους. Ίσως ακόμη, με το συμβολικό αυτό τρόπο της αποχής από την οινοποσία, να θέλουν να δείξουν ποια ήταν η αιτία του κακού. Γιατί είναι αναμφισβήτητο πως το πολυάνθρωπο αυτό φονικό δε θα γινόταν αν οι μονίμως οπλοφορούντες άνδρες του χωριού δεν είχαν καταναλώσει απίστευτα μεγάλες ποσότητες κρασιού και τσικουδιάς».

ΣΧΕΤΙΚΟ ΘΕΜΑ