Η χώρα στην οποία το Teletext ζει και βασιλεύει
Το Teletext της σουηδικής δημόσιας τηλεόρασης γιορτάζει φέτος τα 45 χρόνια ζωής. Ποια η ιστορία της υπηρεσίας στην Ελλάδα.
- 15 ΙΑΝ 2024
Το Teletext (σε ελεύθερη απόδοση το τηλεκείμενο) είναι τεχνική μετάδοσης πληροφοριών μέσω του σήματος ενός τηλεοπτικού σταθμού, και προβολής τους στην οθόνη της τηλεόρασης. Αν είσαι millennial, πιθανότατα δεν το έχεις προλάβει, όμως μια ολόκληρη γενιά ενημερωνόταν μέσω αυτής της εφαρμογής που είχαν οι τηλεοράσεις πολύ πριν γίνουν smart. Εκεί έβλεπες ειδήσεις, μετεωρολογικές προβλέψεις, χρήσιμα τηλέφωνα, ανακοινώσεις, το πρόγραμμα του σταθμού και φυσικά live αποτελέσματα των αγώνων του στοιχήματος. Σήμερα, με εξαίρεση ένα κανάλι, το Teletext έχει απομακρυνθεί από την ελληνική τηλεόραση και ίδια είναι η κατάσταση και στον υπόλοιπο κόσμο. Υπάρχει όμως μία χώρα, που λόγω νοσταλγίας διατηρεί μέχρι και σήμερα το Teletext ισχυρό.
Πώς λειτουργεί
Εκπέμπεται κωδικοποιημένα στο σήμα του τηλεοπτικού σταθμού (αναλογικό και ψηφιακό) μεταδίδοντας διάφορες πληροφορίες. Απαραίτητες προϋποθέσεις για τη χρήση της υπηρεσίας είναι η εκπομπή σήματος Teletext από τον σταθμό στον οποίο είναι συντονισμένη η συσκευή της τηλεόρασης και η δυνατότητα λήψης του από τη συσκευή.
Το Teletext αποτελείται από χαρακτήρες ASCII στην οθόνη της τηλεόρασης, 40 οριζοντίως και 23 καθέτως. Αποτελείται από 800 σελίδες όπου μπορούν να εμφανιστούν πληροφορίες. Κάθε σελίδα μπορεί επίσης να αποτελείται και από υποσέλιδες, ο μέγιστος αριθμός των οποίων φτάνει τις 99. Οι χαρακτήρες είναι διαθέσιμοι μόνο στα οκτώ (8) χρώματα της δοκιμαστικής μετάδοσης λωρίδων (λευκό, κίτρινο, γαλάζιο, πράσινο, μοβ, κόκκινο, μπλε, μαύρο). Οι εναλλαγές των υποσελίδιων γίνονται ανά χρονικό διάστημα που έχει ρυθμιστεί από τον διαχειριστή του Teletext εκτός αν η συσκευή διαθέτει επιλογέα εμφάνισης υποσελίδιων.
Η κεντρική σελίδα είναι η 100, η οποία σχεδόν πάντοτε δείχνει τα περιεχόμενα όλου του τελετέξτ, δηλαδή τις πληροφορίες που έχει τη δυνατότητα να δει ο χρήστης στις σελίδες του. Ο χρήστης επιλέγει τη σελίδα που θέλει να διαβάσει πληκτρολογώντας τον τριψήφιο αριθμό στο τηλεχειριστήριο της τηλεόρασης του και αφού γίνει η ανίχνευση από τη συσκευή της επιλεγμένης σελίδας. Το Teletext διαθέτει και διάφορες άλλες δυνατότητες όπως το fastext (δυνατότητα γρήγορης πληκτρολόγησης). Κάθε συσκευή τηλεόρασης διαθέτει και ευκολίες χρήσης.
Η ιστορία του Teletext
Το πρώτο σήμα Teletext εμφανίστηκε στο BBC το 1974 και εξέπεμπε για σχεδόν 25 χρόνια. Στην Ελλάδα έκανε την πρώτη του δοκιμαστική εμφάνιση το 1996 σε μικρό ποσοστό τηλεοπτικών καναλιών, ενώ το 1990 είχε προηγηθεί μια αποτυχημένη προσπάθεια εισαγωγής του από τον ΑΝΤ1. Το Teletext όμως καθιερώθηκε σε όλα τα τηλεοπτικά κανάλια από το 2004 καθώς εταιρείες τηλεηχοπληροφόρησης όπως η Mediatext και η Newsphone Hellas ανέλαβαν αποκλειστικά τη σχεδίαση και υλοποίηση της υπηρεσίας για λογαριασμό των ιδιωτικών καναλιών. Μάλιστα, όσο ακόμα το διαδίκτυο δεν είχε εδραιωθεί ως άμεσος τρόπος ενημέρωσης, ο ανταγωνισμός για το καλύτερο και γρηγορότερο κανάλι Teletext, ήταν μεγάλος.
Η εξέλιξη της τεχνολογίας και η διάδοση νέων σύγχρονων μέσων τηλεπληροφόρησης (διαδίκτυο, αμφίδρομες υπηρεσίες τηλεόρασης κλπ) καθιστούν το Teletext, υπηρεσία η οποία σταδιακά εγκαταλείπεται, αν και παραμένει μια καλή μέθοδος ενημέρωσης σε απομακρυσμένες περιοχές. Σήμερα, στα ελληνικά κανάλια χρησιμοποιείται η υπηρεσία μόνον από τον σταθμό εθνικής εμβέλειας STAR ο οποίος και την εισήγαγε για πρώτη φορά.
Στη Σουηδία το Teletext ζει και βασιλεύει
Στον Ευρωπαϊκό βορρά υπάρχει ένα κράτος που μέχρι σήμερα κρατά την υπηρεσία ενημέρωσης ζωντανή. Ή μάλλον όχι απλά ζωντανή, αλλά και ιδιαίτερα ζωντανή. Όπως αποκαλύπτει ο Guardian, στη Σουηδία το SVT Text, της δημόσιας ραδιοτηλεόρασης, εξακολουθεί να είναι κραταιό, καθώς προσελκύει καθημερινά το 15% του σουηδικού πληθυσμού ηλικίας 9 έως 85 ετών.
Σύμφωνα με την έκθεση Media Barometer της Nordicom, το ποσοστό είναι ακόμη υψηλότερο μεταξύ των ηλικιών 65 έως 85 ετών, με 28% να το χρησιμοποιούν καθημερινά. Είναι άλλωστε η γενιά εκείνη που έζησε το Teletext περισσότερο από κάθε άλλη, ενώ ένα μεγάλο ποσοστό της είναι τεχνολογικά αναλφάβητο και το Teletext αποτελεί την τέλεια λύση. Για τους νέους 15 έως 24 ετών το ποσοστό βρίσκεται στο 9%, που επίσης είναι αρκετά υψηλό αν σκεφτούμε την πρόσβαση που έχουν στην τεχνολογία.
Η 45χρονη ιστορία του Teletext στη Σουηδία
Αν και υπήρξαν κάποιες αλλαγές, όπως η κατάργηση του teletext bingo, των κριτικών ταινιών και των ενημερώσεων για το χρηματιστήριο, σε γενικές γραμμές το περιεχόμενο παραμένει το ίδιο, ενώ τα γραφικά είναι παρόμοια με το πρωτότυπο του 1979. Άλλωστε, δεν είναι και εύκολο να αλλάξουν πολλά. Σε αντίθεση με το διαδίκτυο, δεν είναι δυνατόν να αποσαφηνιστεί ακριβώς ποιες σελίδες είναι οι πιο δημοφιλείς, αλλά το περιεχόμενο περιλαμβάνει προγνώσεις καιρού, τηλεοπτικούς οδηγούς, ειδήσεις και αθλητικά. Τα άρθρα του δεν υπογράφονται και ο χρήστης έχει τον απόλυτο έλεγχο, χωρίς να κατακλύζεται από ειδοποιήσεις.
Ο Guardian με αφορμή την 45η επέτειο του SVT Text φιλοξενεί συνέντευξη ενός υπαλλήλου του σουηδικού Teletext, του Erik Aldaeus που δουλεύει εκεί από το 2001. «Οι Σουηδοί ήταν πάντα στην πρώτη γραμμή της τεχνολογίας, αλλά επίσης είναι νοσταλγοί και αγαπούν την ασφάλεια. Σε αυτό το σημείο ταιριάζει το Teletext. Φαίνεται το ίδιο όπως πάντα, σε κάνει να αισθάνεσαι ασφάλεια. Πολλοί θέλουν να ζουν τη ζωή τους όπως έκαναν πάντα».
Παράλληλα, του ζητήθηκε να εξηγήσει το γιατί παρέμεινε ο ίδιος στη συγκεκριμένη δουλειά, ενώ ο κόσμος γύρω του άλλαζε. «Μου αρέσει να εργάζομαι με γράμματα, λέξεις και διατυπώσεις. Αισθάνομαι επίσης έντονα για το -σε μεγάλο βαθμό- ηλικιωμένο κοινό που είναι πολύ πιστό στο Teletext», δήλωσε. «Αλλά όλα έχουν ένα τέλος. Οι εφημερίδες είναι στο τέλος τους, ο τηλεφωνικός κατάλογος έχει ήδη εξαφανιστεί, ποιος ξέρει;». Οι Σουηδοί πάντως συχνά αναφέρουν ότι το Teletext μπορεί να είναι μια σίγουρη λύση αν μια μέρα το internet πέσει και αυτός είναι ένας επιπλέον λόγος που το έχουν ακόμη εντός της κουλτούρας τους.
