Κι όμως, ένα θαλάσσιο ζώο έχει ήδη κατακτήσει την αθανασία
Ένας μικροσκοπικός ασπόνδυλος οργανισμός που κολυμπάει στους ωκεανούς και μπορεί να αναγεννηθεί αντί να πεθάνει. Είναι η μέδουσα Τurritopsis nutricula.
- 19 ΙΑΝ 2023
Μετά την κοσμοϊστορική εκτόξευση του Sputnik το 1957, το επιστημονικό ενδιαφέρον έχει επικεντρωθεί στα άστρα και την «κατάκτηση» του διαστήματος, με αποτέλεσμα να παραμένει μέχρι σήμερα ανεξερεύνητο το πεδίο των ωκεανών. Συγκεκριμένα, υπολογίζεται ότι το 80% των θαλάσσιων οικοσυστημάτων δεν έχουν χαρτογραφηθεί, μοιραία οι αποκαλύψεις που επιφυλάσσουν ίσως ανατρέψουν στο μέλλον ακόμη και τις πιο πυρηνικές αρχές της ζωής επάνω στη γη.
Πάρε για παράδειγμα τη μέδουσα Τurritopsis nutricula που ζει αιώνια. Πρόκειται για ένα μικροσκοπικό υδρόζωο μήκους 4.5 χιλιοστών, το οποίο φτάνοντας σε ώριμο ενήλικο στάδιο, αντί να υποκύψει στο αναπόφευκτο του θανάτου, έχει την επιλογή να αναγεννηθεί. Είναι, δηλαδή, ένα θαλάσσιο ζώο που έχει κατακτήσει την αθανασία.
Αλλά για να κατανοήσουμε αυτό το μικρό θαύμα της φύσης, που θα έκανε τους αλχημιστές του Μεσαίωνα να πάψουν να αναζητούν το ελιξήριο της ζωής, πρέπει να δούμε ποιος είναι ο τυπικός κύκλος ζωής μιας μέδουσας και τι κάνει το συγκεκριμένο είδος να διαφέρει.
Το «θαύμα» της αθάνατης μέδουσας
Οι μέδουσες αποτελούν ασπόνδυλους οργανισμούς που αναπαράγονται καθώς κολυμπούν κατά ομάδες στα πελάγη: τα αρσενικά απελευθερώνουν μαζικά το σπέρμα μέσα στο κοπάδι και τα θηλυκά το προσλαμβάνουν μέσα από τα πλοκάμια τους.
Στη συνέχεια, το ζυγωτό παίρνει τη μορφή προνύμφης και αφήνεται ελεύθερο στον ωκεανό, καταλήγοντας στον βυθό της θάλασσας, ενώ οι γονείς-μέδουσες έχουν καταπονήσει το ανοσοποιητικό τους σύστημα και επομένως είναι πιο πιθανό να επέλθει σύντομα το τέλος. Από την άλλη, οι εκκολαπτόμενοι διάδοχοι, μόλις στερεωθούν σε ένα σημείο, μεταλλάσσονται σε πολύποδες και έπειτα, όταν είναι έτοιμα, απελευθερώνουν τα νεαρά άτομα στον βυθό.
Ο κύκλος ζωής της Τurritopsis nutricula, η οποία τείνει προς την αθανασία, ακολουθεί την ίδια διαδικασία αλλά διαφέρει σε ένα κομβικό σημείο: μετά την αναπαραγωγή, το άτομο του εν λόγω είδους αντί να παραμείνει ενήλικο και ευάλωτο, έχει τη δυνατότητα να ακολουθήσει αντίστροφη διαδρομή. Δηλαδή, το ασπόνδυλο σώμα συρρικνώνεται σε μια μικροσκοπική σφαίρα και καταλήγει το ίδιο στον πάτο του ωκεανού για να αναγεννηθεί ως πολύποδας, κατά τον ίδιο τρόπο δηλαδή που γεννιούνται τα νέα άτομα των μεδουσών μετά την αναπαραγωγή.
Πρόκειται για ένα είδος που θεωρητικά κατάγεται από τη Μεσόγειο αλλά λόγω των πλεούμενων πλέον εντοπίζεται σε όλο τον κόσμο. Μάλιστα, ο πιο ειδικός επί του θέματος είναι ένας Ιάπωνας επιστήμονας με το όνομα Shin Kubota, ο οποίος εκτρέφει πληθυσμούς της αθάνατης Τurritopsis nutricula από τη δεκαετία του ’90. Όπως μεταφέρει ο ίδιος από τις παρατηρήσεις του, υπάρχουν οργανισμοί στα ενυδρεία του που έχουν αναγεννηθεί έως και 10 φορές.
Φυσικά, δεν είναι η ματαιοδοξία που κρύβεται πίσω από την αθανασία του ασπόνδυλου είδους, αλλά η ανάγκη για επιβίωση ακόμη και στις πλέον αντίξοες συνθήκες.
