Ο πιο φονικός σεισμός στην ιστορία της Θεσσαλονίκης
Σαν σήμερα, πριν από ακριβώς 45 χρόνια, 220 κάτοικοι της πόλης τραυματίστηκαν και 49 έχασαν τη ζωή τους εξαιτίας του ισχυρού Εγκέλαδου που χτύπησε την περιοχή.
- 20 ΙΟΥΝ 2023
Ημερομηνία: 20 Ιουνίου 1978. Ώρα 23:05. Ένας ισχυρότατος σεισμός χτυπά τη Θεσσαλονίκη και τις γύρω περιοχές. Σύμφωνα με τους σεισμολόγους, η ισχύς του Εγκέλαδου έφτασε τα 6,5 ρίχτερ. Μέσα σε μόλις 25 δευτερόλεπτα η απόλυτη καταστροφή ήταν γεγονός: Αμέτρητα κτίρια κατεδαφίστηκαν, χιλιάδες άνθρωποι έμειναν χωρίς σπίτι, ενώ ο συνολικός αριθμός των νεκρών έφτασε τους 49 ανθρώπους.
Πρόκειται μέχρι σήμερα για τον φονικότερο σεισμό που έχει χτυπήσει ποτέ τη Θεσσαλονίκη. Ένα γεγονός που σημάδεψε την πόλη, την ιστορία και τους ανθρώπους της.
Τι συνέβη όμως εκείνο το μοιραίο βράδυ, ποια ντοκουμέντα έχουν διασωθεί και πώς κατάφερε η πόλη να θεραπεύσει τις πληγές της;
6,5 ρίχτερ, 220 τραυματίες, 49 νεκροί
Σύμφωνα με τους σεισμολόγους, το σχετικά κοντινό επίκεντρο (ανάμεσα τη λίμνη Κορώνεια και τη Λίμνη Βόλβη) του σεισμού ήταν μία από τις αιτίες της βιαιότητάς του. Ήταν ουσιαστικά ο πρώτος μεγάλος και τόσος καταστροφικός σεισμός που έπληξε ένα μεγάλο αστικό κέντρο στην Ελλάδα μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Μετά την εκδήλωσή του προκλήθηκε πραγματικός πανικός στην πόλη, καθώς όλοι σχεδόν οι κάτοικοι βγήκαν έξω και πέρασαν το βράδυ στους δρόμους. Οι εφημερίδες της εποχής κάνουν λόγο για 500.000 ανθρώπους να κοιμούνται εκτός σπιτιών.
Η ηλεκτροδότηση και οι τηλεπικοινωνίες έπεσαν, ενώ αρκετοί προσπάθησαν να φύγουν από τη Θεσσαλονίκη με κάθε τρόπο. Την ίδια ώρα, τα επείγοντα των νοσοκομείων είχαν φρακάρει από τις εκατοντάδες τραυματίες που ζητούσαν πρώτες βοήθειες. Το επόμενο πρωινό, όμως, φάνηκε σε όλους το τεράστιο μέγεθος των καταστροφών στην πόλη.
Τα σωστικά συνεργεία έδωσαν μεγάλη μάχη από την πρώτη στιγμή, δίνοντας μεγάλη σημασία σε μία οκταόροφη πολυκατοικία στον πλατεία Ιπποδρομίου η οποία κατέρρευσε πλήρως οδηγώντας στον θάνατο 29 ανθρώπους.
Άλλοι 20 Θεσσαλονικείς έχασαν τη ζωή τους το βράδυ της 20ης Ιουνίου 1978, με αποτέλεσμα ο συνολικός αριθμός των θυμάτων να ανέλθει στα 49. Οι συνολικοί τραυματίες έφτασαν τους 220.
Τεράστιες καταστροφές στα κτίρια
Ο ισχυρός σεισμός έγινε πρώτο θέμα στις ελληνικές εφημερίδες με τις φωτογραφίες από τα συντρίμμια να παίζουν παντού. Η πιο χαρακτηριστική περίπτωση είναι εκείνη του ρολογιού στη στοά Μαλακοπή. Σοβαρές ζημιές σημειώθηκαν επίσης σε ιστορικούς χώρους της πόλης όπως η Ροτόντα και η εκκλησία της Αγίας Σοφίας.
Οι συνολικές ζημιές υπολογίζεται πως κόστισαν 1,2 δισεκατομμύρια δραχμές. Η αποκατάσταση, ωστόσο, συνέβη σχετικά γρήγορα, ύστερα από την επιστράτευση οικοδόμων από ολόκληρη τη χώρα. Η κυβέρνηση του Κωνσταντίνου Καραμανλή, μάλιστα, επέβαλε έναν ειδικό φόρο στους πολίτες προκειμένου να συγκεντρωθεί το απαιτούμενο ποσό.
Μερικά χρόνια αργότερα, το 1983, ιδρύθηκε τελικά ο ΟΑΣΠ (Οργανισμός Αντισεισμικού Σχεδιασμού και Προστασίας), που είναι μέχρι σήμερα ο αρμόδιος φορέας της πολιτείας για τον σχεδιασμό της αντισεισμικής πολιτικής της χώρας.
Η πόλη σήμερα δε θυμίζει σε τίποτα πως πριν από 45 χρόνια συνέβη ένας τόσος ισχυρός σεισμός. Παρά μόνο το ρολόι στη στοά Μαλακοπή που σταμάτησε για πάντα εκείνο το βράδυ της 20ης Ιουνίου. Το βράδυ που σημειώθηκε ο φονικότερος σεισμός στην ιστορία της Θεσσαλονίκης.
* η κεντρική φωτογραφία του άρθρου ανήκει στο Τμήμα Γεωλογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και τον αείμνηστο καθηγητή Κωνσταντίνο Σολδάτο.
