Οι υπόγειες αρχαίες σπηλιές του Μεξικού κινδυνεύουν
Με τη νέα διαδρομή που επιλέχθηκε, η σιδηροδρομική γραμμή του Τρένου των Μάγια περνάει πάνω από το πολύτιμο οικοσύστημα ανοικτών σπηλαίων που τροφοδοτεί με νερό την περιοχή. Η καταστροφή είναι ήδη μη αναστρέψιμη.
- 9 ΙΟΥΝ 2024
Μερικούς μήνες μετά την εκλογή του στη θέση του προέδρου του Μεξικού το 2018, ο López Obrador (γνωστός και ως AMLO) ανακοίνωσε τα σχέδιά του για το λεγόμενο “Tren Maya”, ένα νέο γιγαντιαίων διαστάσεων κατασκευαστικό σιδηροδρομικό έργο το οποίο θα διέσχιζε περισσότερα από 1.500 χλμ. περιμετρικά της χερσονήσου Γιουκατάν, συνδέοντας τα τουριστικά παράλια με τα παρθένα δάση και τα αρχαιολογικά ευρήματα στην ενδοχώρα.
Διεξήγαγε σχετικό δημοψήφισμα στις ιθαγενείς κοινότητες και παρά το γεγονός ότι παρατηρητές των Ηνωμένων Εθνών κατήγγειλαν ότι η διαδικασία δεν ήταν σύμφωνη με τα διεθνή πρότυπα (με ποσοστό συμμετοχής μικρότερο του 1%), ο λαοφιλής πρόεδρος ανακοίνωσε 90% θετικές απαντήσεις και ξεκίνησε το mega-πρότζεκτ που θα άλλαζε για πάντα τη φυσιογνωμία και την επισκεψιμότητα των Μάγια.
Από την αρχή ήταν ηλίου φαεινότερον πως το Τρένο των Μάγια ήταν δίκοπο μαχαίρι: από τη μία, θα τόνωνε σημαντικά την εθνική οικονομία και δη τις περιοχές που εδώ και δεκαετίες ήταν προσιτές μόνο με ολιγομελή γκρουπ και ξεναγούς (ένα επιχείρημα το οποίο πρότασσε ως «άνθρωπος του λαού» ο AMLO, όταν έλεγε πως «πάνω από όλα είναι δίκαιο και θα γίνει πράξη»), από την άλλη όμως θα θυσίαζε το μοναδικό φυσικό και πολιτισμικό περιβάλλον της «άγονης γραμμής» του Μεξικό, απ’ την Πολιτεία QuintanaRoο έως την πολιτεία των Τσιάπας, όπως προειδοποιούσαν από την πρώτη μέρα οι περιβαλλοντικές οργανώσεις.
Μάλιστα, στον αγώνα για την ακύρωση του κατασκευαστικού έργου είχε ταχθεί και ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων.
Όσο περνούσε ο καιρός και οι εκσκαφείς προχωρούσαν για το «μεγαλύτερο έργο το οποίο υλοποιείται αυτή τη στιγμή σε παγκόσμια κλίμακα», όπως διακήρυσσε ο AMLO, τόσο επιβεβαιώνονταν οι φωνές που έκρουαν τον κώδωνα του κινδύνου:
Μέχρι να φτάσουν οι ράγες στις απομονωμένες κοινότητες και τα αρχαιολογικά τοπόσημα των Μάγια (θυμίζουμε ότι το 2023 είχε ανακαλυφθεί μέσα στη ζούγκλα μια νέα χαμένη πόλη των Μάγια) θα έπρεπε να αποψιλωθούν δασικές εκτάσεις κατά μήκος της διαδρομής – μια κίνηση καταστροφική για τα ενδημικά είδη όπως τα τζάγκουαρ και τα κόκκινα μακάο.
Πρόκειται συγκεκριμένα για το δεύτερο μεγαλύτερο τροπικό δάσος της Αμερικής μετά από αυτό του Αμαζονίου, διατηρητέο Μνημείο Παγκόσμιας Φυσικής Κληρονομιάς.
Οι αντιδράσεις κλιμακώθηκαν τους τελευταίους μήνες, όταν τα κατασκευαστικά έργα έφτασαν στο τμήμα ανάμεσα στην Πλάγια Ντελ Κάρμεν και το Τουλούμ στα ανατολικά της χερσονήσου.
Περιβαλλοντολόγοι που εργάζονται επί σειρά ετών στο πεδίο της περιοχής, δημοσίευσαν στα social media σειρά από βίντεο με εργάτες να χρησιμοποιούν τεράστια μεταλλικά τρυπάνια για να τρυπήσουν τον ασβεστόλιθο και να τοποθετήσουν στο υπέδαφος χαλύβδινα υποστυλώματα, δηλαδή σωλήνες γεμάτους σκυρόδεμα, για τις ανάγκες στήριξης του έργου.
Περίπου 15.000 πυλώνες, όπως κατήγγειλαν, έχουν τοποθετηθεί σε αυτό το τμήμα, επιφέροντας ανυπολόγιστη καταστροφή σε ένα μοναδικής αξίας σύνολο από σπηλιές: κάτω από το υπέδαφος της περιοχής βρίσκονται οι λεγόμενες «cenotes», ανοιχτά σπήλαια γλυκού νερού που είχαν διαμορφωθεί από τη βαθμιαία αλλαγή της στάθμης του νερού, σε βάθος αιώνων.
Το εντυπωσιακό και εξίσου εύθραυστο οικοσύστημα περιέχει έναν από τους μεγαλύτερους υδροφόρους ορίζοντες στη χώρα του Μεξικού και λειτουργεί ως βασική πηγή ύδρευσης της περιοχής, πράγμα ζωτικής σημασίας σε μια εποχή που κλιμακώνεται το πρόβλημα λειψυδρίας. Όπως επισημαίνουν οι περιβαλλοντολόγοι, πάνω από 120 τέτοιες σπηλιές έχουν ήδη καταστραφεί.
Το πιο ανατριχιαστικό είναι πως κανονικά η διαδρομή του Τρένου των Μάγια δεν ήταν προγραμματισμένη να περνάει από το επίμαχο σημείο, αλλά να διατρέχει το ανατολικό μέτωπο κατά μήκος του αυτοκινητόδρομου της περιοχής, μέσα από πόλεις και χωριά. Αλλά έπειτα από αντιδράσεις κυρίως ξενοδόχων, η κυβέρνηση του López Obrador μετέφερε τη γραμμή βαθύτερα στη ζούγκλα, αδιαφορώντας για το περιβαλλοντικό κόστος και μάλιστα «χωρίς μελέτη για τον αντίκτυπο αυτών των πυλώνων που βλέπουμε», όπως υποστήριξε σε ρεπορτάζ του Associated Press ο D. Christy, που μελετάει εδώ και χρόνια τα ύδατα που τρέχουν κατά μήκος αυτού του μοναδικού γεωλογικού συστήματος.
Εδώ και μερικές μέρες, με την ολοκλήρωση των εκλογών στις αρχές Ιουνίου στο Μεξικό, τον López Obrador διαδέχθηκε από το ίδιο κόμμα η Claudia Sheinbaum, η πρώτη γυναίκα πρόεδρος της χώρας και ένα πρόσωπο με ισχυρό φιλοπεριβαλλοντικό προφίλ λόγω του ακαδημαϊκού παρελθόντος της ως κλιματολόγου.
Θα σήμαινε η ηχηρή άνοδος της Sheinbaum μια αλλαγή πλεύσης στο mega-έργο του προκατόχου και μέντορά της;
Αποφεύγοντας με μαεστρία τη δύσκολη θέση, η ίδια δήλωσε πρόσφατα σε δημοσιογράφο: «Ιστορικά η περιοχή αυτή, ιδίως στη ζώνη του Κανκούν και της Ριβιέρας των Μάγια, έχει υποστεί πολύ σοβαρή περιβαλλοντική ζημιά από τα μεγάλα ξενοδοχεία.
Οι σημερινοί περιβαλλοντολόγοι δεν είπαν ποτέ τίποτα γι’ αυτές τις επιπτώσεις. Ενώ τώρα φωνάζουν για τις επιπτώσεις του Τρένου των Μάγια, κάτι που είναι πολύ περισσότερο θέμα πολιτικής παρά θέμα γνώσης».
