Πώς η Αϊτή έζησε τη μεγαλύτερη κλοπή της ιστορίας

H Δύση έχει μπει εδώ και δεκαετίες σε μία διαδικασία εύλογης ενοχοποίησης του αποικιοκρατικού της παρελθόντος. Σπουδές που αφορούν αποκλειστικά την αποικιοκρατία, ανάδειξη όλων των αθλιοτήτων του παρελθόντος και συζητήσεις περί αποζημιώσεων. Τα παραδείγματα είναι δυστυχώς πάμπολλα. Ένα από τα κυριότερα όμως είναι το πώς συμπεριφθέρθηκε η Γαλλία στους πολίτες της Αϊτής αμέσως μετά την εθνική τους επανάσταση.

Η αποικιοκρατική Γαλλία είχε εγκαταστήσει στην Αϊτή τη δουλεία κατά τον 17ο αιώνα. Στα τέλη του 18ου, ο ντόπιος πληθυσμός επαναστάτησε και η Αϊτή κήρυξε την ανεξαρτησία της. Λίγο μετά όμως, κατά τον 19ο αιώνα, οι πρώην αποικιοκράτες θεώρησαν ότι το δίκαιο θα ήταν να αποζημιωθούν εκείνοι για τις περιουσίες που έχασαν αμέσως μετά την επανάσταση. Προφανώς, το λογικό θα ήταν να συμβεί το ακριβώς αντίστροφο.

Πιο συγκεκριμένα, η Αϊτή που ήταν και η πρώτη χώρα που αναγνώρισε την Ελλάδα ως ανεξάρτητο κράτος, κήρυξε την ανεξαρτησία της το 1804. Το 1806 χωρίστηκε στη μέση με τον Alexandre Petion να διοικεί το βόρειο κομμάτι και τον Henry Christophe το νότιο. Η Γαλλία ποτέ δεν παράτησε τις αξιώσεις που είχε να κυριαρχήσει και πάλι στην πρώην αποικία της. Παρότι και οι δύο ήταν βετεράνοι του αγώνα για την ανεξαρτησία, δεν ακολούθησαν την ίδια στρατηγική.

Το 1814 ο Louis XVIII έστειλε μία επιτροπή τριών ατόμων στην Αϊτή, για να δει κατά πόσο οι διοικητές της χώρας ήταν πρόθυμοι να παραδοθούν. Ο Christophe ήταν απόλυτος και αρνήθηκε κάθε συζήτηση σε αντίθεση με τον Petion που ακολούθησε μία περισσότερο μετριοπαθή πολιτική ελπίζοντας ότι πληρώνοντας κάποιο τίμημα θα μπορούσε να αποφύγει τον κίνδυνο μίας νέας γαλλικής εισβολής. Υπήρχε και ένα ιστορικό προηγούμενο στο οποίο βασίστηκε.

ΣΧΕΤΙΚΟ ΘΕΜΑ

LIFE

Το χρονικό της δολοφονίας του Προέδρου της Αϊτής

Εκείνη την εποχή, και συγκεκριμένα το 1803, ο Ναπολέων είχε πουλήσει στις ΗΠΑ τη Louisiana για 15 εκατομμύρια φράγκα. Ο Petion θεώρησε ότι αυτή θα ήταν μία καλή τιμή για να «αγοράσει» από τους Γάλλους την Αϊτή. Ο Louis απέρριψε έξαλλος την πρόταση δηλώνοντας απρόθυμος να έρθει σε συμβιβασμό με τους «σκλάβους που το είχαν σκάσει». Ο Christophe πέθανε ξαφνικά και την πολιτική του επέλεξε να ακολουθήσει ο Boyer. Mετά τον θάνατο και του Petion, εκείνος θα προσπαθούσε να ενώσει και πάλι την Αϊτή. Η Γαλλία συνέχιζε να είναι ο υπ’αριθμόν ένα κίνδυνος.

Τον Απρίλιο του 1825, ο νέος Γάλλος βασιλιάς Charles άλλαξε γνώμη και δεν ακολούθησε τις απόψεις και τις πολιτικές του προκατόχου του. Αυτό δεν σήμαινε φυσικά ότι θα ήταν πιο συμβιβαστικός. Η Γαλλία θα αναγνώριζε την ανεξαρτησία της Αϊτής αλλά μόνο για μία τιμή των περίπου 150 εκατομμυρίων φράγκων, δηλαδή 10 φορές μεγαλύτερο ποσό από το αντίστοιχο που είχαν πληρώσει οι ΗΠΑ για τη Louisiana και πρακτικά για να αποζημιωθούν οι αποικιοκράτες που έχασαν την περιουσία της από τη δουλεία.

Οποιαδήποτε απόρριψη ή προσπάθεια διαπραγμάτευσης θα σήμαινε αυτομάτως πόλεμο. Ο απεσταλμένος της Γαλλίας έφτασε στην περιοχή με πολύ ισχυρές στρατιωτικές δυνάμεις. Υπό την απειλή της βίας, τον Ιούλιο του 1825, ο Boyer αναγκάστηκε να υπογράψει τη συμφωνία καταβολής ενός γιγαντιαίου ποσού προς το γαλλικό κράτος. Μιλάμε για χρήματα που ξεπερνούσαν 10 φορές τον ετήσιο προϋπολογισμό της χώρας εκείνη την εποχή. Προκειμένου να αντεπεξέλθει στις πολύ υψηλές απαιτήσεις, η Αϊτή ξεκίνησε από πολύ νωρίς να δανείζεται και μετά να κάνει νέους δανεισμούς για να αποπληρώσει τα παλιά της δάνεια.

Ο Boyer έθεσε πολύ υψηλούς φόρους στους πολίτες του ενώ ήταν αδύνατο να φτιάξει τις υποδομές του κράτους. Ο πολύ υψηλός δανεισμός κράτησε δέσμια τη χώρα και κατά τον 20ό αιώνα και θεωρείται ένας από τους βασικούς λόγους για τους οποίους η Αϊτή δεν κατόρθωσε ποτέ να φτιάξει ένα σωστό και σύγχρονο εκπαιδευτικό σύστημα αλλά και δομές δημόσιας υγείας. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο γνωστότερος Γάλλος οικονομολόγος, ο Thomas Piketty αναγνώρισε την ευθύνη της Γαλλίας για το υπέρογκο χρέος και τόνισε ότι το γαλλικό κράτος οφείλει στην Αϊτή τουλάχιστον 28 δισεκατομμύρια δολάρια ως αποζημίωση.

Οι γαλλικές κυβερνήσεις παραδοσιακά αρνούνται ή υποβαθμίζουν απόψεις σαν και αυτές του Piketty. Είναι προφανές ότι το ίδιο το ποσό των 28 δισεκατομμυρίων δολαρίων είναι μεγάλο. Ακόμα σημαντικότερο όμως είναι ότι ενδέχεται να ανοίξει μία νομική οδός αποζημιώσεων που θα είναι δυσβάστακτος τόσο για τη Γαλλία όσο όμως και για άλλες αποικιοκρατικές δυνάμεις.

Η Αϊτή που παραδοσιακά είναι μία από τις φτωχότερες χώρες του κόσμου με μία όμως πολύ ένδοξη ιστορία περνάει για ακόμα μία φορά πολύ δύσκολες στιγμές. Πολύ συχνά όμως οι χώρες που βίωσαν την αποικιοκρατία βιώνουν το αποτύπωμά της για πολλά χρόνια μετά την ανεξαρτητοποίησή τους.