Τα πρώτα -όχι και τόσο αστεία- ανέκδοτα της ανθρωπότητας
Από τα αρχαία ακόμα χρόνια, τα ανέκδοτα και τα αστεία έφερναν τους ανθρώπους κοντά παρά τις όποιες διαφορές τους.
- 3 ΜΑΡ 2024
Το 2008 μια ομάδα ιστορικών από το Ηνωμένο Βασίλειο ανέλαβε να ανακαλύψει το αρχαιότερο ανέκδοτο που έχει καταγραφεί ποτέ. Τα κατάφεραν, άλλα τελικά δεν ήταν και τόσο αστείο. Επικεφαλής της μελέτης ήταν ο ειδικός σε θέματα χιούμορ Paul McDonald από το Πανεπιστήμιο του Wolverhampton, με τα ευρήματα να αποκαλύπτουν ότι το χιούμορ έχει αλλάξει πολύ από τότε. Ευτυχώς, θα πούμε εμείς.
«Τα αστεία έχουν διαφοροποιηθεί με την πάροδο των χρόνων, με μερικά να έχουν τη μορφή ερώτησης και απάντησης, ενώ άλλα είναι πνευματώδεις παροιμίες ή γρίφοι», είπε. «Αυτό που όλα μοιράζονται, ωστόσο, είναι η προθυμία να αντιμετωπίσουν τα ταμπού». Όπως και να ‘χει, καταλαβαίνουμε ότι από τις πρώτες μέρες του πολιτισμού, το γέλιο έφερε τους ανθρώπους κοντά παρά τις διαφορές τους, χρησιμεύοντας ως εργαλείο τόσο για να απολαμβάνουν τη ζωή όσο και για να δένονται μεταξύ τους.
Ακολουθούν μερικά από τα παλαιότερα αστεία της ιστορίας, παρατηρήσεις και ευφυολογήματα που έκαναν τους ανθρώπους να γελάσουν χιλιάδες χρόνια πριν.
Το παλαιότερο καταγεγραμμένο αστείο
Το παλαιότερο καταγεγραμμένο αστείο χρονολογείται από το 1900 π.Χ. στην αρχαία Σουμερία, τον αρχαιότερο γνωστό πολιτισμό της Μεσοποταμίας. Αντί για μια συμβατική δομή με στήσιμο και ατάκα (ναι, σαν του Dave Chappelle), το αστείο μοιάζει περισσότερο μια παρατήρηση: «Κάτι που δεν έχει συμβεί ποτέ από αμνημονεύτων χρόνων: Mια νεαρή γυναίκα δεν αερίστηκε στην αγκαλιά του συζύγου της». Εντάξει, δεν είναι και πολύ αστείο, απλώς εστιάζει στο πώς κρύβονται ορισμένες στιγμές μας από έναν ερωτικό σύντροφο.
Το γνωστό «μπαίνει σε ένα μπαρ»
Στους Σουμέριους αποδίδεται επίσης το πρώτο ανέκδοτο με τη μορφή «μπήκα σε ένα μπαρ», που χρονολογείται γύρω στο 1983 π.Χ. «Ένας σκύλος μπαίνει σε ένα μπαρ (μάλλον έναν χώρο που απλώς καταναλωνόταν αλκοόλ) και λέει: «Δεν μπορώ να δω τίποτα. Θα το ανοίξω αυτό». Τι είναι το «αυτό» δεν γνωρίζουμε. Αν και τα αστεία με τα μπαρ και τους περίεργους χαρακτήρες και τα ζώα που τυχαίνει να μπαίνουν σε αυτά είναι γνωστά, κανείς δεν μπορεί να αναλύσει το νόημα αυτού του σουμεριακού αστείου ή γιατί ήταν αστείο. Υπάρχουν, όμως, διάφορες θεωρίες: Οι Σουμέριοι εκτιμούσαν (όπως και εμείς τώρα) το «άκυρο» χιούμορ ή ότι η τύφλωση ενός σκύλου ήταν κάποιου είδους λογοπαίγνιο. Μέχρι να αποκτήσουμε μια μηχανή του χρόνου, είναι πιθανό να μην μάθουμε ποτέ τι είχε συμβεί.
Το πρώτο ανέκδοτο στην αγγλική γλώσσα
Ένα βιβλίο αγγλοσαξονικής ποίησης του 10ου αιώνα περιλαμβάνει αυτό που οι ερευνητές πιστεύουν ότι μπορεί να είναι το πρώτο καταγεγραμμένο αστείο στην αγγλική γλώσσα: «Τι κρέμεται στο μηρό ενός άντρα και θέλει να μπει στην τρύπα που έχει μπει πριν;». Η απάντηση: «Ένα κλειδί». Πολλά από τα πρώιμα αστεία βασίζονταν σε λογοπαίγνια και στην υποτιθέμενη ακολασία. Επίσης, ήθελαν η απάντηση σε ένα αστείο να μοιάζει αισχρή μόνο και μόνο για την ανατροπή που ακολουθεί.
Το αρχαίο βιβλίο με τα αστεία
Ένα βιβλίο αστείων του τέταρτου αιώνα μ.Χ. από την Ελλάδα, γνωστό ως Φιλόγελος (Ο εραστής του γέλιου) είναι η αρχαιότερη γνωστή συλλογή αστείων. Το έργο αποδίδεται σε δύο άγνωστους συγγραφείς, τον Ιεροκλή και τον Φιλάγριο, ως μια σειρά από πνευματώδεις ατάκες και στιγμές κωμικών καταστάσεων. Ένα παράδειγμα είναι αυτό το ανέκδοτο για ένα κούρεμα: «Όταν τον ρώτησε ο κουρέας της αυλής πώς ήθελε να κουρευτεί, ο τύπος απάντησε: «Με ησυχία». Ναι, ούτε εμείς γελάσαμε.
Τα στερεότυπα
Οι ειλικρινείς παρατηρήσεις σχετικά με τους άνδρες και τις γυναίκες έκαναν από παλιά τους ανθρώπους να γελούν. Χαρακτηριστικό παράδειγμα: αυτό το αρχαίο αιγυπτιακό ανέκδοτο από το 30 π.Χ., το οποίο διακωμωδεί το φλερτ: «Ο άνδρας είναι πιο πρόθυμος να συνευρεθεί, το πορτοφόλι του είναι αυτό που τον συγκρατεί».
Το ανέκδοτο εμφανίστηκε σε ένα αρχαίο αιγυπτιακό κείμενο σε πάπυρο, γνωστό ως «Οδηγία του Ankhsheshonq». Πρόκειται περισσότερο για μια ειρωνική οδηγία (σύμφωνα με το εγγράφο), που βρίσκεται μαζί με άλλες σημειώσεις.
