Κι όμως, τα κρύα ντους δεν είναι η ιδανική λύση για να δροσιστείς το καλοκαίρι

Εδώ θα βρεθεί κάποιος που σου πει ότι η δική του όαση δροσιάς το καλοκαίρι δεν είναι ένα παγωμένο μπάνιο, αλλά ένα ζεστό. Ακούγεται παράλογο, αλλά μήπως κρύβει μία δόση αλήθειας; Και τέλος πάντων, στο δίλημμα κρύο ή ζεστό ντους το καλοκαίρι, ποια είναι η απάντηση που κερδίζει;

Για να απαντήσουμε σε αυτό το ερώτημα, πρέπει πρώτα να δούμε πώς το ανθρώπινο σώμα καταφέρνει να διατηρεί σταθερή την εσωτερική του θερμοκρασία και από πού προκύπτει η αίσθηση ότι ζεσταίνεσαι ή κρυώνεις.

Η θερμοκρασία του πυρήνα και η θερμοκρασία του δέρματος

Το γεγονός ότι αισθάνεσαι άβολα σε περιβάλλοντα όπου οι θερμοκρασίες είναι υψηλές οφείλεται στο ότι το σώμα σου προσπαθεί να διατηρήσει μια σταθερή θερμοκρασία στον πυρήνα του. Όταν η θερμοκρασία περιβάλλοντος είναι πολύ υψηλή, ο ανθρώπινος οργανισμός ενεργοποιεί έναν φυσικό μηχανισμό άμυνας, ο οποίος είναι υπεύθυνος για να διατηρεί τη θερμοκρασία του σώματος.

Προσπαθεί με αντανακλαστικές (οι κινήσεις που κάνει το νευρικό μας σύστημα χωρίς να το καταλαβαίνουμε) και με συμπεριφορικές (οι κινήσεις που κάνουμε εν γνώσει μας) προσαρμογές να δροσιστεί. 

Η δυσφορία που νιώθουμε είναι το κίνητρο για να εκδηλωθούν οι συμπεριφορικές προσαρμογές, όπως είναι για παράδειγμα το να σκεφτούμε να μπούμε στο ντους και να γυρίσουμε τον διακόπτη στο κρύο. Η κίνηση αυτή όμως πράγματι θα μας βοηθήσει να ανακουφιστούμε;

Με βάση τη φυσιολογία, το σώμα μας είναι εκείνο που ρυθμίζει και καθορίζει τη θερμοκρασία του πυρήνα. Μικρές αλλαγές στη θερμοκρασία του μπορούν γρήγορα να οδηγήσουν στην εμφάνιση ασθενειών, όπως η θερμοπληξία και ο πυρετός.

Ωστόσο, δεν έχουμε αίσθηση της θερμοκρασίας του πυρήνα του σώματός μας. Μόνο της θερμοκρασίας του δέρματος, που προέρχεται αποκλειστικά από τους υποδοχείς της θερμοκρασίας, τις ελεύθερες νευρικές απολήξεις, που βρίσκονται κυρίως στο δέρμα και στους σκελετικούς μυς. Αυτοί είναι που μας επιτρέπουν να αντιληφθούμε αν αισθανόμαστε κρύοι και δροσεροί ή ζεστοί.  

Ο ρόλος του αίματος

Ο έλεγχος της ροής του αίματος στο δέρμα είναι ένας σημαντικός τρόπος ελέγχου της εσωτερικής θερμοκρασίας του σώματος. Το κυκλοφορικό σύστημα ταξιδεύει το αίμα σε όλο το σώμα. Μεταφέρει επίσης θερμότητα σε όλο το σώμα, επομένως η αλλαγή της θέσης του αίματος τού επιτρέπει να προσδιορίσει πού πηγαίνει η θερμότητα. Με μειωμένη ροή αίματος στο δέρμα, διατηρείται η θερμότητα στο σώμα και με αυξημένη ροή αίματος, η θερμότητα χάνεται στο περιβάλλον.

Σε ψυχρά περιβάλλοντα, δεν υπάρχει σχεδόν καθόλου ροή αίματος στο δέρμα για να κρατήσει όλη τη θερμότητα στο εσωτερικό του οργανισμού – γι’ αυτό παθαίνουμε κρυοπαγήματα. Αυτός είναι ο λόγος που, όταν κρυώνουμε πολύ, το δέρμα γίνεται χλωμό. Αντιθέτως, σε υψηλές θερμοκρασίες περιβάλλοντος, η κυκλοφορία του αίματος στο δέρμα μπορεί να αυξηθεί έως και επτά λίτρα ανά λεπτό ώστε να αποβάλει όλη τη θερμότητα μέσω των πόρων αυτού.

Μιλάμε για μία αύξηση 23 φορές πάνω από το φυσιολογικό, που αποτυπώνεται περίπου ως το 35% του συνολικού όγκου του αίματος που αντλείται από την καρδιά. Έτσι εξηγείται και το γιατί όταν ζεσταινόμαστε, κοκκινίζουμε στο πρόσωπο, συγκεκριμένα σε μάγουλα, αυτιά και ντεκολτέ.

Σε ζεστά περιβάλλοντα, όταν η θερμοκρασία του αέρα είναι υψηλότερη από τη θερμοκρασία του δέρματος (πάνω από περίπου 33⁰C), η απώλεια θερμότητας συμβαίνει μόνο με την εφίδρωση. Όταν ο ιδρώτας εξατμίζεται από το δέρμα, αφήνει σχεδόν πάντα μία δροσερή αίσθηση. Αυτό συμβαίνει γιατί η εφίδρωση και το υγρό δέρμα αυξάνουν την ποσότητα της θερμότητας που χάνεται από το σώμα έως και δέκα φορές.

Εν κατακλείδι

Άλλη θερμοκρασία έχει το δέρμα σου και άλλη ο οργανισμός σου, το εσωτερικό του σώματός σου, αυτό που χαρακτηρίζεται ως πυρήνας. Με το κρύο ντους μειώνεται η ροή του αίματος και άρα η θερμοκρασία του δέρματος, ωστόσο η θερμοκρασία του πυρήνα αυξάνεται άθελά σου, καθώς η μειωμένη κυκλοφορία του αίματος στο δέρμα διατηρεί στην πραγματικότητα περισσότερη θερμότητα στο εσωτερικό του σώματος. Γι΄ αυτό και η δροσιά που νιώθεις είναι στιγμιαία και μετά από λίγα λεπτά, ζεσταίνεσαι πάλι. 

Με το ζεστό ντους τώρα, η αυξημένη ροή αίματος στο δέρμα θα οδηγήσει σε αύξηση των επιπέδων της απώλειας θερμότητας και άρα θα κατεβάσει συνολικά τη θερμοκρασία σου. Θα σε δροσίσει από μέσα προς τα έξω. Αν και η αρχική σου αίσθηση θα είναι αυτή της ζέστης, μόλις βγεις από το μπάνιο θα αισθανθείς ένα κύμα δροσιάς να διαπερνά το οποίο θα έχει μακροπρόθεσμη και όχι βραχυπρόθεσμη διάρκεια.