Πώς η ακραία ζέστη μπορεί κυριολεκτικά να μας τρελάνει

«Τα κύματα καύσωνα γίνονται πιο συχνά, διαδεδομένα, έντονα και σοβαρά, και διαρκούν για μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα», εξήγησε η Amruta Nori-Sarma, PhD, επίκουρη καθηγήτρια στο τμήμα περιβαλλοντικής υγείας του Boston University.

Η εκ των συγγραφέων της μελέτης που αποκάλυψε ότι οι επισκέψεις στα επείγοντα αυξάνονται κατά οκτώ φορές τις πολύ ζεστές ημέρες του καλοκαιριού (συγκριτικά με τις πιο δροσερές), πρόσθεσε πως «ονομάζουμε το φαινόμενο broken record, record breaking heat».

Για να συνεχίσει: «Όλο και περισσότεροι άνθρωποι συνειδητοποιούν τις επιπτώσεις στη σωματική και την ψυχική υγεία, από την έκθεση στην ακραία ζέστη.

Είδαμε τις συνολικές επισκέψεις στα τμήματα έκτακτης ανάγκης να αυξάνονται, αλλά παρατηρήσαμε επίσης αυξήσεις στα ποσοστά επισκέψεων από στρες και άγχος και για σχιζοφρένεια, διαταραχές χρήσης ουσιών, σωματομορφικές διαταραχές, διαταραχές διάθεσης και αυτοτραυματισμό.

Αυτά τα καταληκτικά σημεία ψυχικής υγείας δεν έχουν πραγματικά μεγάλη σχέση μεταξύ τους, γεγονός που δείχνει ότι η ζέστη είναι πιθανόν ένας εξωτερικός παράγοντας άγχους που επιδεινώνει τα προϋπάρχοντα συμπτώματα των ανθρώπων».

Ανασκόπηση προηγούμενων μελετών που δημοσιεύτηκε το 2021, διαπίστωσε ότι κατά τη διάρκεια των κυμάτων καύσωνα για κάθε αύξηση της θερμοκρασίας κατά 1°C, σημειώθηκε αύξηση 0,9% στις εισαγωγές στα νοσοκομεία και στις επισκέψεις στα επείγοντα, για καταστάσεις ψυχικής υγείας.

Κατεγράφη και αύξηση της τάξεως του 2,2% σε θανάτους που σχετίζονται με την ψυχική υγεία.

Μια άλλη ανασκόπηση που δημοσιεύτηκε στο Lancet Planetary Health πριν ένα μήνα, διαπίστωσε ότι η υπερβολική ζέστη έχει συσχετιστεί με κακή υγεία και ευημερία της κοινότητας, καθώς και με αύξηση των αποπειρών και ολοκληρωμένων αυτοκτονιών.

Τονίζεται ότι πολλές από αυτές τις πληροφορίες προέρχονται από επισκέψεις στο νοσοκομείο. Δεδομένου ότι πολλοί άνθρωποι που αντιμετωπίζουν ψυχική δυσφορία που σχετίζεται με τη ζέστη δεν αναζήτησαν θεραπεία στα επείγοντα, οι πραγματικοί αριθμοί είναι πιθανώς υψηλότεροι.

Πώς επηρεάζει την ψυχική μας υγεία ο καύσωνας

Αν και οι περισσότεροι άνθρωποι είναι εξοικειωμένοι με τις φυσικές επιπτώσεις του καύσωνα (βλ. δυσφορία, αναπνευστικά προβλήματα, θερμοπληξία που οδηγεί σε μόνιμη αναπηρία ή ακόμα και θάνατο), η σχέση μεταξύ υπερβολικά ζεστού καιρού και ψυχικής υγείας δεν είναι ακόμα ευρέως κατανοητή.

Οι ερευνητές δεν έχουν καταφέρει ακόμα να βρουν πώς η υπερβολική ζέστη προκαλεί ψυχική δυσφορία. Δηλαδή, πού ξεκινούν όλα.

Υπάρχουν βέβαια, θεωρίες.

O Asim Shah, MD, καθηγητής και εκτελεστικός αντιπρόεδρος ψυχιατρικής και συμπεριφορικών επιστημών στο τμήμα ιατρικής του Baylor College διευκρίνισε ότι «η ευρύτερα αποδεκτή υποθετική εξήγηση είναι ότι το πολύ ηλιακό φως μπορεί να κάνει ακανόνιστα τα επίπεδα σεροτονίνης.

Επειδή η σεροτονίνη ρυθμίζει τη διάθεσή μας, όταν έχουμε αυξημένα επίπεδα σεροτονίνης, μπορεί να γίνουμε ευερέθιστοι και να αισθανόμαστε περισσότερο άγχος και κατάθλιψη. Σε ακραίες καταστάσεις, μπορεί να χάσουμε τον προσανατολισμό μας και να μπερδευτούμε εντελώς».

Υπάρχουν επίσης, μελέτες που υποδηλώνουν ότι η θερμότητα μπορεί να προκαλέσει φλεγμονή στον εγκέφαλο. Αυτή θα μπορούσε στη συνέχεια να συμβάλει σε καταστάσεις ψυχικής υγείας όπως κατάθλιψη ή ψύχωση, καθώς και γνωστική εξασθένηση (πχ κακή μνήμη και συγκέντρωση).

Μια άλλη εξήγηση είναι ότι οι υψηλές νυχτερινές θερμοκρασίες μπορούν να οδηγήσουν σε διαταραχές ύπνου και στέρηση -συνθήκες που έχουν εδραιωμένη σχέση με αυξημένη ευερεθιστότητα, απογοήτευση και αρνητικά συναισθήματα, καθώς και με τα περισσότερα συμπτώματα και καταστάσεις ψυχικής υγείας.

Στην πραγματικότητα, αυτή η σύνδεση είναι αμφίδρομη: τα προβλήματα στον ύπνο μπορεί να είναι αποτέλεσμα συμπτωμάτων ψυχικής υγείας. Μπορούν όμως, και να τα επιδεινώσουν. Για παράδειγμα, τα άτομα με υψηλά επίπεδα άγχους και ανησυχιών μπορεί να δυσκολεύονται να αποκοιμηθούν ή μπορεί να ξυπνούν πολλές φορές τη νύχτα γιατί το μυαλό τους σκέφτεται ακατάπαυστα».

Επιπροσθέτως, η υπερβολική ζέστη μπορεί να εμποδίσει τους ανθρώπους να συμμετάσχουν στις δραστηριότητες στις οποίες βασίζονται για να διατηρήσουν την ψυχική τους υγεία ή να αντιμετωπίσουν την υπάρχουσα κατάθλιψη ή άγχος.

Οι καύσωνες είναι πια σημαντική ανησυχία για τη δημόσια υγεία

Χάρη σε έναν αυξανόμενο όγκο ερευνών, καθώς και σε γνώσεις θεραπευτών και άλλων κλινικών γιατρών, υπάρχει πια μια καλύτερη κατανόηση του τρόπου με τον οποίο η αφόρητη ζέστη μπορεί να προκαλέσει τον όλεθρο στην ατομική και συλλογική ψυχική υγεία.

Το Rolling Stone ζήτησε από τρεις ειδικούς να αποκωδικοποιήσουν αυτήν την σχέση και να αποκαλύψουν τι μας περιμένει.

O Asim Shah επισήμανε ότι δεν είναι ασυνήθιστο να αισθανόμαστε λίγο πιο εκνευρισμένοι, ευερέθιστοι, επιθετικοί, κουρασμένοι, μίζεροι -ή όλα αυτά μαζί-, όταν έχει υπερβολική ζέστη.

Ο Adam L. Fried, PhD, κλινικός ψυχολόγος και διευθυντής του προγράμματος συμπεριφορικών επιστημών στην πανεπιστημιούπολη Glendale του Midwestern University, στην Αριζόνα είπε ότι «μερικοί από τους πελάτες μου έχουν περιγράψει πως εμφανίζουν συμπτώματα παρόμοια με εκείνα της εποχικής συναισθηματικής διαταραχής. Εμφανίζονται πάντα κατά τη διάρκεια των πιο ζεστών περιόδων του καλοκαιριού. Μπορεί να περιλαμβάνουν αυξημένα συναισθήματα κατάθλιψης και απομόνωσης και έλλειψη κινήτρων, ενέργειας και ενδιαφέροντος για δραστηριότητες που συνηθίζουν να απολαμβάνουν».

Όλα όσα διάβασες έως εδώ κάνουν τους επιστήμονες να συζητούν το ενδεχόμενο να προσδιορίσουν την ακραία ζέστη ως σημαντική ανησυχία για τη δημόσια υγεία.

Η Amruta Nori-Sarma εξηγεί ότι «υπάρχουν πολλές δυνατότητες βελτίωσης της συνολικής ψυχικής υγείας των ανθρώπων πριν χρειαστεί να επισκεφτούν τα επείγοντα. Μπορούμε να μειώσουμε την ανάγκη αυτής της επίσκεψης, εν μέσω καύσωνα. Έτσι, θα διατηρήσουμε και πόρους υγειονομικής περίθαλψης για άλλες καταστάσεις έκτακτης ανάγκης.

Βέβαια, καθώς η κλιματική αλλαγή συνεχίζει να δημιουργεί συχνότερους, έντονους και πιο μακροχρόνιους καύσωνες, οι οποίοι ενίοτε συνδυάζονται με άλλα ακραία γεγονότα (πυρκαγιές, καταστροφικές καταιγίδες κ.α.) θα έχει σύνθετες επιπτώσεις στην ψυχική μας υγεία».

Εκτός και αν κάνουμε κάτι ως πλανήτης, να μειώσουμε τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα.

Θα μου πεις δεν το κάναμε τις δυο τελευταίες δεκαετίες -αυτός είναι ο χρόνος που έχει περάσει από όταν αναφέρθηκε για πρώτη φορά το θέμα της κλιματικής αλλαγής ως απειλής του είδους μας.

Μηδέ μετά το 2016 και τη Συμφωνία του Παρισιού, το πρώτο παγκόσμιο -νομοθετημένο- σχέδιο δράσης για τον περιορισμό της υπερθέρμανσης και του φαινόμενου του θερμοκηπίου.

Θα το κάνουμε τώρα που έχουμε εικόνα του πώς είναι να αυξάνεται η θερμοκρασία της Γης κατά 1.5 βαθμούς Κελσίου -κάτι που απεύχονταν οι πρώτοι εισηγητές;

Μάλλον, δεν υπάρχει ελπίδα, δεδομένου και ότι ενώ το περασμένο φθινόπωρο, οι χώρες/μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης κατέληξαν σε μια κορυφαία πολιτική συμφωνία παγκοσμίως για να σταματήσουν οι πωλήσεις μη ηλεκτρικών αυτοκινήτων έως το 2035, φέτος μια ομάδα χωρών προσπάθησε να αλλάξει τους κανόνες.

Οι κανονισμοί παρέμειναν σε μεγάλο βαθμό άθικτοι, αν και η Γερμανία εξασφάλισε μια εξαίρεση για τα συμβατικά οχήματα που θα λειτουργούσαν με ηλεκτρονικά καύσιμα ουδέτερα σε άνθρακα.

Τέτοια καύσιμα δεν είναι ακόμη οικονομικά βιώσιμα για μαζική χρήση.