Για τον ντετέκτιβ Χάρη Βεραμόν, το παν είναι η δικαίωση του θύματος

Ένας ψηλός συριγμός ακούγεται από το μέρος του. Χωρίς να αφήσει κάποια έκφραση να φανεί στο πρόσωπό του, ο Χάρης Βεραμόν ψηλαφεί διακριτικά την εσωτερική τσέπη στο σακάκι του, βρίσκει το κινητό του, το κοιτάει για δύο δευτερόλεπτα κι έπειτα το αφήνει να γλιστρήσει πίσω στη θέση του. Το περίεργο ήταν ότι δεν έμοιαζε με ήχο μηνύματος. Αρκετή ώρα αργότερα, όταν θα ακουστεί δεύτερη φορά η ειδοποίηση, θα αποκριθεί στην απορία μου με δύο λέξεις, «GPS Tracker». Λογισμικό εντοπισμού οχήματος σε πραγματικό χρόνο, που κατά βάση χρησιμοποιείται για αντικλεπτική προστασία.

Αλλά, επί προκειμένω, επιλέγω να μη ρωτήσω εάν το όχημα στο οποίο είναι τοποθετημένος ο πομπός είναι δικό του.

Ο Χάρης Βεραμόν επαγγέλλεται ιδιωτικός ντετέκτιβ, με ειδίκευση στις ανθρωποκτονίες. Τις τελευταίες μέρες, δέχεται απανωτά τηλεφωνήματα για ζωντανή σύνδεση σε μεσημεριανές εκπομπές και δελτία ειδήσεων, λόγω των εξελίξεων σε υπόθεση που είχε αναλάβει ο ίδιος – την υπόθεση Μπακογιώργου. Τα τρία πρόσωπα, στα οποία οδηγούν ευθέως τα στοιχεία για υπαιτιότητα ή εμπλοκή στη δολοφονία της 23χρονης Φαίης Μπακογιώργου, συνελήφθησαν τελικά και κρίθηκαν προφυλακιστέα. Τρία πρόσωπα για τα οποία όλη η γειτονιά γνώριζε με βεβαιότητα ότι κακοποιούσαν συστηματικά το θύμα («οι φωνές της ακούγονταν από τον φωταγωγό»), αλλά χωρίς τη συμβολή του Βεραμόν «αυτές οι μαρτυρίες δεν θα είχαν περάσει ποτέ στη δικογραφία».

Οι προανακριτικές ενέργειες των αστυνομικών Αρχών αποδείχθηκαν, για ακόμη μια φορά, προσχηματικές και ελλιπείς. Το άψυχο σώμα της Μπακογιώργου είχε εντοπιστεί τον Οκτώβριο του 2021 στο πεζοδρόμιο της οδού Τύχης 3, τυλιγμένο σε μία χοντρή κουβέρτα, και μια σακούλα με βρεφικές πάνες αφημένη επάνω της. Το θύμα ήταν έγκυος και μάλιστα στον έβδομο μήνα. Την υπόθεση ανέλαβε το Τμήμα Ασφάλειας Κυψέλης, σχηματίστηκε ποινική δικογραφία, αλλά κρίσιμα για την εξιχνίαση στοιχεία παραλήφθηκαν.

«Καταρχάς, απουσίαζε η κατάθεση του βασικού μάρτυρα, εκείνου του ατόμου που είχε εντοπίσει τη σορό και μπορούσε να περιγράψει με κάθε λεπτομέρεια όσα είδε, δίνοντας πολύ σημαντικά στοιχεία», μου εξηγεί ο ερευνητής, παραθέτοντας πως με τη δική του παρέμβαση βρέθηκαν επιπλέον 11 άτομα, τα οποία γνώριζαν πράγματα για την κακοποίηση και τη δολοφονία του θύματος. «Και το σημαντικότερο είναι ότι δεν πρόκειται για μία, αλλά για δύο δολοφονίες, σε άμεση συνάφεια: στο ίδιο σπίτι της οδού Δροσοπούλου, κατοικούσε και μια ηλικιωμένη γυναίκα, η οποία μερικούς μήνες πριν τη δολοφονία Μπακογιώργου είχε βρεθεί νεκρή και η δολοφονία της δεν εξιχνιάστηκε ποτέ από τις Αρχές – εγώ τους υπέδειξα τη σύνδεση».

Τα θύματα αυτά φαίνεται να βρίσκουν τελικά δικαίωση, αλλά αποτελούν μονάχα μια σταγόνα μπροστά στον ωκεανό των υποθέσεων που ελλείψει στοιχείων και λάθος χειρισμού έμειναν στην αφάνεια, καλυμμένες πίσω από μια δήλωση εξαφάνισης ή μια γνωμάτευση αυτοκτονίας. Τι πηγαίνει τόσο λάθος; Με μια κουβέντα μιάμισης ώρας, προσπάθησα να βρω τους λόγους που έναν ερευνητής είναι χρήσιμος σήμερα. Απέναντί μου, καθόταν ο Χάρης Βεραμόν.

Γιατί μένουν τόσα εγκλήματα ανεξιχνίαστα;

Θα αναλάμβανες και ιδιωτική παρακολούθηση, πέρα από εγκλήματα;
Υπάρχουν και ελαφριές υποθέσεις που ενδεχομένως να αναλάβω, όπως περιπτώσεις απατημένων συζύγων είτε ανθρώπων που υποψιάζονται ότι τους έχουν εξαπατήσει σε οικονομικό επίπεδο και θέλουν να μάθουν την αλήθεια. Αλλά δεν είναι η πρώτη μου επιλογή, θα το κάνω καθαρά για βιοποριστικούς λόγους. Αρκετά συχνά τις αναθέτω σε άλλον συνάδελφο.

Δώσε μας μια εικόνα. Υπάρχουν πολλοί ντετέκτιβ στην πιάτσα;
Είναι μετρημένοι στα δάχτυλα. Τέσσερις-πέντε είναι οι καλοί, αλλά εκείνοι δεν ασχολούνται με ανθρωποκτονίες. Εγώ είμαι πιο καλός στην επιτόπια έρευνα, ακόμη και αν αναλαμβάνω την υπόθεση αρκετό καιρό μετά την τέλεση του εγκλήματος. Στο να βρίσκω άτομα που γνώριζαν το θύμα, απ’ την οικογένεια, το φιλικό περιβάλλον, τη γειτονιά, και να αντλώ πληροφορίες για να σχηματίσω το ανάλογο προφίλ, όπως ορίζεται απ’ τη διεθνή βιβλιογραφία. Αυτό το στάδιο αποδεικνύεται πολύ χρήσιμο στις περιπτώσεις εξαφανίσεων, για να κατανοήσουμε κατά πόσο το άτομο προέβη σε αυτή την πράξη οικειοθελώς ή όχι.

Έχεις σκεφτεί τι σε τραβάει σε όλο αυτό;
Αδυνατώ να δεχτώ ότι χάνεται ένας άνθρωπος και κανείς δεν τον ψάχνει, και έτσι μένει στα αζήτητα. Ή ότι συντελείται κάποια δολοφονία και δεν βρίσκεται ποτέ ο υπαίτιος. Γενικά, νομίζω είναι κάτι βαθύτερο που με συνδέει με τις υποθέσεις. Κάτι πιο υπαρξιακό. Σκέφτομαι πολλές φορές, δηλαδή, τον θάνατο και τι συμβαίνει όταν σταματάμε να υπάρχουμε βιολογικά. Αρχή μου είναι ότι η ανθρώπινη ζωή είναι το ανώτερο αγαθό. Τα θύματα χρειάζονται δικαίωση. Και ο ρόλος μου σε αυτή την εξίσωση είναι να προσπαθώ για την αποκατάσταση της ισορροπίας, κατά κάποιον τρόπο. Να αποκαλυφθεί η αλήθεια.

Ανάμεσα στις υποθέσεις που ερευνάς είναι και της Δήμητρας Ζήρδα, το πτώμα της οποίας είχε βρεθεί σε παραπόταμο στη Δράμα και με συνοπτικές διαδικασίες μπήκε στο αρχείο η υπόθεση ως αυτοκτονία, ενώ δεν προέκυπτε τέτοια εξήγηση. Τι πάει λάθος και εγκλήματα μένουν ανεξιχνίαστα;
Το πρώτο βασικό πρόβλημα που γενικότερα παρατηρείται –και ίσχυε στην υπόθεση Ζήρδα– είναι στα ιατροδικαστικά πορίσματα: πολύ συχνά, συμβαίνει να καταγράφονται με λάθος είτε ελλιπή τρόπο τα ιατροδικαστικά δεδομένα. Για παράδειγμα, η αιμορραγία στην περιοχή του υοειδούς οστού στη σορό της Ζήρδα είχε ερμηνευτεί πως προήλθε από αυτολυτικές αλλοιώσεις, δηλαδή μετά θάνατον, ενώ αποτελούσε τεκμήριο πνιγμού. Χρειάστηκε να ζητήσουμε εκ νέου εξέταση από ιατροδικαστές και παθολογοανατόμο για να επανεκκινήσουμε την υπόθεση.

Μην ξεχνάς ότι η γνωμάτευση ενός περιστατικού ως αυτοκτονίας είναι η πιο εύκολη λύση. Ειδάλλως, σε γνωμάτευση εγκληματικής ενέργειας, θα κληθεί ο ιατροδικαστής να καταθέσει στο δικαστήριο.

Τώρα, στις περιπτώσεις που δεν υπάρχει σορός, όπως ισχύει στις εξαφανίσεις, το πρόβλημα εντοπίζεται στη διαχείριση εκ μέρους των αστυνομικών Αρχών. Δυστυχώς, σπάνια ακολουθείται το πρωτόκολλο: Κανονικά, θα έπρεπε να συλλέγονταν επί τόπου μαρτυρίες, να γίνουν άρσεις τηλεφωνικού ή (ενδεχομένως) και τραπεζικού απορρήτου, να κατασχεθούν αντικείμενα, έγγραφα, συσκευές. Αφήνουν τον χρόνο να περάσει και χάνονται στοιχεία.

Τι φταίει και δεν γίνεται σωστή συλλογή στοιχείων, από όσα έχεις δει;
Θα μπορούσαμε να επικαλεστούμε μια σειρά από παράγοντες που εμπλέκονται ανάλογα με την υπόθεση, αλλά ένας βασικός λόγος είναι ότι το προσωπικό των τοπικών αστυνομικών τμημάτων είναι εξαιρετικά λίγο για τον όγκο των υποθέσεων, και επιπλέον πολύ συχνά δεν κατέχει την απαραίτητη τεχνογνωσία για να χειριστεί εγκλήματα. Γι΄ αυτό και υπάρχει το τμήμα Ανθρωποκτονιών, όπου κανονικά μεταβιβάζονται οι ανάλογες υποθέσεις. Παρατηρούνται, όμως, και υποθέσεις που παραμένουν στα τοπικά τμήματα και έτσι δεν προχωρούν ποτέ στη διερεύνηση. Θα έπρεπε να υπήρχαν περισσότερα εξειδικευμένα σε εγκλήματα τμήματα στην ΕΛ.ΑΣ.

Πιστεύεις ότι έχει χαθεί πια το αίσθημα δικαιοσύνης; Η αίσθηση ότι το κράτος και τα όργανά τη διασφαλίζουν;
Υπάρχουν δεκάδες πολύκροτες υποθέσεις που δεν αποδόθηκε δικαιοσύνη, όπως του Βαγγέλη Γιακουμάκη ή του Μάριου Παπαγεωργίου, και η θεωρία μου είναι ότι έστω και ένα έγκλημα αν υπάρχει για το οποίο δεν έχει αποδοθεί δικαιοσύνη, τότε δικαιοσύνη δεν υπάρχει. Δεν μπορεί να λειτουργεί επιλεκτικά. «Ή όλοι ή κανείς», όπως έλεγε και ο Brecht.

Τα στάδια διερεύνησης μίας υπόθεσης

Προτού εμπλακείς στη διερεύνηση υποθέσεων, έτσι περίμενες ότι θα ήταν η ζωή ενός ερευνητή;
Καμία σχέση. Πρώτον και κύριον, είχα την πλάνη ότι αν καταφέρεις και συγκεντρώσεις αδιάσειστα στοιχεία, τότε η υπόθεση αυτόματα θα τρέξει. Αλλά, δεν είναι έτσι. Δεν αρκούν τα στοιχεία. Θέλει στρατηγική και υπομονή για να φτάσεις στον στόχο, που είναι φυσικά να αποδοθεί δικαιοσύνη. Συχνά, σκέφτομαι ότι είναι σαν να προσπαθείς να σπρώξεις ένα κάρο που έχει κολλήσει μέσα στις λάσπες. Χρειάζεσαι μια ομάδα ανθρώπων που ο καθένας θα συνδράμει από τη μεριά του. Μόνο στα μυθιστορήματα υπάρχει ένας άνθρωπος που τα λύνει όλα. Στην πραγματική ζωή, αυτή η δουλειά είναι ομαδική.

Ποιο είναι το πρώτο πράγμα που κάνεις για να ανασύρεις μια υπόθεση εγκλήματος από το αρχείο;
Ένα πρώτο βήμα είναι η μηνυτήρια αναφορά κατά αγνώστου την οποία καταθέτεις στην Εισαγγελία (συνήθως, εκ μέρους της οικογενείας), για να δηλώσεις ότι απορρίπτεις την απόδοση του θανάτου σε ατύχημα ή αυτοκτονία, και ότι πρόκειται για εγκληματική ενέργεια. Συμπληρωματικά, πρέπει να παραθέσεις υπόμνημα με τα ανάλογα στοιχεία: εφόσον υπάρχει σορός, το υπόμνημα αυτό βασίζεται στην επαναξιολόγηση των ιατροδικαστικών δεδομένων από τεχνικό σύμβουλο (είτε το αίτημα για εκταφή της σορού και εκ νέου νεκροτομή, αν κρίνεται απαραίτητο), συν τα στοιχεία τα οποία βοηθούν κατά περίπτωση, όπως ενδεχομένως ένα απειλητικό μήνυμα, το χρονικό πλαίσιο του εγκλήματος, φωτογραφίες κ.ο.κ.

Αυτά δεν απαιτούν έξοδα;
Φυσικά, και μάλιστα πολύ υψηλά. Η μηνυτήρια αναφορά και μόνο κοστίζει 500 ευρώ. Και το ποσό αυτό αντιστοιχεί μόνο στα παράβολα, χωρίς την αμοιβή δικηγόρου που κανονικά χρειάζεσαι σε σταθερή βάση, για να ασκεί συστηματικά πίεση ώστε να προχωρήσει η υπόθεση, όπως έκανε η συνεργάτιδα Βούλα Δημητριάδου για την υπόθεση της Μπακογιώργου. Ακόμη περισσότερα είναι τα έξοδα για τα πορίσματα των τεχνικών συμβούλων, που αυξάνουν το κόστος μερικές χιλιάδες ευρώ, πράγμα που ενδέχεται να μην μπορεί να αντέξει οικονομικά μια οικογένεια. Γι’ αυτό, μέσα στο επόμενο διάστημα θα προχωρήσουμε στη σύσταση μιας ΑΜΚΕ που θα συγκεντρώνει πόρους για τη νομική και ψυχολογική στήριξη οικογενειών με θύματα.

Πρακτικά, ποια είναι τα βήματα που ακολουθάς ως ερευνητής;
Εφόσον μιλάμε για υπόθεση που έχει σχηματιστεί φάκελος από τις αρχές, το πρώτο βήμα είναι να τον παραλάβω και να τον μελετήσω λεπτομερώς, κάτι που θα χρειαστεί 1-3 μήνες: πρέπει να δω αναλυτικά τις καταθέσεις, τα άλλοθι, τις συνθήκες υπό τις οποίες βρέθηκε η σορός. Και να δω σε αυτά τα δεδομένα αν υπάρχει κάποια αναντιστοιχία, ή κάποια ανακρίβεια που θα ήταν χρήσιμο να διευκρινιστεί. Κατόπιν, αφού έχω κάνει μια πρώτη σκιαγράφηση, προσπαθώ να συγκεντρώσω όσα περισσότερα στοιχεία μπορώ για το θύμα – για την προσωπικότητά του, την καθημερινότητά του. Να καταλάβω τι άνθρωπος ήταν. Κάτι ανάλογο θα προσπαθήσω να κάνω και για τον δράστη, να βρω τα πιθανά κίνητρα της εγκληματικής πράξης.

Είναι εύκολο να σε εμπιστευτούν και να σου μιλήσουν οι οικείοι του θύματος;
Διαφέρει το φιλικό από το οικογενειακό περιβάλλον. Οι συγγενείς είναι συνήθως πολύ φορτισμένοι, στα όρια της τρέλας. Χρειάζονται για μεγάλο διάστημα ψυχολογική υποστήριξη –είναι σαν ζωντανοί-νεκροί εκείνη τη στιγμή– και είναι πολύ επώδυνο να διαχειριστούν ερωτήσεις για το θύμα, οπότε απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή. Όσον αφορά πρόσωπα από το ευρύτερο φιλικό περιβάλλον, είναι πολύ πιθανό να αντιμετωπίσω απροθυμία, ίσως και από φόβο.

Εμένα, ο ρόλος μου είναι να ξεπερνάω αυτά τα εμπόδια. Έχω γνώση των ανακριτικών μεθόδων που χρειάζονται [σ.σ. κατέχει πτυχίο ανακριτικής δικαστικής ψυχολογίας] για να μπορέσω να χειριστώ τέτοιες περιπτώσεις ανθρώπων και να πάρω πληροφορίες που δεν θα λέγονταν υπό άλλες συνθήκες. Έχει υπάρξει, ας πούμε, υπόθεση που είχε συμβεί 33 χρόνια πριν και έμαθα κάτι από μάρτυρα που μέχρι τότε δεν το είχε πει.

Πόσο εύπεπτο μπορεί να γίνει το έγκλημα;

Παράλληλα με τη δράση του ως ερευνητή, ο Χάρης Βεραμόν παράγει εγκληματολογικό περιεχόμενο για το YTB, μέσα από το κανάλι Ίχνη στο Σκοτάδι – παράγει true crime επεισόδια με ελληνικές υποθέσεις, δημοσιογραφικό περιεχόμενο για επίκαιρες υποθέσεις σε συνεργασία με ειδικούς κ.ά. Στα σκαριά έχει επίσης ένα βιβλίο για τις πιο μυστήριες εξαφανίσεις στην Ελλάδα, αλλά και ένα ντοκιμαντέρ υψηλού επιπέδου για τον Δράκο του Σέιχ Σου.

Τι κρατάς στο πίσω μέρος του μυαλού σου για να μην παρασύρεσαι;
Ότι τα στοιχεία αποτελούν ένα πολύ σημαντικό κομμάτι στη διερεύνηση, αλλά επίσης σημαντικός είναι ο τρόπος που τα ερμηνεύεις. Είναι υποχρεωτικό για μένα να μην είσαι προκατειλημμένος όταν ξεκινάς τη διερεύνηση – ακόμη κι αν σου λένε με βεβαιότητα μάρτυρες για την ταυτότητα του δολοφόνου. Πάρε για παράδειγμα την υπόθεση του Δράκου του Σέιχ Σου που έψαξα για το ντοκιμαντέρ: ξεκίνησα με γνώμονα ότι δεν γνωρίζω τον δολοφόνο, ότι δεν γνωρίζω αν ήταν όντως ο Αριστείδης Παγκρατίδης, που καταδικάστηκε από τις Αρχές. Και πίστεψέ με, αυτή μου η στάση με βοήθησε πολύ στην πορεία.

Τι καινούργιο θα δούμε για τη θρυλική υπόθεση με την κυκλοφορία του νέου ντοκιμαντέρ;
Καταρχάς, είναι η πιο σύνθετη και η πιο ακριβή παραγωγή που έχουμε κάνει μέχρι σήμερα στο κανάλι (σ.σ. μαζί με τον συνεργάτη του Αλέξη Στεφανή, που υπογράφει τη σκηνοθεσία), με οχήματα εποχής, πολυμελές καστ, εξωτερικά γυρίσματα κ.ο.κ. Και πριν τα γυρίσματα, είχε προηγηθεί μια μεγάλη έρευνα από μέρους μου, σε σημείο που μπορώ να πω με βεβαιότητα ότι δεν έχει κυκλοφορήσει κάτι ανάλογο για τον Δράκο του Σέιχ Σου. Εντοπίσαμε πληροφορίες που δεν τις γνωρίζει ο κόσμος, πράγματα τα οποία έρχονται πρώτη φορά τώρα στην επιφάνεια. Και αυτό γιατί οι δημοσιογράφοι είχαν βασιστεί σε συγκεκριμένα βιβλία για τις αναφορές τους. Εμείς ξεκινήσαμε, όπως πάντα, μελετώντας τον φάκελο.

Το έγκλημα βλέπουμε ότι «πουλάει». Διψάει ο κόσμος για true crime. Δεν είναι λεπτές οι ισορροπίες, όταν το έγκλημα γίνεται θέαμα; 
Πιστεύω ότι υπάρχει ένας όρος που δεν πρέπει να παραβείς: να μη θυσιάσεις την αλήθεια για το θέαμα. Για παράδειγμα, οι δραματουργικές αναπαραστάσεις που κάνουμε (όπως στο ντοκιμαντέρ για τον Δράκο του Σέιχ Σου) βασίζονται στη δικογραφία και τα Πρακτικά της δίκης. Μεταφέρονται αυτούσια. Έπειτα, φροντίζουμε να πλαισιώσουμε τα γεγονότα με τοποθετήσεις ειδικών επάνω στο έγκλημα, κάτι που γενικότερα λείπει στο ελληνικό ίντερνετ. Προσπαθούμε να δώσουμε κάτι όσο πιο σφαιρικό και αντικειμενικό γίνεται.

Δεν νομίζεις ότι οι μεσημεριανές εκπομπές παίζουν μόνιμα το έγκλημα με όρους θρίλερ; Σε προβληματίζει όταν καλείσαι για να τοποθετείς σε τέτοιες εκπομπές;
Ναι, αυτό είναι δεδομένο γιατί ακριβώς ενδιαφέρονται για τη θεαματικότητα. Αλλά επειδή έχουμε να κάνουμε με μια τράπουλα και πρέπει να παίξουμε με όλα τα χαρτιά της, δεν μπορείς να αρνηθείς τη βοήθεια που μπορεί να προσφέρει η τηλεόραση σε εξιχνιάσεις: είναι ένας μοχλός πίεσης που ενδεχομένως να αποφέρει νέες μαρτυρίες, πράγμα πολύ σημαντικό. Όσο μεγαλύτερη είναι η δημοσιογραφική κάλυψη, τόσο το καλύτερο. Οπότε, έμαθα από πλευράς μου να προσαρμόζομαι. Εξάλλου, είναι σαν να σπρώχνεις ένα αμάξι μέσα στις λάσπες, όπως σου ’πα. Είναι αδύνατον να μη λερωθείς καθόλου.

***

INFO

Για να παρακολουθείτε τη δράση του Χάρη Βεραμόν, μείνετε συντονισμένοι στο YTB κανάλι Ίχνη στο σκοτάδι, όπου ανεβαίνουν τακτικά true crime επεισόδια και αναλύσεις με βάση την επικαιρότητα.

Σε περίπτωση που έχετε κάποια πληροφορία να καταθέσετε για συγκεκριμένη υπόθεση, μπορείτε να επικοινωνήσετε στο [email protected] 

ΣΧΕΤΙΚΟ ΘΕΜΑ

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ

Ο Χρήστος Φερεντίνος θέλει απλά να είναι ο εαυτός του