Violet Louise, τι γυρεύει Το Κορίτσι με τα Σπίρτα στην Αθήνα του σήμερα;

Το διαχρονικό αυτό παραμύθι αποτελεί τη νέα παράσταση της Violet Louise (κατά κόσμον της Λουίζας Κωστούλα), που παρουσιάζεται στο Θησείον, ένα θέατρο για τις τέχνες. Μία πολύ διαφορετική χριστουγεννιάτικη παραγωγή που απευθύνεται σε ενήλικες και έφηβους και δεν είναι θεατρική. Ή μάλλον, δεν είναι αποκλειστικά και μόνο αυτό.

Το κορίτσι με τα σπίρτα είναι μία multimedia (πολυμεσική) παράσταση. Κινείται δηλαδή μεταξύ συναυλίας, θεάτρου και εικαστικής εγκατάστασης και διερευνά το πεδίο της σύγχρονης αφήγησης με τη δημιουργική χρήση πολυμέσων – είναι μία οπτικοακουστική εμπειρία. 

Η Violet Louise ξεκίνησε να πειραματίζεται στη θεατρική αφήγηση με τη χρήση πολυμέσων από το 2012. Τελευταία της παραγωγή ήταν μία πολυμεσική διασκευή των Τρωάδων του Ευριπίδη, που παίχτηκε σε αρχαιολογικούς χώρους και μουσεία και μέσα στο 2023 διασκευάστηκε πρώτη φορά για κλειστό θεατρικό χώρο (παρουσιάστηκε στο Θέατρο Tempus Verum).

«Η ενασχόληση με το έργο του Ευριπίδη ήταν για μένα μία αποκάλυψη. Ένα μεγαλειώδες κείμενο που έπρεπε να ακουστεί χωρίς να χαθεί ούτε μία λέξη. Η μουσική, η εικόνα και ο ήχος, όλα πρωτότυπα υλικά από κοινού με την αφήγηση, δημιούργησαν ένα περιβάλλον βιωματικό για τους θεατές, με στόχο πάντα την καλύτερη δυνατή ανάδειξη του κειμένου», μου εξηγεί, προτού ξεκινήσει να με ταξιδεύει στο πώς αποφάσισε να καταπιαστεί με ένα κλασικό παραμύθι, να το μεταφέρει στην Αθήνα του σήμερα και να μπλέξει πολλές και διαφορετικές τέχνες και τεχνολογίες μεταξύ τους.

Πώς προέκυψε η ιδέα να ασχοληθείς με Το κορίτσι με τα σπίρτα;

Το σκέφτηκα κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Για προσωπικούς λόγους επέστρεψα στο πατρικό μου και στην παιδική μου βιβλιοθήκη ανακάλυψα έναν τόμο με τα άπαντα του Hans Christian Andersen και Το κορίτσι με τα σπίρτα ήταν υπογραμμισμένο με πράσινο μαρκαδόρο. 

Διαβάζοντας το και πάλι, θεώρησα ότι αυτή η ιστορία θα μπορούσε να έχει γραφτεί σήμερα. 

Γιατί το λες αυτό; 

Γιατί δυστυχώς δεν έχουν αλλάξει και πολλά από την εποχή εκείνη και θα είχε ενδιαφέρον η ιστορία να μεταφερθεί χρονικά στο σήμερα και να αναδείξει τα προβλήματά της δικής μας εποχής.

Ο Andersen μέσα από το παραμύθι του, εκτός από την πρόθεση να συγκινήσει, έχει σκοπό να προβληματίσει, αναδεικνύοντας το σκληρό πρόσωπο των πόλεων με τις κοινωνικές ανισότητες, την εξαθλίωση, την απομόνωση, την έλλειψη ενσυναίσθησης.

Όταν το είχες διαβάσει μικρή για πρώτη φορά πώς είχες νιώσει; 

Είχα νιώσει απίστευτο θυμό. Είμαι γενικά θυμωμένος άνθρωπος, φτιαγμένη από εύφλεκτο υλικό. Και παρ’ όλο που ο Bertolt Brecht υποστηρίζει ότι η αδικία υπάρχει σαν το νερό, αυτό είναι κάτι που ακόμα και τώρα που μεγάλωσα, δεν μπορώ να αποδεχθώ εύκολα.

Εγώ θυμάμαι είχα αισθανθεί απίστευτη δυσφορία. Είναι από τα πιο σκληρά παιδικά παραμύθια, αν μπορεί να χαρακτηριστεί παιδικό.

Το κορίτσι με τα σπίρτα είναι ένα παραμύθι που μιλά για τη σκληρότητα, την αδιαφορία, την εγκατάλειψη. Ο Andersen βάζει να πρωταγωνιστήσει στην ιστορία του ένα μικρό κορίτσι που πεθαίνει από το κρύο ανήμερα Πρωτοχρονιάς γιατί κανείς από τους περαστικούς δεν αγοράζει τα σπίρτα που πουλά. Η μικρή δεν μπορεί να γυρίσει σπίτι χωρίς να έχει πουλήσει την πραμάτεια της και πεθαίνει μέσα στο χιόνι. Την επόμενη ημέρα όλοι αυτοί που δεν έκαναν απολύτως τίποτα για να τη σώσουν, θρηνούν πάνω από το άψυχο κορμί της. Η απόλυτη κοινωνική υποκρισία βρίσκει το τέλειο εξιλαστήριο θύμα: ένα μικρό παιδί.

Πιστεύω ότι κανένα παραμύθι δεν είναι φτιαγμένο για παιδιά, όταν αυτός που το γράφει είναι ενήλικας και έχει πια χάσει ένα μεγάλο μέρος της αθωότητάς του. Στο παραμύθι του Andersen, αφήνει να εισβάλλει η σκληρή πραγματικότητα, ίσως γιατί και ο ίδιος ως ενήλικας θέλει να προφυλάξει και να προειδοποιήσει τους μικρούς αναγνώστες για τους κινδύνους που έρχονται.

Γιατί επέλεξες να του δώσεις νέα πνοή και να το μεταφέρεις στην Αθήνα του σήμερα;

Γιατί ζω στην Αθήνα και γιατί θέλω να μιλήσω για τα κακώς κείμενα της δικής μου εποχής και του τόπου που ζω. Δυστυχώς, οι εικόνες που βλέπει κανείς περπατώντας στους δρόμους αυτής της πόλης είναι απογοητευτικές.

Η Αθήνα είναι μία πόλη που βασανίζει τους κατοίκους της, τους πετά στο δρόμο, ζητά χρήματα χωρίς να προσφέρει καμία ποιότητα στην καθημερινότητα. Όλο και περισσότεροι ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας, άνθρωποι φαντάσματα που κινούνται σαν σκιές ανάμεσα μας.

Κι εμείς που ακόμα συνεχίζουμε να τα βγάζουμε πέρα με αυτή την πόλη;

Μάθαμε να κλείνουμε τα μάτια μας σε αυτές τις εικόνες και να κοιτάμε μόνο τη δουλίτσα μας. Με τα μυαλά που κουβαλάμε και με το δόγμα «ο καθένας για τον εαυτό του», θα γίνουμε με μαθηματική ακρίβεια κι εμείς θύματα κάποιου πιο ισχυρού από εμάς.

Σε αυτή την εποχή λοιπόν με όλα τα κακώς κείμενα που κουβαλά, υπάρχει χώρος για παραμύθια;

Νομίζω ότι τώρα περισσότερο παρά ποτέ υπάρχει χώρος για το παραμύθι. Ο συμβολισμός, η ποίηση, η αλληγορία που αυτό εμπεριέχει, μπορεί να μας τροφοδοτήσει για να αντέξουμε τον ρηχό ρεαλισμό της καθημερινότητας. Τα παραμύθια είναι ιστορίες που λέγονται για να μας ηρεμήσουν, να μας διδάξουν, να μας ανοίξουν το παράθυρο σε έναν κόσμο, όπου τα πάντα είναι πιθανά. Δεν αναπαράγουν την άρρωστη πραγματικότητα όπως κάνουν οι ειδήσεις, δημιουργούν χώρο για το αναπάντεχο, την έκπληξη, την ανατροπή. Στο μυαλό και στη φαντασία μας, υπάρχει μία άλλη πραγματικότητα. Το παραμύθι μπορεί να είναι διαφυγή από αδιέξοδες καταστάσεις και προβληματισμούς.

Να φανταστώ ήταν δική σου σκέψη να δοθεί μέρος των εσόδων από τις παραστάσεις στους πωλητές της Σχεδίας;

Ήταν μία σκέψη που την είχα καιρό, αλλά δεν είχαν δημιουργηθεί οι κατάλληλες προϋποθέσεις. Το κορίτσι στο παραμύθι του Andersen πουλούσε σπίρτα για να ζήσει. Δεν ήταν επαίτης. Αυτόματα μου ήρθαν στο μυαλό, οι άνθρωποι με τα κόκκινα γιλέκα, οι πωλητές του περιοδικού Σχεδία, που προέρχονται από ευάλωτες κοινωνικά πληθυσμιακά ομάδες: άστεγοι, άνεργοι, άνθρωποι που ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας και πωλούν το περιοδικό σε διάφορα σημεία της πόλης για να εξασφαλίσουν ένα ελάχιστο καθημερινό εισόδημα.

Για να επιστρέψουμε στην παράσταση, θέλεις να μου εξηγήσεις γιατί εκτός από το να μεταφέρεις Το κορίτσι με τα σπίρτα στην Αθήνα του 2023, επέλεξες να το κάνεις με τη μορφή μίας multimedia παραγωγής για ενήλικες; 

Αρχικά, να πω δυο λόγια για το τι σημαίνει πολυμέσα ή multimedia. Είναι η χρήση πολλών μορφών δεδομένων, όπως κείμενο, εικόνες, ήχος, βίντεο για την επικοινωνία πληροφοριών. Η δημιουργική χρήση των multimedia στην τέχνη, υπάρχει εδώ και πολλά χρόνια και παρουσιάζει άνθιση τον τελευταίο καιρό. Να επισημάνω ότι αν έχεις εικόνα και ήχο σε ένα έργο σου, δεν το καθιστά αυτομάτως πολυμεσικό. Καθοριστικός είναι ο τρόπος που εισάγεις αυτά τα στοιχεία στη σύνθεσή σου.

Ασχολούμαι με την αφήγηση και τη χρήση πολυμέσων από το 2012. Σε κάθε παράσταση δημιουργείται ένας μηχανισμός που τον χειρίζομαι ζωντανά επί σκηνής και φτιάχνω σε πραγματικό χρόνο την αφήγηση, χρησιμοποιώντας το φως, τον ήχο, τη μουσική, την εικόνα. Είμαι ένας σύγχρονος παραμυθάς που έχω στη φαρέτρα μου τα τεχνολογικά μέσα για να πω την ιστορία μου.

Το κορίτσι με τα σπίρτα σίγουρα δεν είναι μία παράσταση για μικρά παιδιά, όπως προανέφερα, για τον ένα και μοναδικό λόγο ότι δεν θα κατανοήσουν τα νοήματα της. Είναι όμως μία παράσταση που αφορά ενήλικες και εφήβους. Βλέπω με χαρά ότι οι νέοι άνθρωποι μπαίνουν με μεγάλη ευκολία στον κόσμο της πολυμεσικής αφήγησης. Εκπλήσσομαι με τις παρατηρήσεις τους και αισθάνομαι πως βρίσκουν κοινό τόπο με τους προβληματισμούς και τα ζητήματα που θίγονται σε αυτή την παράσταση.

Και μετά Το κορίτσι με τα σπίρτα; Έχεις κάτι άλλο που ετοιμάζεις;

Έχω δύο πράγματα τα οποία θέλω να ολοκληρώσω μέσα στο 2024. Το ένα είναι να παρουσιάσω τις Παράξενες Ιστορίες στην Αθήνα, μία πολυμεσική παράσταση βασισμένη σε ιστορίες τρόμου, ποιήματα, φιλοσοφικά κείμενα του Edgar Alan Poe. Είχε παιχτεί το 2018 μόνο για δύο ημέρες στο Φεστιβάλ Αθηνών και στη συνέχεια προσκλήθηκε από δύο σημαντικά φεστιβάλ στην Ιταλία. Έπειτα ξέσπασε η πανδημία, αλλά τώρα αισθάνομαι ότι ήρθε το πλήρωμα του χρόνου για να παρουσιαστεί ξανά στο αθηναϊκό κοινό.

Το δεύτερο εγχείρημα αφορά τη διασκευή και την παρουσίαση στη σκηνή ενός κωμικού έργου από έναν πολύ γνωστό Ρώσο συγγραφέα που νομίζω ότι είναι πολύ κοντά στη δική μου φιλοσοφία, της αφήγησης με τη χρήση της τεχνολογίας. Ένα έργο ευρηματικό και καυστικό, που καλύπτει ένα εύρος από το γκροτέσκο ως την επιστημονική φαντασία, από τον ρεαλισμό μέχρι το μη-πραγματικό.

***

Σύλληψη, μουσική, πρωτότυπο κείμενο & διασκευή κειμένου, χειρισμός πολυμέσων επί σκηνής, τραγούδι: Violet Louise.

Ερμηνευτής επί σκηνής: Violet Louise.

Ερμηνευτής  σε βίντεο: Aγλαϊα Παππά.

Voice over: Εύη Kούσουλα, Xριστίνα Πολυχρονιάδου, Νίκος Κορτέσης, Γιάννης.Μ.

Hχοληψία & mastering: Kώστας Μπώκος (Studio19).

Σχεδιασμός & προγραμματισμός πολυμέσων-χειρισμός drone-green screen-ψηφιακός σχεδιασμός εικόνας: Βασίλης Κουντοὐρης (studio19).

Εικονοληψία-Βίντεο: Violet Louise, Bασίλης Κουντούρης (studio19).

Σχεδιασμός συστήματος led φωτισμού: Studio 19 (Βασίλης Κουντούρης),  Violet Louise.

Tεχνικός Συντονισμός παραγωγής (Τhe Perfect Team).

Βοηθός Σκηνοθέτη: Oυρανία Οικονόμου.

Βοηθός παραγωγής: Eυάγγελος Γιαννόπουλος.

Social Media: Renegade Media.

Info: Έως 7 Ιανουαρίου στο Θησείον, ένα θέατρο για τις τέχνες. Προπώληση εδώ.