Τι αλλάζει στα δικαιώματα των επιβατών στα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς
Ένας νέος Κανονισμός Δικαιωμάτων Επιβατών τέθηκε σε ισχύ, αλλά χωρίς να βελτιώνονται τα πράγματα σε σχέση με την προσβασιμότητα των ατόμων με κινητικά προβλήματα.
- 4 ΙΑΝ 2024
Μερικούς μήνες πριν, ένας YouTuber με αναπηρία καταγράφει στην κάμερα την ειρωνική συμπεριφορά που δέχτηκε από οδηγό του ΟΑΣΑ και το γεγονός φτάνει μέχρι τις ειδήσεις: «Να μη βγαίνεις έξω, αφού δεν μπορείς», ήταν συγκεκριμένα η απάντηση που έλαβε, όταν ζήτησε από εκείνον να χαμηλώσει το όχημα και να κατεβάσει τις ράμπες για την είσοδο του αμαξιδίου. Το περιστατικό δεν είναι μεμονωμένο, αλλά έτυχε τέτοιας διασημότητας επειδή ακριβώς υπήρχε ανοιχτή κάμερα, χωρίς να αφήνει περιθώρια για υπεκφυγές και υποθετικά σενάρια.
Το πιο σύνηθες σε τέτοια και ανάλογα περιστατικά παραβίασης του κανονισμού πλαισίου μεταφοράς στα ΜΜΜ (οι οδηγοί είναι ενημερωμένοι να παρέχουν βοήθεια σε εμποδιζόμενα άτομα) είναι είτε να μένουν στην αφάνεια ή να καταγγέλλονται και τελικά, έπειτα από εβδομάδες ή και μήνες, να παραπέμπονται στις καλένδες με την αιτιολογία ότι η «καταγγελία δεν μπορεί να επιβεβαιωθεί».
Δεν αλλάζουν και πολλά κατ’ ουσίαν με το αναθεωρημένο κανονιστικό πλαίσιο το οποίο συντάχθηκε στα τέλη του 2023 και υπεγράφη τις πρώτες μέρες του 2024 από την αρμόδια υφυπουργό Χριστίνα Αλεξοπούλου: ο νέος Κανονισμός Δικαιωμάτων Επιβατών με οδικά μέσα δημόσιας μεταφοράς αυξάνει ναι μεν τις αποζημιώσεις για περιπτώσεις που αφορούν (και) στην παρεμπόδιση της ισότιμης πρόσβασης, αλλά δεν διορθώνει τον τρόπο ελέγχου των παραβιάσεων αυτών, ενώ παραμένει να αφήνει ρητά το περιθώριο στον οδηγό να αρνηθεί κατ’ εξαίρεση την επιβίβαση ατόμων με κινητικά προβλήματα, αν λείπουν οι σχετικές υποδομές και κρίνει αυξημένη την επικινδυνότητα.
Τη στιγμή που αναμένεται η ανανέωση του στόλου σε ΟΑΣΑ και ΟΑΣΘ με νέα οχήματα μέσα στο έτος, δηλαδή, επιβεβαιώνεται έμμεσα από το κείμενο της υπουργικής απόφασης, ότι το κενό προσβασιμότητας δεν θα καλυφθεί. Κατά τα άλλα, ο νέος κανονισμός εντάσσει πρώτη φορά τα ηλεκτρονικά πατίνια, την ηλεκτρονική κάρτα και μερικές εναλλακτικές αποζημίωσης.
Προβλέπεται δυνατότητα άρνησης του οδηγού σε επιβίβαση ΑμεΑ, δηλαδή;
Πρόκειται για το 1ο άρθρο του Κανονισμού Δικαιωμάτων Επιβατών, που διατηρήθηκε αυτούσιο από την έκδοση του 2015: αφού πρώτα τονίζεται ότι «κάθε πολίτης, και ιδιαίτερα τα άτομα με αναπηρία ή άτομα με μειωμένη κινητικότητα, δικαιούται όπως επιβιβαστεί και κάνει χρήση, χωρίς καμία άμεση ή έμμεση διάκριση, των δημόσιων οδικών μέσων μεταφοράς», αμέσως μετά διευκρινίζεται πως «κατ’ εξαίρεση […] στις περιπτώσεις όπου ο σχεδιασμός του οχήματος ή η υποδομή (στάσεις λεωφορείων, τερματικοί σταθμοί, χώροι αφετηρίας κ.ο.κ.) καθιστά αδύνατη την επιβίβαση, αποβίβαση ή μεταφορά του ατόμου με αναπηρία κατά τρόπο ασφαλή και λειτουργικά εφικτό, [τότε στους οδηγούς] επιτρέπεται να αρνούνται να επιβιβάσουν άτομα λόγω αναπηρίας ή μειωμένης κινητικότητας».
Διορθώθηκε κάτι στο κανονιστικό πλαίσιο προς όφελος της προσβασιμότητας;
Πολλαπλασιάστηκαν οι αποζημιώσεις προς όφελος των ατόμων με κινητικά προβλήματα: Α. για τις περιπτώσεις [μη αιτιολογημένης] άρνησης επιβίβασης, κράτησης, έκδοσης, παροχής εισιτηρίου σε ΑμεΑ, η αποζημίωση αυξήθηκε από τα 30€ στα 200€, Β. Για τις περιπτώσεις μη καταβολής αποζημίωσης για απώλεια ή φθορές σε αναπηρικό αμαξίδιο και άλλα βοηθήματα, η αποζημίωση αυξήθηκε από 2.000€ σε 2.500€, ενώ γενικότερα σε περιπτώσεις μη έγκαιρης απάντησης τους οργανισμού σε αναφορά ή καταγγελία (εντός διμήνου), η αποζημίωση αυξήθηκε από τα 30€ σε 100€.
Ωστόσο, καμία τροποποίηση δεν υπήρξε στον τρόπο που ελέγχονται οι καταγγελίες αυτές, ενώ προστέθηκε και δυνατότητα αποζημίωσης σε είδος.
Δηλαδή;
Αντί της χρηματικής αποζημίωσης, με τον νέο κανονισμό ο θιγόμενος πολίτης μπορεί να επιλέξει την παροχή αντίστοιχου ποσού προϊόντων κομίστρου, κάτι που φυσικά δεν λειτουργεί ευνοϊκά παρά για τον αντίστοιχο οργανισμό των μεταφορών.
Αλλάζει κάτι σε σχέση με τους κανόνες που πρέπει να τηρούν οι επιβάτες;
Προστέθηκε το κανονιστικό πλαίσιο για τα ηλεκτρικά πατίνια, τα οποία όπως είναι λογικό απουσίαζαν ως αναφορά σε εκείνον του 2015. Συγκεκριμένα, από το κείμενο αντιμετωπίζονται ακριβώς όπως τα ποδήλατα:
Στα λεωφορεία και τα τρόλεϊ επιτρέπεται η μεταφορά αποκλειστικά αναδιπλούμενων (σπαστών) πατινιών εντός ειδικής αποθηκευτικής τσάντας, ενώ στα μετρό επιτρέπεται η μεταφορά έως δύο πατινιών ανά συρμό, με υποχρεωτική είσοδο στο τελευταίο βαγόνι. Κατά τη μεταφορά, δεν πρέπει να εμποδίζουν την είσοδο/έξοδο των επιβατών, ούτε μπορούν να βρίσκονται στους διαδρόμους, ενώ διατηρεί πάντα ο οδηγός να αρνηθεί την επιβίβαση, εάν οι συνθήκες μεταφοράς δεν το επιτρέπουν.
Όσον αφορά τα ζώα συντροφιάς; Αυξήθηκε μήπως η ανεκτικότητα στο γράμμα του νόμου;
Τα δεδομένα παρέμειναν ακριβώς ίδια: Κανονικά, κατά τη μεταφορά τους, τα ζώα συντροφιάς πρέπει να είναι τοποθετημένα σε ασφαλές κλουβί μεταφοράς και ο ιδιοκτήτης ή κάτοχος του ζώου φέρει το ατομικό βιβλιάριο υγείας, φροντίζοντας παράλληλα να μην παρεμποδίζεται η κίνηση των επιβατών. Εξαίρεση σε αυτόν τον κανόνα είναι οι σκύλοι βοηθείας (όπως και όσοι βρίσκονται στο στάδιο της εκπαίδευσης για αυτόν τον σκοπό) – επιβιβάζονται στα μέσα χωρίς κλουβί και φίμωτρο, εφόσον φέρουν λουρί χειρισμού, ανεξάρτητα από το μέγεθός τους.
Ποιο σκοπό εξυπηρέτησε τελικά η αναθεώρηση του κανονιστικού πλαισίου;
Να εκσυγχρονιστεί με αναφορές που στο πλαίσιο του 2015 απουσίαζαν και πλέον αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας, όπως το πλαίσιο μεταφοράς για τα πατίνια αλλά και την αναφορά στην προσωποποιημένη ηλεκτρονική κάρτα. Μοναδική ουσιαστική αλλαγή είναι οι αποζημιώσεις.
