Τι είναι τα terrariums και πού μπορείς να τα βρεις στην Αθήνα
Σε κλειστές ή ανοιχτές γυάλες, τα ξαδερφάκια των ενυδρείων γίνονται όλο και πιο δημοφιλή. Μιλήσαμε με δύο plant-lovers που παραδίδουν σεμινάρια για την τέχνη του terrarium.
- 27 ΟΚΤ 2023
Στα λατινικά, terra σημαίνει γη, και κατ’ επέκταση τα terrariums αποτελούν τον πιο straight to the point τρόπο να βάλεις το φυσικό οικοσύστημα σε μια γωνία του σπιτιού σου: όπως προδίδει το όνομά τους, τα συστήματα αυτά είναι ξαδέρφια των ενυδρείων, αλλά προορίζονται αποκλειστικά για φυτά, ίσως και ζωύφια.
Εφευρέθηκαν κατά τύχη πριν από δύο αιώνες περίπου, όταν ένας βοτανολόγος απ’ το Λονδίνο με το όνομα Nathaniel Bagshaw Ward, μια περίοδο που έψαχνε να βρει τρόπο ώστε να επιβιώνουν οι ευαίσθητες φτέρες του από το καυσαέριο, είδε έκπληκτος ένα νεαρό φυτό του είδους να έχει αναπτυχθεί μέσα σε βάζο του εργαστηρίου του.
Το βάζο ήταν σφραγισμένο και χρησιμοποιούταν από τον κύριο Ward για εκτροφή σκόρων. Όπως υπέθεσε, ένας σπόρος φτέρης είχε γλιστρήσει εκεί μέσα απ’ το χέρι του, ριζώνοντας στο υπόστρωμα. Πολύ γρήγορα, τα κλειστού τύπου terrariums διαδόθηκαν στους κύκλους των βοτανολόγων της βικτωριανής εποχής και χρησιμοποιήθηκαν για τη μεταφορά ευαίσθητων εξωτικών φυτών στο εύκρατο κλίμα της Ευρώπης και την ήπια προσαρμογή τους στο εύκρατο κλίμα της Ευρώπης. Καμία σχέση με τον σκοπό που επιτελούν σήμερα, δηλαδή.
«Από την πανδημία και έπειτα, έγιναν περισσότερο γνωστά εδώ στην Αθήνα, αλλά και στην Ελλάδα», όπως μεταφέρει ο Aρχέλαος Μπίλερ, αποδίδοντας το γεγονός στο γνωστό plant-boom που καταγράφηκε όταν μείναμε κλεισμένοι στα διαμερίσματα. Ο ίδιος ήταν από παλιά συλλέκτης φυτών και το διάστημα που αναφέρουμε, δηλαδή περίπου τα τελευταία δύο χρόνια, τρέχει e-shop με έδρα στα Μελίσσια (kokedamaplants.gr), έχοντας στον κατάλογο και γυάλες με συνθέσεις φυτών. Όπως διαπίστωσε, ακόμη και κόσμος που δεν ήταν εξειδικευμένος, έδειξε ενδιαφέρον, κατά βάση για να διακοσμήσει το σπίτι του με κάτι διαφορετικό, κάτι ασυνήθιστο.
Ανάλογες αντιδράσεις μού αναφέρει και η Ειρήνη Ορφανίδου από το Monstera Athens στην Κυψέλη.
«Ειδικά για τα κλειστά terrariums, έχει συμβεί αρκετές φορές να σταματήσουν περαστικοί και να ρωτήσουν. Τους ενθουσιάζει το γεγονός ότι είναι κλειστά δοχεία και τα φυτά ζουν κανονικότατα στο εσωτερικό και όσο περνάει ο καιρός αυτά αναπτύσσονται, μεγαλώνουν, χωρίς μάλιστα να χρειάζονται ιδιαίτερη περιποίηση». Να διευκρινίσουμε, εδώ, ότι υπάρχουν δύο μεγάλες κατηγορίες στα terrariums: είναι τα ανοιχτά (χωρίς καπάκι) και τα κλειστά, τα οποία έχουν το ενδιαφέρον ότι αφού εγκαθιδρυθούν μέσα τους οι ισορροπίες αναπτύσσονται αυτόνομα σε βάθος χρόνου, σαν φυσικά οικοσυστήματα σε μικρογραφία.
Κάθε κατηγορία έχει τις δικές της ανάγκες και ιδιαιτερότητες, αλλά όπως με βεβαιώνουν και οι δύο plant lovers –οι οποίοι παραδίδουν και σεμινάρια για τη δημιουργία terrariums– δύσκολα η ζημιά θα είναι μη αναστρέψιμη.
Είναι δύσκολο να κρατήσεις ζωντανό ένα terrarium;
«Σε γενικές γραμμές, είναι χαμηλός ο βαθμός δυσκολίας», απαντάει ο Aρχέλαος Μπίλερ. Πιο απαιτητικά είναι τα κλειστού τύπου, βέβαια. Το περιβάλλον σ’ αυτά είναι φτιαγμένο έτσι ώστε να λειτουργεί ο κύκλος του νερού: σφραγίζοντας το καπάκι, ανεβαίνει η θερμοκρασία από τις διεργασίες των οργανισμών και το νερό υγροποιείται (έτσι προκύπτουν οι σταγόνες στα τοιχώματα), και έπειτα, καθώς το νερό περνάει από τα στρώματα του εδάφους εξατμίζεται ξανά, αρχίζοντας τον κύκλο από την αρχή.
Λόγω του ότι στο σκεύος θα υπάρχει κάποιο (έστω και απειροελάχιστο) ποσοστό απώλειας, ανά περιόδους χρειάζεται να εισάγεις υγρασία ψεκάζοντας.
«Χρειάζεται να παρακολουθείς τα επίπεδα υγρασίας μέσα στη γυάλα, γιατί υπάρχει ο κίνδυνος να αναπτυχθεί τοπικά μούχλα, ειδικά τον πρώτο καιρό, μέχρι να κάνει τον κύκλο του και να βρεθεί ισορροπία», συνεχίζει ο Μπίλερ. Το ιδανικό ποσοστό υγρασίας προσδιορίζεται στο 70-80%, πράγμα που σημαίνει ότι μέσα στη γυάλα διαμορφώνεται κλίμα τροπικών συνθηκών. Ανάλογα καθορίζονται και τα φυτά τα οποία μπορείς να διαλέξεις. Μέσα σε κλειστά δοχεία, δεν μπορούν να ευδοκιμήσουν παρά είδη με υψηλή ανθεκτικότητα στην υγρασία:
Μερικά παραδείγματα, οι φτέρες, οι κισσοί, οι φυτώνιες, οι πόλκες.
«Πρόβλημα με την ανάπτυξή τους είναι σχετικά απίθανο να έχεις», μου λέει από την εμπειρία της η Ειρήνη από το Monstera Athens. «Το αντίθετο μάλλον, επειδή σε τροπικές συνθήκες τα πάντα προχωρούν γρηγορότερα». Για παράδειγμα, το προσωπικό της terrarium που έχει κλείσει περίπου τρία χρόνια ζωής, έχει χρειαστεί να το κλαδέψει πάνω από μία φορά. Ποιο θα ήταν ολέθριο λάθος για το μικρό σου οικοσύστημα; «Να το τοποθετήσεις σε σημείο που να το χτυπάνε απευθείας οι ακτίνες του ήλιου – ανεβάζει πολύ γρήγορα θερμοκρασία».
Κατά τα άλλα, κάθε παραγωγός έχει τα δικά του μυστικά.
Η Ειρήνη χρησιμοποιεί ενεργό άνθρακα στο υπόστρωμα, που «λειτουργεί σαν φίλτρο και αφαιρεί τις μυρωδιές», ο Aρχέλαος χρησιμοποιεί μείγμα υποστρώματος με άργιλο, που «λειτουργεί σαν ένδειξη για τα επίπεδα υγρασίας ανάλογα με το χρώμα του», ενώ και οι δύο είναι ένθερμοι υποστηρικτές του να προσθέτεις μικρά ζωύφια σε κλειστά οικοσυστήματα, όπως τα ισόποδο. «Αυτοί είναι οι καθαριστές που δουλεύουν ακούραστα μέσα στο χώμα, εξασφαλίζοντας την υγεία του terrarium σε βάθος χρόνου».
Πού μπορείς να τα βρεις στην Αθήνα
Τόσο στο ηλεκτρονικό κατάστημα kokedamaplants.gr, όσο και στο concept store του Monstera Athens, θα βρεις σειρά από επιλογές σε terrariums όλων των μεγεθών. Πολύ συχνά, όπως μου αναφέρουν οι δύο ιδιοκτήτες, τους ανατίθενται παραγγελίες με συγκεκριμένες συνθέσεις, είτε με συγκεκριμένα δοχεία. «Η μαγεία για μένα είναι ότι φτιάχνεις μια προσομοίωση τοπίου – αυτό σημαίνει ότι για συναισθηματικούς λόγους μπορεί να θέλεις αντικείμενα και πέτρες από συγκεκριμένα μέρη», μου λέει ο Αρχέλαος. Στη δημιουργική διαδικασία στέκεται και η Ειρήνη.
«Είναι πολύ απελευθερωτικό, όσο τοποθετήσεις με προσοχή τα στοιχεία μέσα στη γυάλα. Εμένα με κάνει πολύ χαρούμενη».
Δεν είναι ότι υπάρχουν πολλές διευθύνσεις να απευθυνθείς. Πρώτη φορά στην πόλη μας πρέπει να είχαν εμφανιστεί στο Paraphernalia Athens, αλλά στην τωρινή λίστα προϊόντων δεν υπάρχει κάποιο έτοιμο προς πώληση. Μερικά καταστήματα με εξειδίκευση στα ενυδρεία έχουν επεκταθεί και στα terrariums, όπως το aquariumshop στο Χαλάνδρι, αλλά ουσιαστικά τα προμηθεύονται από αλλού.
Ένα ακόμη άτομο που είναι αφοσιωμένο στα terrarims και πρόσφατα απέκτησε έδρα στην Αθήνα είναι η Μάριον από το Terra Plant – σχεδιάστρια τοπίου στο επάγγελμα, η οποία ξεκίνησε να εξερευνά τον κόσμο με της γυάλες «απ’ όταν μια μέρα θέλησε να φέρει ένα κομμάτι της φύσης μέσα στα σπίτια των ανθρώπων, τοπία-μινιατούρες και αυτόνομους βιότοπους μέσα σε γυάλινα βάζα».
