Τι γνωρίζουμε μέχρι στιγμής για το πραξικόπημα στην Γκαμπόν
Πρόκειται για το όγδοο πραξικόπημα στην Αφρική από το 2020 έως σήμερα. Τι κατάσταση επικρατούσε στη χώρα, τι σχέση έχει η Γαλλία και τι λένε οι στασιαστές;
- 30 ΑΥΓ 2023
Εδώ και μερικές ώρες, στην Γκαμπόν έχει συντελεστεί στρατιωτικό πραξικόπημα και ο πολιτικός ηγέτης της χώρας Ali Bongo βρίσκεται σε κατ’οίκον περιορισμό. Η επέμβαση των στρατιωτικών δυνάμεων έγινε λίγες ώρες μετά την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων των εκλογών που του χάριζαν την τρίτη συνεχόμενη νίκη του.
Ο Ali Bongo έλαβε το 64.27% των ψήφων και επικράτησε έναντι του αντιπάλου του Albert Ondo Ossa, ωστόσο η νίκη του αμφισβητήθηκε έντονα. Αυτά είναι όσα γνωρίζουμε ως τώρα για την κατάσταση στη χώρα της κεντροδυτικής Αφρικής.
Ποια είναι η πολιτική κατάσταση;
Η οικογένεια Bongo βρίσκεται στην εξουσία της Γκαμπόν από το μακρινό 1967. Ο πατέρας του σημερινού Προέδρου, Albert-Bernard Bongo (και μετέπειτα Omar Bongo) προωθήθηκε από τον πρώτο Πρόεδρο στην ιστορία της χώρας, Léon M’ba, σε υψηλές θέσεις και μετά τον θάνατό του, τον Νοέμβριο του 1967, ανέλαβε την εξουσία.
Ο Omar Bongo, ίδρυσε το Γκαμπονέζικο Δημοκρατικό Κόμμα το οποίο από το 1968 μέχρι το 1990 ήταν το μοναδικό νόμιμο κόμμα και ως εκ τούτου λάμβανε το 100% των ψήφων.
Από το 1990 και μετά υπάρχουν περισσότερα κόμματα ενώ ηγέτης της χώρας είναι ο Πρόεδρος ο οποίος εκλέγεται κάθε 7 χρόνια. Μετά το θάνατο του Omar Bongo το 2009, την εξουσία ανέλαβε ο γιος του, Ali, ο οποίος ήταν Υπουργός Εθνικής Άμυνας.
Αυτό δεν άρεσε σε τεράστια μερίδα του κόσμου, αλλά με ύποπτες και σκιώδεις μεθοδεύσεις ο Bongo κατάφερε να κερδίσει όλες τις εκλογικές μάχες του. Ακόμη και τη χθεσινή.
Ποιος είναι ο Ali Bongo;
© AP Photo/Diomande Ble Blonde
Ο 64χρονος Ali Bongo κυβερνά από το 2009, αλλά η ανάληψη της εξουσίας του δεν έγινε δεκτή με ικανοποίηση από πολλούς Γκαμπονέζους, οι οποίοι πίστευαν ότι η επιτυχία του οφειλόταν σε οικογενειακές διασυνδέσεις. Η εφημερίδα L’Observateur Paalga της Μπουρκίνα Φάσο τον περιέγραψε κάπως έτσι: «Ένα κακομαθημένο παιδί, γεννημένο στο Κονγκό, μεγαλωμένο στη Γαλλία, που με δυσκολία μιλάει τις γλώσσες των ντόπιων και έχει την εμφάνιση ενός αστέρα του χιπ-χοπ».
‘Ηταν 8 χρονών όταν ο πατέρας του ανέλαβε την εξουσία, ενώ στην Γκαμπόν αμφισβητείται μέχρι και το ότι είναι ο πραγματικός γιος του. Γεννήθηκε ως Alain Bernard Bongo, αλλά άλλαξε το όνομά του σε Ali το 1973, όταν ο ίδιος και ο πατέρας του ασπάστηκαν το Ισλάμ. Πολλοί πίστεψαν ότι αυτό έγινε για να φέρουν επενδύσεις από τα ισλαμικά κράτη στη χώρα.
Πήγε σχολείο στη Γαλλία και στη συνέχεια σπούδασε νομικά στη Σορβόννη. Μετά την αποφοίτησή του μπήκε στην πολιτική, εντασσόμενος στο Δημοκρατικό Κόμμα της Γκαμπόν το 1981.
Κατά τη διάρκεια της προεδρίας του πατέρα του, ο Ali Bongo διετέλεσε υπουργός Εξωτερικών και υπουργός Άμυνας, ενώ εκπροσώπησε την πόλη Μπονγκοβίλ (καθόλου τυχαίο όνομα) στην Εθνοσυνέλευση της χώρας. Η πόλη, που αρχικά ονομαζόταν Λεβάι, μετονομάστηκε από τον Omar Bongo, ο οποίος γεννήθηκε εκεί και την επέκτεινε μαζικά κατά τη διάρκεια της προεδρίας του.
Το 1977 κυκλοφόρησε ένα funk άλμπουμ με τίτλο A Brand New Man, σε παραγωγή του πρώην μάνατζερ του James Brown, Charles Bobbit. To 2018 υπέστη εγκεφαλικό επεισόδιο και πέρασε μήνες εκτός της χώρας για να αναρρώσει.
Γιατί έγινε απόπειρα πραξικοπήματος;
Στασιαστές στρατιωτικοί δήλωσαν ότι καταλαμβάνουν την εξουσία λίγες ώρες αφότου ανακοινώθηκε πως ο Bongo είχε κερδίσει το 64% των προεδρικών ψήφων, δίνοντάς του τρίτη θητεία στο αξίωμα. Ομάδες της αντιπολίτευσης υποστήριξαν ότι το αποτέλεσμα ήταν πλαστό. Στις εκλογές, ο Bongo αντιμετώπισε έναν συνασπισμό της αντιπολίτευσης με επικεφαλής τον καθηγητή οικονομικών και πρώην υπουργό παιδείας Albert Ondo Ossa, του οποίου η αιφνιδιαστική υποψηφιότητα ήρθε μια εβδομάδα πριν από την ψηφοφορία.
Ποιος ανακοίνωσε το πραξικόπημα;
Μια ομάδα περίπου δώδεκα ανώτερων στρατιωτικών στελεχών έκανε την ανακοίνωση στο εθνικό τηλεοπτικό κανάλι Gabon 24. Παρουσιάστηκαν ως μέλη της Επιτροπής Μετάβασης και Αποκατάστασης των Θεσμών και δήλωσαν ότι εκπροσωπούν όλες τις δυνάμεις ασφαλείας και άμυνας της Γκαμπόν. Τα μέλη της ομάδας προέρχονταν από την αστυνομία, τη δημοκρατική φρουρά και άλλα στοιχεία των δυνάμεων ασφαλείας.
Τι συνέβη μετά την απόπειρα πραξικοπήματος;
Οι στρατιωτικοί ηγέτες δήλωσαν ότι τα αποτελέσματα των εκλογών ακυρώθηκαν, όλα τα σύνορα έκλεισαν μέχρι νεωτέρας και οι κρατικοί θεσμοί διαλύθηκαν. Το πρωί της Τετάρτης αναφέρθηκαν ήχοι πυροβολισμών στην πρωτεύουσα της Γκαμπόν, τη Λιμπρεβίλ, αλλά δε φάνηκε να υπάρχουν ιδιαίτερα σημάδια αναταραχής.
Πλήθος κόσμου βγήκε στους δρόμους της πόλης για να γιορτάσει το τέλος της «βασιλείας του Bongo» τραγουδώντας τον εθνικό ύμνο μαζί με στρατιώτες. Ο νόμιμος ηγέτης της χώρας έχει τεθεί σε κατ’ οίκον περιορισμό μετά το πραξικόπημα.
Ποιο είναι το ιστορικό των εκλογών και της βίας στη χώρα;
Κάθε ψηφοφορία που διεξήχθη στην Γκαμπόν από την επιστροφή της χώρας σε πολυκομματικό σύστημα το 1990 κατέληξε σε βία. Στις συγκρούσεις μεταξύ κυβερνητικών δυνάμεων και διαδηλωτών μετά τις εκλογές του 2016 σκοτώθηκαν τέσσερις άνθρωποι, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, αλλά ομάδες της αντιπολίτευσης δήλωσαν ότι ο πραγματικός αριθμός των νεκρών ήταν μεγαλύτερος.
Μια άλλη ομάδα ανταρτών στρατιωτών επιχείρησε πραξικόπημα τον Ιανουάριο του 2019, ενώ ο Bongo βρισκόταν στο Μαρόκο για να αναρρώσει από εγκεφαλικό επεισόδιο. Αυτή η εξέγερση ματαιώθηκε όταν δύο από τους ύποπτους πραξικοπηματίες σκοτώθηκαν και άλλοι συνελήφθησαν.
Τι συμβαίνει με άλλα πραξικοπήματα στην Αφρική;
Μόλις πριν ένα μήνα, στρατιώτες στον Νίγηρα κατέλαβαν την εξουσία από τη δημοκρατικά εκλεγμένη κυβέρνηση. Αυτό ήταν το τελευταίο από μια σειρά πραξικοπημάτων που έχουν προκαλέσει δυνάμεις οι οποίες φέρονται να έχουν σχέσεις με τη Γαλλία, μίας χώρας που λίγες δεκαετίες παλιότερα διατηρούσε αποικίες στην περιοχή.
Το πραξικόπημα της Γκαμπόν, εάν επιτύχει, θα ανεβάσει τον αριθμό των πραξικοπημάτων στη Δυτική και Κεντρική Αφρική σε οκτώ από το 2020 μέχρι σήμερα.
Σε αντίθεση με τον Νίγηρα και δύο άλλες χώρες της Δυτικής Αφρικής που διοικούνται από στρατιωτικές χούντες, η Γκαμπόν δεν έχει πληγεί από τη βία των τζιχαντιστών και θεωρείται σχετικά σταθερή. Στην ετήσια ομιλία του για την Ημέρα της Ανεξαρτησίας στις 17 Αυγούστου, ο Ali Bongo είπε: «Η Γκαμπόν είναι μια χώρα με πολύ καλή κατάσταση: Ενώ η ήπειρός μας έχει κλονιστεί τις τελευταίες εβδομάδες από βίαιες κρίσεις, να είστε σίγουροι ότι δε θα επιτρέψω ποτέ να γίνετε εσείς και η χώρα μας, η Γκαμπόν, όμηροι προσπαθειών αποσταθεροποίησης. Ποτέ».
Πώς αντιδρά ως τώρα η Ευρώπη στο πραξικόπημα;
Ο επικεφαλής της εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ, Josep Borrell, δήλωσε ότι αν επιβεβαιωθεί το πραξικόπημα θα συσσωρεύσει περισσότερη αστάθεια στην περιοχή. Μιλώντας σε συνάντηση των υπουργών Άμυνας της ΕΕ, είπε επίσης ότι θα συζητήσουν την κατάσταση στην Γκαμπόν.«Ολόκληρη η περιοχή, ξεκινώντας από την Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, στη συνέχεια το Μάλι, στη συνέχεια η Μπουρκίνα Φάσο, τώρα ο Νίγηρας, ίσως η Γκαμπόν, βρίσκεται σε μια πολύ δύσκολη κατάσταση και σίγουρα οι υπουργοί πρέπει να αναλογιστούν προσεκτικά το τι συμβαίνει εκεί και το πώς μπορούμε να βελτιώσουμε την πολιτική μας σε σχέση με αυτές τις χώρες», δήλωσε.
