Κάτι πολύ απλό και πολύ εύκολο: Απλά μην κάνεις σπόιλερ

Η πρώτη αναφορά που έχω στο κεφάλι μου μιλώντας για το κόνσεπτ του spoiler είναι ο λαϊκός θρύλος που κυκλοφορούσε στα σχολεία της χώρας στα τέλη της προ-προηγούμενης δεκαετίας (όχι, δεν λέω για το ’80ς-μπουμ-γεράσατε) και αφορούσε έναν τύπο που δήθεν (;) έβγαινε από την αίθουσα προβολής της ‘Έκτης Αίσθησης’ φωνάζοντας ότι ο Bruce Willis είναι φάντασμα. Δεν ξέρω αν συνέβη, δεν ξέρω αν συνέβη παραπάνω από μια φορές και επίσης δεν ξέρω αν είχε σχέση με κάποια ξαδέρφη που δούλευε στον Ευαγγελισμό. Το θέμα είναι ότι πράγματι αυτή ήταν η πρώτη επαφή μου με το τι σημαίνει spoiler. Και το ενδεικτικό είναι ότι έφαγα το spoiler σε μια ιστορία που θεωρητικά κατακεραύνωνε τον σποϊλερά. ΄Έμαθα πρώτα το τέλος της πλοκής πριν καν μάθω την αρχή της.

Υπάρχουν κάποιες ταινίες, κάποια βιβλία και κάποιες τηλεοπτικές σειρές που βασίζονται εξολοκλήρου σε μια ή περισσότερες ανατροπές. Spoiler λέμε τη γνωστοποίηση ή την περιγραφή μέρους της πλοκής ή σημαντικών λεπτομερειών της πλοκής που αφορούν κατά βάση το τέλος ή την κορύφωσή της. Ακόμα και αν ρίζες του βρίσκουμε από τον 19ο αιώνα, το ζήτημα του σπόιλερ κορυφώθηκε με την αναγέννηση των τηλεοπτικών σειρών στη μαζική κουλτούρα που έγινε κατά κύριο λόγο με το Lost και απογειώθηκε με το Game of Thrones. Άλλωστε, το σπόιλερ αντιμετωπίστηκε ως ένα από τα πρώτα ζητήματα που έπρεπε να ρυθμιστούν στην υπό διαμόρφωση παγκόσμια διαδικτυακή κοινότητα. Αφού σχολιάζουμε τα πάντα, πώς διαχειριζόμαστε το γεγονός ότι κάποιοι ξέρουν πριν από κάποιους άλλους την εξέλιξη μιας πλοκής; Πόσο μάλλον από τη στιγμή που ένας προϊόν της ποπ κουλτούρας είναι σχεδόν εξ ανάγκης συνδεδεμένο με τη συζήτηση γι’αυτό.

Το 2008 το Vulture θέτει τον δικό του δεοντολογικό κώδικα ως προς τα σπόιλερς και το πότε επιτρέπεται σε ένα ΜΜΕ να τα κάνει, πρώτα μέσα στο κείμενο και αργότερα σε τίτλο. Σύμφωνα, λοιπόν, με τον κώδικα αυτόν, ως προς τις τηλεοπτικές σειρές, τα σπόιλερ επιτρέπονται μέσα στο κείμενο την ημέρα μετά την επίσημη προβολή του επεισοδίου και στους τίτλους τρεις μέρες αφού έπαιξε στην τηλεόραση. Ως προς τις ταινίες, μέσα στο κείμενο τη Δευτέρα αφού προβλήθηκε η ταινία και σε τίτλο έναν μήνα αφού έγινε η πρεμιέρα της. Αρκετά δίκαιος χωρισμός που λίγο-πολύ ακολουθούν όλοι. Ή τέλος πάντων περίπου όλοι.

Τις τελευταίες μέρες, με αφορμή την τελευταία σεζόν του Game of Thrones και το Avengers: Endgame, χύθηκε άπειρο ψηφιακό μελάνι για τα σπόιλερς, ψηφιακό ξύλο για τους σποϊλεράδες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, πραγματικό ξύλο για τους σποϊλεράδες στις αίθουσες προβολής. Όλοι αντιμετωπίστηκαν ως παραβάτες ενός άγραφου νόμου. Και πράγματι ήταν.

Σε ένα κείμενο που γράφει ο Roger Ebert το 2005 για το ‘Million Dollar Baby’ με μια δόση αυτοκριτικής, τονίζει ότι οι κριτικοί δεν έχουν κανένα δικαίωμα να σποϊλάρουν:

Οι χαρακτήρες στις ταινίες δεν κάνουν πάντα αυτό που εμείς θα κάναμε στη θέση τους. Κάποιες φορές μάλιστα κάνουν επιλογές που μας ενοχλούν. Κι αυτό είναι δικαίωμά τους. Όπως είναι δικαίωμά μας να διαφωνούμε με αυτές. Δεν είναι, ωστόσο, δικαίωμά μας να καταστρέφουμε στους άλλους την κινηματογραφική εμπειρία της έκπληξης από τις επιλογές αυτές

Αυτή είναι πάνω κάτω η ουσία της ενόχλησης από τα spoiler: η καταστροφή της κινηματογραφικής εμπειρίας του άλλου η οποία για πλοκές, όπως είναι αυτή του Game of Thrones, βασισμένες στην απρόσμενη εξέλιξη, είναι σχεδόν απόλυτη. Για τους περισσότερους από εμάς είναι αδύνατο να μείνουμε το ίδιο ενθουσιασμένοι για την παρακολούθηση της σειράς, αν ξέρουμε από την αρχή το τέλος της. Bέβαια, μετά έρχονται τα ερωτήματα:

– Πότε επιτρέπεται να μιλήσω για την πλοκή; Αν ένας άνθρωπος βρεθεί τώρα να διαβάζει την Οδύσσεια του Ομήρου, γιατί να φάει το σπόιλερ ότι ο Οδυσσέας γυρνάει τελικά στην Ιθάκη;

– Αφού δεν θες να φας σπόιλερ, γιατί να μην περιμένεις κάποιες ώρες, μέχρι να δεις το επεισόδιο, μακριά από τα social media;

– Από τη στιγμή που μιλάμε για τεράστια media events, γιατί να μην μπορούμε να τα σχολιάσουμε από τη στιγμή που τα είδαμε; Γιατί να αυτολογοκριθούμε; Γιατί για παράδειγμα να είμαστε ελεύθεροι να πούμε ότι η Μπαρτσελόνα κέρδισε 3-0 τη Λίβερπουλ αμέσως μετά τη λήξη του ματς;

Και εδώ που τα λέμε κάποιες από αυτές τις θέσεις δεν είναι παντελώς ηλίθιες. Ειδικά το ζήτημα του πότε επιτρέπεται ένα σπόιλερ είναι ένα ζήτημα καθόλου αυτονόητο, το οποίο επιδέχεται ενός τύπου ρύθμιση. Υπάρχει όμως και κάτι άλλο που καμιά φορά φαίνεται να ξεχνάμε.

Μέσα στη γενικότερη αθλιότητα που επικρατεί στις σχέσεις μεταξύ μελών της διαδικτυακής κοινότητας, με το μίσος και τις προσβολές, υπάρχει ένα μικρό στοιχείο ελπίδας. Το σιωπητήριο που πέφτει σχεδόν καθολικά είναι ένα ελάχιστο δείγμα σεβασμού προς τον άλλο. Όχι τον συγκεκριμένο άλλο, τον φίλο μας και τη φίλη μας, τον γκόμενο και την γκόμενά μας. Μια μικρή στιγμή αλληλεγγύης, ένα μικρό σημείο έγνοιας για τον αφηρημένο άλλο. Όσο ασήμαντο και αν φαίνεται μπροστά σε χιλιάδες άλλα πραγματικά προβλήματα ανθρώπων.

Το να μάθεις την πορεία της πλοκής μιας τηλεοπτικής σειράς, ενός βιβλίου ή μιας ταινίας πριν από κάποιον άλλο σου δίνει ένα προνόμιο. Το προνόμιο αυτό γίνεται η βάση μιας μικρής έστω εξουσιαστικής σχέσης. Αυτός που ξέρει την πορεία της πλοκής μπορεί να επηρεάσει την κινηματογραφική/αναγνωστική εμπειρία ενός άλλου που ακόμα δεν την έχει παρακολουθήσει.  Και μπορεί να την επηρεάσει με τον πιο απλό τρόπο: με το να του την κοινοποιήσει ή να τον προστατεύσει από την κοινοποίηση αυτή.

Υπάρχει ένα ρητό, δεν θυμάμαι καθόλου ποιου, που λέει ότι ένας άνθρωπος μπορεί πολύ εύκολα να καταλάβει το ποιόν ενός άλλου ανθρώπου -τελείως ηθικολογικά μιλώντας- απλά βλέποντας πώς διαχειρίζεται αυτός τις σχέσεις του εκείνες από τις οποίες δεν έχει να αποκομίσει τίποτα. Πράγματι σε ένα τελείως αφαιρετικό επίπεδο, το να κάνεις σπόιλερ δεν θα μπορούσε ποτέ να γίνει κάτι ποινικά κολάσιμο. Πράγματι επίσης δεν υπάρχει κανένας λόγο να το παρακάνουμε με το κυνήγι των σποϊλεράδων. Στο κάτω-κάτω είναι απλά ένα show. Δεν επηρεάζει στα σοβαρά κανένα.

Ας το δούμε όμως και λίγο πιο συμβολικά: το να δω κάτι από τους πρώτους έχει και μια μικρή ακόμα επέκταση της εξουσίας μου. Το είδα πρώτος, φρόντισα να το δω πρώτος και μπορώ να απολαύσω τους καρπούς αυτής της προσπάθειάς μου με το να έχω την εξουσία του πώς διαχειρίζομαι την πληροφορία. Έχω επιπλέον το προνόμιο να διαλέξω αν θα είμαι μαλάκας ή όχι. Έστω και για κάτι τόσο ασήμαντο. Έστω και για απλά ένα show.

Τσέκαρε επίσης:

Αναλύουμε διεξοδικά το ‘Avengers: Endgame’

Αντικαταστήσαμε τους Avengers με Έλληνες ηθοποιούς των 80s