Τα νέα στάδια αλλάζουν τον τρόπο που βλέπουμε ποδόσφαιρο
Τα κέρδη της Τότεναμ από το νέο -πλήρως αμερικανοποιημένο- στάδιο της είναι ασύλληπτα και όλο και περισσότερες ομάδες σκέφτονται να ακολουθήσουν το παράδειγμά της, εγκαταλείποντας τις παραδόσεις τους.
- 27 ΑΠΡ 2024
Στην Ελλάδα, ακόμη και τα πιο σύγχρονα στάδια απέχουν αρκετά από τα κορυφαία ευρωπαϊκά πρότυπα, επομένως δεν μπορούμε ακόμα να αντιληφθούμε 100% τις διαφορές, όμως ένα ταξίδι στα νεότευκτα γήπεδα της Premier League αρκεί για να μας επιβεβαιώσει αυτό που υποψιαζόμασταν: Ότι η μαγεία και το πάθος απομακρύνεται και το ποδόσφαιρο μετατρέπεται σε ένα ακόμη (υπερ)θέαμα. Μια πλήρης αμερικανοποίηση.
Το Athletic περιοδεύοντας στα νέα γήπεδα της κατηγορίας εντόπισε μια σειρά από αλλαγές στη νοοτροπία των φιλάθλων, που εντέλει μοιάζουν καθοριστικές και για τον ίδιο τον τρόπο αντιλαμβανόμαστε τα σπορ. Αφορμή για την έρευνα ήταν τα σχέδια ανάπλασης και μετακόμισης που έχουν εκφράσει η Νιούκαστλ και η Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ.
Το παράδειγμα της Τότεναμ
Το Tottenham Hotspur Stadium σε αντίθεση με το παλιό White Hart Lane, είναι η επιτομή της ποιότητας και οι καινοτομίες του γηπέδου – πολυχώρου βρέθηκαν στο επίκεντρο της έρευνας του Athletic. Φυσικά, αν έχεις επισκεφτεί το νέο στάδιο της Τότεναμ, αντιλαμβάνεσαι αμέσως γιατί το συγκεκριμένο είναι κάτι παραπάνω από ένα απλό γήπεδο.
Πίσω από τις εξέδρες δεν υπάρχει γωνιά που να μην εκμεταλλεύεται εμπορικά, καθώς στον εσωτερικό χώρο υπάρχουν δεκάδες εστιατόρια, pubs και μπαρ, που προσφέρουν τόσο παραδοσιακά fish and chips, όσο και πληθώρα γευστικών επιλογών και μπυρών. Μεταξύ άλλων, σίγουρα ξεχωρίζεις και το Goal Line Bar, την μακρύτερη (65 μέτρα) μπάρα στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Ώρα μετά τον αγώνα ο κόσμος δεν έχει φύγει. Ειδικά στις νίκες, τα μπαρ του γηπέδου μένουν ανοιχτά για ώρες και η Τότεναμ κερδίζει διπλά. Στο White Hart Lane σχεδόν μισή ώρα μετά τους αγώνες, θα είχαν μείνει στο γήπεδο μόνο οι υπάλληλοι του γηπέδου.
Η απαγόρευση του αλκοόλ στις κερκίδες είναι φυσικά αυστηρή και βρίσκεται σε ισχύ σε όλο το Ηνωμένο Βασίλειο. Έτσι, όσοι στο ημίχρονο επιθυμούν να δροσιστούν με μια (ή παραπάνω) κρύα μπύρα, πρέπει να την έχουν ολοκληρώσει μέχρι να φτάσουν ξανά στις θέσεις τους. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα, για αρκετά λεπτά μετά την έναρξη του δευτέρου ημιχρόνου πολλές θέσεις να παραμένουν κενές.
Η Τότεναμ βεβαίως κερδίζει σχεδόν 5 εκατομμύρια λίρες ανά αγώνα εκτός των εισιτηρίων και φυσικά αυτός είναι από μόνος του ένας πολύ καλός λόγος για να το συνεχίζει. Αυτός όμως είναι και ο λόγος για τον οποίο άλλοι σύλλογοι σε μια εποχή αυξημένων οικονομικών ρυθμίσεων και περιορισμών εξετάζουν το ενδεχόμενο μετεγκατάστασης ή ανάπλασης.
Σε καιρούς όπου η ιστορική έλξη του αγγλικού ποδοσφαίρου συνδυάζεται με την παγκόσμια δημοφιλία της Premier League, ως το καλύτερο πρωτάθλημα στον κόσμο, η εμπορευματοποίηση που λαμβάνει χώρα στο γήπεδο της Τότεναμ, αποτελεί το οικονομικό πρότυπο για κάθε σύλλογο.
Ασχέτως των όποιων προβλημάτων μπορεί να δημιουργεί. Ας μην γελιόμαστε, κανένα οικονομικό επιτελείο δεν θα νοιαστεί για τον απλό φίλαθλο ή οπαδό, όταν μπορεί μέσα σε 10 παιχνίδια να βγάλει μια μεταγραφή 50 εκατομμυρίων μόνο από τις μπύρες που πουλά στο γήπεδο.
Τι χάνεται όμως;
Το Tottenham Hotspur Stadium είναι ίσως το πιο πρωτοποριακό ποδοσφαιρικό γήπεδο στον κόσμο, ωστόσο τα μειονεκτήματα του, όπως και όλων των καινούργιων γηπέδων της Premier League, δεν είναι αμελητέα. Η οπαδική βάση που γιγάντωσε τις ομάδες – θρύλους των αγγλικών γηπέδων μοιάζει να μην μπορεί να ακολουθήσει τις ομάδες σε αυτά τα εντυπωσιακά κατασκευάσματα, ενώ το κύριο θέμα -όπως το χαρακτηρίζει το Athletic- είναι η επικράτηση του παγκοσμίου έναντι του τοπικού. Και οι ομάδες αυτές είναι παγκόσμιες και όχι τοπικές.
Η Τότεναμ θα στηριχτεί πολύ στην αμερικανική ή την ασιατική αγορά, ίσως και περισσότερο από την λονδρέζικη και αυτή είναι μια πέρα για πέρα στρατηγική επιλογή. Μέχρι στιγμής φαίνεται να της «βγαίνει». Η ομάδα μετά τη μεγαλειώδη πορεία των χρόνων του Mauricio Pochettino έχει βρει τον δρόμο και το νέο γήπεδο έχει παίξει τον ρόλο του σε αυτό.
Αν ρωτήσεις τους οπαδούς, ακόμα και τους πιο ρομαντικούς, θα σου πουν ότι «ναι, όλοι θα ήθελαν να έχουν παραμείνει στο White Hart Lane, αλλά όταν βλέπεις τα οικονομικά, υπάρχει ένας σύλλογος που δεν αναφέρθηκε ποτέ σε όρους FFP ή κέρδους και βιωσιμότητας και αυτός είναι ο δικός μας», αναφέρει στο Athletic o Martin Cloake, μέλος του συνδέσμου Tottenham Hotspur Supporters’ Trust.
Τα ίδια ισχύουν και για την Άρσεναλ
© AP Photo/Kirsty Wigglesworth
Στην Άρσεναλ, ανησυχούσαν τόσο πολύ για την απομάκρυνση τους από το λατρεμένο τους Highbury. Το νέο γήπεδο (και) για συναισθηματικούς λόγους χτίστηκε δίπλα από το παλιό, αλλά οι παλιοί φίλοι της ομάδας ομολογούν ότι δεν υπάρχει τίποτα από άποψη ψυχής που να βρίσκεται κοντά στο Highbury.
Στο μουσείο της Άρσεναλ, μια πλακέτα αναφέρει: «Το γήπεδο της Άρσεναλ είναι ένα από τα πιο σημαντικά γήπεδα της Ευρώπης: Μεγάλο μέρος της μυσταγωγίας και της αίγλης της διεθνούς φήμης της Άρσεναλ προήλθε από το θρυλικό γήπεδο της Άρσεναλ, Highbury. Ένα μνημείο της λαϊκής κουλτούρας, έλαβε τον τίτλο “Στάδιο” σε μια εποχή που οι περισσότεροι σύλλογοι είχαν “Γήπεδα”».
Η Άρσεναλ μετακόμισε από το Highbury το 2006, επτά χρόνια μετά την απόφαση να φύγει. Ένας από τους κύριους λόγους ήταν ότι θεωρούσαν πως το μέγεθος του συλλόγου είχε ξεπεράσει το Highbury. Τις σεζόν 1998-99 και 1999-00, η Άρσεναλ διοργάνωσε τους αγώνες του Champions League στο Wembley για να ικανοποιήσει την αυξανόμενη ζήτηση εισιτηρίων για να δει την ελκυστική, νικηφόρα ομάδα του Αρσέν Βενγκέρ και για να εκπληρώσει τα εταιρικά κριτήρια της UEFA.
Ωστόσο, το Highbury ήταν το «σπίτι» της. Στις 17 σεζόν πριν από την αποχώρηση της Άρσεναλ, κατέκτησε τέσσερις τίτλους πρωταθλήματος και τερμάτισε δεύτερη πέντε φορές. Ο ρόλος της έδρας σε αυτό δεν είναι μετρήσιμος, αλλά σίγουρα ήταν ένα ζωντανό κομμάτι της Άρσεναλ.
Στις 17 σεζόν που ακολούθησαν (χωρίς να συμπεριλαμβάνεται το 2023-24), η Άρσεναλ δεν έχει κατακτήσει ούτε έναν τίτλο και έχει τερματίσει δεύτερη δύο φορές. Μια κυνική ανάγνωση αυτών των βαθμολογιών θα έλεγε ότι η μετακίνηση από το Highbury δεν έχει δικαιολογηθεί.
Το Emirates μπορεί να μην δημιουργεί καθόλου την παλιά ατμόσφαιρα του Highbury, αλλά έδωσε ανάσα στα οικονομικά της Άρσεναλ. Η πώληση 60.000 εισιτηρίων, συμπεριλαμβανομένων χιλιάδων ακριβών εταιρικών θέσεων, σήμαινε πολύ μεγαλύτερο κέρδος από την παραμονή στο Highbury, όπου η χωρητικότητα ήταν μετά βίας πάνω από 35.000. Η ζήτηση ξεπερνούσε κατά πολύ την προσφορά και η οικονομική και εισιτηριακή λογική της μετακίνησης της Άρσεναλ ήταν σαφής.
© AP Photo/Danielle Smith
Αλλά ο αριθμός των θεατών της Άρσεναλ αυξήθηκε και, από οικονομικής άποψης, ήταν μετασχηματιστικός. Ο κύκλος εργασιών της Άρσεναλ το 2005-06, το τελευταίο οικονομικό έτος του συλλόγου στο Highbury, ήταν 137 εκατομμύρια λίρες. Το 2006-07, την πρώτη σεζόν στο Emirates, ήταν 200 εκατ. λίρες και μια σεζόν αργότερα 223 εκατ. λίρες.
Πριν από έξι εβδομάδες, η Άρσεναλ έδωσε στη δημοσιότητα τα στοιχεία της για το έτος που λήγει τον Μάιο του 2023, με τα «ποδοσφαιρικά έσοδα του έτους» να ανέρχονται σε 464 εκατ. λίρες. Έτσι, ο σύλλογος μπορεί με μεγαλύτερη άνεση να ολοκληρώσει μεταγραφές σαν του Declan Rice, ο οποίος κόστισε 100 εκατομμύρια λίρες.
Τα κέρδη όχι μόνο από τα εισιτήρια αλλά και από τα καταστήματα που λειτουργούν μέσα στο γήπεδο, είναι επίσης πολλαπλάσια. Ο καλός κόσμος αγκαλιάζει την ομάδα, ο σύλλογος αποβρετανοποιείται και τα έσοδα ξεφεύγουν. Όσο για τις επιτυχίες; Η ομάδα του Arteta έχει μεν ξοδέψει πολλά, αλλά φαίνεται να έχει βρει τον δρόμο για την κορυφή. Και όλα αυτά με μια άδεια σχεδιασμού που εγκρίθηκε το 1999 και κοντεύει τα 30 χρόνια ιστορίας, κάτι που σημαίνει ότι οικοδομικά δεν συγκρίνεται σε τίποτα με το γήπεδο της αιώνιας αντιπάλου, Τότεναμ.
Η τοπική κοινωνία πάντως είχε αρκετούς λόγους να στηρίξει τα δύο εγχειρήματα, όσο και αν αυτά απομάκρυναν τη γειτονιά από το γήπεδο. Τα δύο γήπεδα του βόρειου Λονδίνου είναι σημαντικοί εργοδότες σε τοπικό επίπεδο. Η Τότεναμ, η οποία διοργανώνει συναυλίες, αγώνες NFL και διαθέτει πίστα καρτ κάτω από το γήπεδο, θα φιλοξενήσει αγώνες στο Euro 2028. Όλα αυτά χρειάζονται εργαζόμενους.
Η Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ μπροστά από την σκληρή απόφαση
© AP Photo/Dave Thompson
Η Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ, μία από τις πιο ιστορικές ομάδες στο Νησί, θέλει να συνεχίσει να έχει την εικόνα της παραδοσιακής δύναμης της πόλης της. Το Old Trafford δεν είναι απλά ο χώρος που παίζονται τα παιχνίδια, αλλά αποτελεί μέρος της ζωντανής κληρονομιάς της ομάδας. Το παλιό τούνελ των παικτών πίσω από τους πάγκους είναι το τελευταίο κομμάτι της αρχικής κατασκευής του 1910, με τοίχους πάχους μέτρων που ούτε οι βόμβες του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου δεν μπόρεσαν να καταστρέψουν.
Στο Old Trafford, η Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ πουλάει, περήφανα, τη φθηνότερη μπύρα στην Premier League με 3,40 λίρες και ο κόσμος της παρά τα ανεπιτυχή αποτελέσματα των τελευταίων ετών, λατρεύει το Θέατρο των Ονείρων, δημιουργώντας μοναδικά στιγμιότυπα. Παρ’ όλα αυτά το γήπεδο είναι γερασμένο και ο Sir Jim Ratcliffe που θα αναλάβει διοικητικά την ομάδα από την επόμενη σεζόν, θα ήθελε να δει αλλαγές.
Ο πρώτος στόχος της Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ είναι να εξασφαλίσει χρηματοδότηση για μια ανάπλαση ή μια νέα ανάπτυξη, και στη συνέχεια να σχεδιάσει και να υποβάλει αίτηση σχεδιασμού. Θα μπορούσε να περάσει το 2028, το 2029 ή το 2030 προτού μπει ένα φτυάρι στο έδαφος.
Ένα νέο Old Trafford είναι πιθανό να κοστίσει πάνω από 1 δισεκατομμύριο λίρες, ίσως και τα διπλάσια, και τα χρέη της ομάδας έχουν αποτελέσει πολλάκις πρόβλημα τα τελευταία χρόνια. Ο Chris Rumfitt, του Supporters’ Trust του συλλόγου, λέει ότι τουλάχιστον η παρουσία του Ratcliffe «σημαίνει ότι υπάρχει λίγη περισσότερη εμπιστοσύνη γιατί αν ήταν οι Glazers που το πρότειναν αυτό, δεν θα τους εμπιστευόμασταν να το κάνουν σωστά».
Ο φίλος της Γιουνάιτεντ εκπροσωπεί ουσιαστικά κάθε έναν από τους οπαδούς της ομάδας. «Η απάντηση είναι ότι οι απόψεις είναι πραγματικά ανάμεικτες. Υπάρχει μεγάλη επιθυμία να κατανοηθούν οι επιλογές και οι συνέπειες κατά τη διάρκεια της διαδικασίας. Έχουμε 55.000 κατόχους εισιτηρίων διαρκείας και, αν σε οποιοδήποτε σημείο κατά τη διάρκεια των εργασιών, η χωρητικότητα μειωθεί κάτω από αυτόν τον αριθμό, τότε προφανώς πρόκειται για ζήτημα».
Στην πραγματικότητα, μπορεί τα νέα γήπεδα να αφαιρούν από την αίγλη και την αυθεντικότητα των παλιών, όμως μπροστά στο βωμό του μεγαλύτερου κέρδους, οι ομάδες (ή τουλάχιστον αυτές που θέλουν να θεωρούνται κορυφαίες) αργά ή γρήγορα θα καταλήξουν στην εύκολη απόφαση. Οι οπαδοί δε, φυσικά χάνουν την άνεση και τα αποκούμπια τους, αλλά γνωρίζοντας ότι αυτό είναι το καλό για τις ομάδες τους, επίσης θα αποδέχονται τη νέα εμπορική πραγματικότητα.
