Τα τραγούδια του Moby Dick έγιναν viral στο TikTok

Το τελευταίο trend του TikTok συνέδεσε ναυτικά τραγούδια, ιστορίες για κυνήγια φάλαινας και εκατομμύρια views σε έναν εκρηκτικό συνδυασμό. Ο Nathan Evans, ένας 26χρονος από το Αίρντρι της Σκωτίας, κοιμήθηκε ταχυδρόμος και ξύπνησε pop star. Το μοναδικό πράγμα που χρειάστηκε να κάνει ήταν να τραγουδήσει ένα sea shanty μπροστά στην οθόνη του υπολογιστή του. Με έναν παράξενο, σχεδόν μαγικό τρόπο, το Μόμπι Ντικ επανήλθε ξανά στο προσκήνιο της επικαιρότητας.

The Wellerman

Τι ακριβώς όμως είναι τα sea shanties; Πρόκειται για ναυτικά τραγούδια που η προέλευσή τους χάνεται, σχεδόν, μέσα στους αιώνες. Το νέο hit του TikTok ονομάζεται The Wellerman, προέρχεται από τον 19ο αιώνα, και αφηγείται τις δύσκολες στιγμές που ζει ένα πλήρωμα καθώς κυνηγά τους Λεβιάθαν των ωκεανών. Όχι, δεν είναι κάποιο ψυχαγωγικό τραγουδάκι, ακόμα και αν ακούγεται κάπως έτσι. Είναι μία μελωδία που οι ναυτικοί τραγουδούσαν όσο δούλευαν, κάτω υπό αντίξοες συνθήκες, για να πάρουν θάρρος.

Ο Nathan Evans έδωσε μία μεστή φωνητική ερμηνεία στο δημοφιλές κοινωνικό δίκτυο και στη συνέχεια ο αλγόριθμος έπιασε δουλειά. Μέσα σε λίγες μέρες το #ShantyTok πήρε φωτιά, ενώ το BBC σημειώνει ότι τον περασμένο Ιανουάριο χρησιμοποιήθηκε περισσότερες από 10 εκ. (!) φορές.

Τον ακολούθησαν χιλιάδες TikTokers, DJs έκαναν remixes, heavy metal κιθαρίστες προσέθεσαν solos. Τελείως αναπάντεχα, το The Wellerman έγινε το μεγαλύτερο hit στη Μεγάλη Βρετανία – και δεν έμεινε εκεί. Πρόσφατα, η φήμη του ξεπέρασε το TikTok φτάνοντας μέχρι τα charts: Αφού πρώτα ο 26χρονος Σκωτσέζος υπέγραψε ένα συμβόλαιο -σχεδόν από το πουθενά- με την Polydor Records, στη συνέχεια έριξε το Afterglow του Ed Sheeran από την κορυφή.

Μία παλιά ναυτική παράδοση

Κάτι που ξεκίνησε σαν μία άσκηση ενάντια στη βαρεμάρα της καραντίνας, εξελίσσεται στην αναβίωση ενός ξεχασμένου σχεδόν μουσικού είδους. Μάλιστα, τα sea shanties δε φαίνεται να απασχολούν μόνο τα βόρεια σύνορα της Μεγάλης Βρετανίας αλλά οποιαδήποτε χώρα μιλά Αγγλικά. Είναι αυτό που λέμε «τρομερά κολλητικά». Μετά την πρώτη ακρόαση είναι δύσκολο να σταματήσεις να τα ακούς – ακόμα και αν δεν καταλαβαίνεις ακριβώς το γιατί.

Ενδιαφέρον, επίσης, παρουσιάζει το γεγονός ότι για μερικές μέρες έστω κατάφεραν να κοντράρουν την κραταιά hip hop στις ΗΠΑ. Είναι λογικό, αν σκεφτεί κανείς ότι το μόνο που χρειάζεται κάποιος είναι η φωνή του, μία οθόνη και ένας λογαριασμός στο TikTok. Δεν υπάρχει ανάγκη για κιθάρες, ντραμς, μίκτες ή ακόμα και δεύτερες φωνές. Αυτά, όσον αφορά το viral trend βέβαια, καθώς η ιστορία των sea shanties είναι αρκετά διαφορετική.

Δεν είναι τραγούδια γλεντιού ή στιχάκια που σκάρωναν οι ναύτες σε στιγμές μοναξιάς. Επί της ουσίας, ήταν τα τραγούδια που τραγουδούσαν οι ναυτικοί πάνω στο καράβι. Ένας έδινε τον κεντρικό ρυθμό και οι υπόλοιποι τον ακολουθούσαν· όσο πάλευαν με τα κύματα πάνω σε ξύλινα πλοία·  όσο προσπαθούσαν να αποφύγουν υφάλους που θα τους έστελναν στον πάτο του βυθού· όσο προσπαθούσαν να καμακώσουν φάλαινες που ζύγιζαν πολλές δεκάδες τόνους.

Αν σκαλίσει κανείς την ιστορία του The Wellerman θα φτάσει μέχρι τις ακτές της Νέας Ζηλανδίας και τις αρχές του 19ου αιώνα. Εκεί όπου Αμερικανοί φαλαινοθήρες έψαχναν νέες ευκαιρίες στον Ειρηνικό Ωκεανό, καθώς είχαν αποδεκατίσει τους πληθυσμούς των φαλαινών στον Ατλαντικό. Σκληραγωγημένοι, δηλαδή, τυχοδιώκτες που άφηναν τα πάντα πίσω τους για να κυνηγήσουν το χρήμα που έφερνε το λάδι, το κόκκαλο και οι μπαλένες του κήτους.

Μπορεί σήμερα η φαλαινοθηρία να αντιμετωπίζεται ως μία αχρείαστη θηριωδία, τότε όμως αποτελούσε έναν ακμάζοντα κλάδο, πάνω στον οποίο στηριζόταν ένα μεγάλο μέρος της αστικής ζωής (φωτισμός, βιοτεχνία, καθημερινά αντικείμενα).

Μάλιστα, η ιστορία γίνεται ακόμα πιο ενδιαφέρουσα όταν οι Μαορί μπαίνουν στην εξίσωση. Οι ντόπιοι κάτοικοι, οι οποίοι καταπιάνονταν και εκείνοι με τη φαλαινοθηρία, συνδέθηκαν μέσω γάμων με τους Αμερικανούς μετανάστες, δημιουργώντας έτσι μία παράδοση στη Νότια Νέα Ζηλανδία που θέλει τους μεικτούς γάμους να είναι πιο συχνοί από οποιαδήποτε άλλο σημείο του απομακρυσμένου νησιού. Είναι μαγικό, λοιπόν, το μπορεί να κρύβει καμιά φορά ένα trend του TikTok.

Όλα είναι θάλασσα

Γιατί όμως ενθουσιάστηκε τόσο πολύ το κοινό του TikTok -και όχι μόνο- από τα ξεχασμένα αυτά sea shanties; Ήταν απλά ένας χαζοχαρούμενος τρόπος για άλλο ένα viral στο ίσως πιο «παιδικό» από τα social media; Σίγουρα, τα trends στο κινεζικής προέλευσης κοινωνικό δίκτυο γεννιούνται και πεθαίνουν μέσα σε λίγες ώρες πολλές φορές. Το μοναδικό ζητούμενο είναι να σκαρφαλώσεις ψηλά στα άτυπα charts.

Αν τα καταφέρεις, μετά ο δρόμος είναι ορθάνοικτος: Οι υπόλοιποι χρήστες απλά θα αρχίσουν να σε αντιγράφουν. Κάτι, δηλαδή, που συμβαίνει γενικά στο σύμπαν των κοινωνικών δικτύων όπου ο μιμητισμός αποτελεί την πιο σίγουρη οδό για likes, views και καρδούλες. Τουλάχιστον, στην περίπτωση του Nathan Evans το trend ήταν μουσικό και δεν είχε καμία σχέση με τις επικίνδυνες μόδες που συχνά πυκνά ξεπετάγονται στα social media – όπως ας πούμε να καταπιείς μισό κιλό κανέλα με κίνδυνο να πάθεις ασφυξία.

Φαίνεται, όμως, ότι είναι κάτι πιο βαθύ που μίλησε στην καρδιά του κοινού αυτή τη φορά. Οι ακραίες συνθήκες καραντίνας που βιώνει ολόκληρος ο πλανήτης δημιουργούν την ανάγκη για μία κάποια συλλογικότητα, ένα κοινό σημείο επαφής, κάτι ταξιδιάρικο που μπορεί να σε βγάλει από τη μιζέρια. Μία στάλα ελπίδας, με άλλα λόγια, ότι θα μπορείς να ταξιδέψεις ελεύθερος όπου και όποτε θες – ακόμα, και όπως γράφει ο Herman Melville, σε απαγορευμένες θάλασσες και βάρβαρες ακτές.

Άλλωστε, τα sea shanties, όπως γράψαμε ήδη, δεν είναι μελωδίες του γλεντιού αλλά ένας μουσικός τρόπος να πάρουν θάρρος όσοι βιώνουν αντίξοες και πρωτόγνωρες για τον άνθρωπο συνθήκες. Τραγούδια που μπορούν, δηλαδή, να μας δώσουν κουράγιο όσο πλέουμε στα αχαρτογράφητα νερά μίας επικίνδυνης πανδημίας.