Captagon, το ναρκωτικό της Μέσης Ανατολής που κάνει το γύρο της Ευρώπης
Η ιστορία του Captagon που είχε αποδειχθεί ότι χρηματοδοτείται από το καθεστώς Assad στη Συρία και σήμερα μεταφέρεται μαζικά μέσα από την Ευρώπη.
- 15 ΣΕΠ 2023
Το Captagon που τα προηγούμενα χρόνια έγινε γνωστό ως το ναρκωτικό των τζιχαντιστών, συνεχίζει να απασχολεί την πολιτική σκηνή της Μέσης Ανατολής και μάλιστα φαίνεται ότι από τις μαζικές πωλήσεις του, επωφελείται άμεσα το καθεστώς του Bashar al-Assad μέχρι και σήμερα.
Τι είναι το Captagon;
Είναι η εμπορική ονομασία της φενεθυλλίνης και διατίθεται ως ψυχοδιεγερτικό ναρκωτικό. Είναι παράνομο στις περισσότερες χώρες του πλανήτη και παράγεται κυρίως για παράνομη χρήση. Η Συρία θεωρείται ο μεγαλύτερος παραγωγός του ναρκωτικού στον κόσμο, συνεισφέροντας το 80% των παγκόσμιων προμηθειών του.
Η ουσία παράχθηκε για πρώτη φορά το 1961 και για 25 χρόνια χρησιμοποιήθηκε ως ηπιότερη εναλλακτική της αμφεταμίνης, ενώ δόθηκε μαζικά ως θεραπεία για τα «υπερκινητικά παιδιά». Ένα από τα κύρια πλεονεκτήματα της φενεθυλλίνης ήταν ότι δεν αυξάνει την αρτηριακή πίεση στον ίδιο βαθμό με μια ισοδύναμη δόση αμφεταμίνης και έτσι μπορούσε να χρησιμοποιηθεί σε ασθενείς με καρδιαγγειακές παθήσεις. Θεωρήθηκε επίσης ότι έχει λιγότερες παρενέργειες και μικρότερη πιθανότητα κατάχρησης από την αμφεταμίνη.
Παρ’ όλα αυτά, η φενεθυλλίνη καταχωρήθηκε το 1981 ως ελεγχόμενη ουσία του καταλόγου 1 στις ΗΠΑ και έγινε παράνομη στις περισσότερες χώρες το 1986, αφού καταχωρήθηκε από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας για διεθνή καταγραφή στο πλαίσιο της Σύμβασης για τις ψυχοτρόπες ουσίες, παρόλο που η πραγματική συχνότητα κατάχρησης της φενεθυλλίνης ήταν αρκετά χαμηλή.
Captagon, το ναρκωτικό της Μέσης Ανατολής
© Saudi Press Agency via AP
Η κατάχρηση της φενεθυλλίνης με την εμπορική ονομασία Captagon είναι κοινή στη Μέση Ανατολή και οι παραποιημένες εκδόσεις του φαρμάκου εξακολουθούν να είναι διαθέσιμες παρά την παρανομία του. Το Captagon είναι πολύ λιγότερο διαδεδομένο εκτός της Μέσης Ανατολής, σε σημείο που η αστυνομία μπορεί να μην αναγνωρίζει το ναρκωτικό.
Η παραγωγή και η εξαγωγή του Captagon έχει γίνει μια μεγάλη βιομηχανία που χρηματοδοτείται από τη συριακή κυβέρνηση, με τα έσοδα από τις εξαγωγές του να συμβάλλουν σε περισσότερο από το 90% του ξένου συναλλάγματός της. Το ετήσιο εμπόρευμα Captagon του καθεστώτος Assad εκτιμάται ότι είχε αξία 53.5 δισεκατομμυρίων ευρώ το 2022, περίπου τρεις φορές το συνολικό εμπόριο όλων των μεξικανών βαρόνων ναρκωτικών.
Πολλά από αυτά τα πλαστά δισκία Captagon περιέχουν άλλα παράγωγα αμφεταμίνης που είναι ευκολότερο να παραχθούν, αλλά είναι πιεσμένα και σφραγισμένα για να μοιάζουν με χάπια Captagon. Ορισμένα πλαστά χάπια Captagon που αναλύθηκαν περιέχουν φυσικά φενεθυλλίνη, γεγονός που υποδηλώνει ότι η παράνομη παραγωγή αυτού του ναρκωτικού συνεχίζεται.
Η φενεθυλλίνη είναι ένα δημοφιλές ναρκωτικό στη Δυτική Ασία και το CNN ανέφερε το 2015 ότι φέρεται να χρησιμοποιείται από μαχητικές ομάδες στη Συρία. Μεταγενέστερη έρευνα του ενημερωτικού δικτύου απέδειξε ότι η συριακή κυβέρνηση του Bashar al-Assad ήταν αυτή που χρηματοδοτούσε την παραγωγή του Captagon καθώς και δίκτυα εμπόρων ναρκωτικών σε συντονισμό με τις συριακές μυστικές υπηρεσίες. Παρασκευάζεται τοπικά με μια φθηνή και απλή διαδικασία.
Τον Ιούλιο του 2019 στον Λίβανο, το Captagon πωλούνταν προς 1,50 έως 2,00 δολάρια το χάπι. Το 2021 στη Συρία, χάπια χαμηλής ποιότητας πωλούνταν τοπικά για λιγότερο από 1 δολάριο, ενώ τα υψηλής ποιότητας χάπια διακινούνται όλο και περισσότερο λαθραία στο εξωτερικό και μπορεί να κοστίζουν πάνω από 14 δολάρια το καθένα στη Σαουδική Αραβία.
Τι συμβαίνει με την Ευρώπη;
© AP Photo/Thanassis Stavrakis
Η Ευρώπη είναι επίσης βασικός κόμβος διαμετακόμισης του Captagon. Οι διακινητές χρησιμοποιούν όλο και περισσότερο τις ευρωπαϊκές χώρες για να μεταφέρουν τα δισκία Captagon που ταξιδεύουν από τη Μέση Ανατολή στην Αραβική Χερσόνησο, σύμφωνα με νέα έκθεση του Ευρωπαϊκού Κέντρου Παρακολούθησης Ναρκωτικών και Τοξικομανίας (EMCDDA) και της γερμανικής ομοσπονδιακής εγκληματολογικής υπηρεσίας (BKA).
Το λαθρεμπόριο του φαρμάκου, το οποίο σήμερα πωλείται στο εμπόριο με περίπου 3 δολάρια το χάπι μέσω της Ευρώπης πιθανότατα «αποσκοπά στην αποφυγή των ελέγχων από τις αρχές στις αγορές προορισμού, οι οποίες είναι απίθανο να υποψιαστούν ότι τα δισκία Captagon θα αποστέλλονταν από την ΕΕ», ανέφερε η Έκθεση.
Η παραγωγή του ναρκωτικού έχει συνδεθεί ευρέως με το καθεστώς Assad στη Δαμασκό, καθώς υπάρχουν δεσμοί που συνδέουν το εμπόριο ναρκωτικών με πολλούς Σύρους αξιωματούχους και μέλη της οικογένειας Assad. Σύμφωνα με το δημοσίευμα, οι γερμανικές αρχές επιβεβαίωσαν ότι το εμπόριο Captagon βρίσκεται «υπό την αιγίδα» του Assad, η κυβέρνηση του οποίου επωφελείται άμεσα από τις αποστολές.
Μέσα στο 2023, η ΕΕ συνεργάστηκε με τις Ηνωμένες Πολιτείες και το Ηνωμένο Βασίλειο για την επιβολή κυρώσεων στους Σύριους που συνδέονται με το εμπόριο Captagon, συμπεριλαμβανομένων μελών της οικογένειας Assad, αξιωματούχων του συριακού στρατού και ηγετών πολιτοφυλακών που συνδέονται με το καθεστώς.
Ευρωπαϊκός κόμβος διαμετακόμισης
Η Ευρώπη δεν αποτελεί «σημαντική καταναλωτική αγορά» για το Captagon, αναφέρει η έκθεση, με το μεγαλύτερο μέρος της αγοράς να βρίσκεται σε ορισμένες χώρες της Μέσης Ανατολής και στην Αραβική Χερσόνησο, ιδίως στη Σαουδική Αραβία, η οποία υπήρξε ο προορισμός για ορισμένα από τα μεγαλύτερα φορτία Captagon τα τελευταία χρόνια. Λογικό, αν σκεφτούμε την τιμή που έχει φτάσει το δισκίο σήμερα. Παρά την έλλειψη ενδιαφέροντος για το φάρμακο, η Ευρώπη έχει γίνει δημοφιλής κόμβος διαμετακόμισής του.
Σύμφωνα με την έκθεση του EMCDDA, η οποία συγκέντρωσε στοιχεία από την Αυστρία, τη Γαλλία, τη Γερμανία, την Ελλάδα, την Ιταλία, την Ολλανδία και τη Ρουμανία, οι αρχές έχουν κατασχέσει πολλαπλάσια φορτία δισκίων Captagon στην Ευρώπη από το 2018, τα περισσότερα από αυτά υπό διαμετακόμιση προς χώρες της Αραβικής Χερσονήσου.
Συνολικά, περίπου 127 εκατομμύρια δισκία και 1.773 κιλά (επιπλέον 10,6 εκατομμύρια δισκία) κατασχέθηκαν σε ευρωπαϊκές χώρες, σύμφωνα με τα στοιχεία που συγκεντρώθηκαν για την έκθεση, με τη μεγαλύτερη κατάσχεση να καταγράφεται στην Ιταλία το 2020. Οι αποστολές είτε επαναδρομολογήθηκαν απευθείας στις χώρες προορισμού τους είτε εκφορτώθηκαν και επανασυσκευάστηκαν στην ΕΕ.
