Ένας πόλεμος με πορτοκάλια στο καρναβάλι της βόρειας Ιταλίας
Στις αρχές κάθε Φεβρουαρίου, μια ταραχώδης, διασκεδαστική γιορτή αναστατώνει την κωμόπολη Ίβρεα στη βόρεια Ιταλία: χιλιάδες τόνοι πορτοκαλιών εκσφενδονίζονται με δύναμη, αναπαριστώντας μια μάχη που είχε δοθεί αιώνες πίσω.
- 25 ΦΕΒ 2024
Το καρναβάλι αυτό είναι το απόλυτο τεστ για την αντοχή σου σε βιταμίνη C: περίπου 1.000 τόνοι πορτοκαλιών εκσφενδονίζονται ασταμάτητα για τέσσερις συνεχόμενες ημέρες στους δρόμους της Ίβρεα, μιας μικρής κωμόπολης στη βόρεια Ιταλία (μερικά χιλιόμετρα έξω απ’ το Τορίνο), αναπαριστώντας μια μάχη που είχε δοθεί αιώνες πίσω ενάντια στον τοπικό τύραννο για να κηρυχθεί ελεύθερη η πόλη.
Πιο συγκεκριμένα, η ιστορία της μνημειώδους εξέγερσης πηγαίνει πίσω στον 12ο-13ο αιώνα, όταν κάθε πόλη-κράτος στην κεντρική και βόρεια Ιταλία τελούσε υπό τον έλεγχο ενός δυνάστη, που αποφάσιζε κατά το δοκούν πόση τυραννία και ελευθερία θα επιβάλλει στους πολίτες. Κατά την επικρατέστερη εκδοχή για το γεγονός το οποίο μνημονεύει το διάσημο καρναβάλι με τον πόλεμο των πορτοκαλιών, αφορά σε έναν τοπικό τύραννο της Ίβρεα που είχε θεσμοθετήσει για τον εαυτό του το δικαίωμα να εξαναγκάζει σε σεξουαλική συνεύρεση όποια γυναίκα της πόλης ήθελε, και μάλιστα την πρώτη νύχτα του γάμου της.
Το φρικτό σχέδιο του τυράννου οδήγησε στην τιμωρία που του αναλογούσε, όταν έβαλε στο μάτι την κόρη του μυλωνά. Γνωρίζοντας ότι επρόκειτο να βιαστεί, η όμορφη Μουγκνάια έκανε το πλήθος της πόλης να συστρατευθεί, οργανώνοντας εξέγερση ενάντια στον σκληρό τύραννο. Λίγα λεπτά προτού το εξοργισμένο πλήθος εισβάλλει με πέτρες στο κάστρο, εκείνη –κατά την ιστορία που έχει ταξιδέψει μέσα στους αιώνες– είχε προλάβει να τον δολοφονήσει, πετώντας από το παράθυρο του κάστρου το κομμένο κεφάλι του.
Στους αιώνες που μεσολάβησαν, το έθιμο αυτό παρέμεινε ζωντανό, με τους ντόπιους να επαναλαμβάνουν συμβολικά την ταραχώδη μάχη μια φορά τον χρόνο, στη μνήμη της ανεξαρτησίας και της λαϊκής δύναμης.
Οι παλαιότερες τελετουργίες περιελάμβαναν και μια μεγάλη φωτιά, πράγμα που παραπέμπει σε ανάλογες αρχαίες γιορτές στο τέλος του χειμώνα. Τα πορτοκάλια, τα οποία σήμερα χαρακτηρίζουν τη γιορτή στην Ίβρεα της Ιταλίας, κατοχυρώθηκαν απ’ τον Ναπολέοντα (πιο παλιά χρησιμοποιούνταν φασόλια), ίσως γιατί τα εσπεριδοειδή αφθονούσαν στην ιταλική γη, ίσως για άλλον λόγο – σύμφωνα με το λήμμα στη Wikipedia, τα φρούτα αυτά παραπέμπουν συμβολικά στους κομμένους όρχεις του τυράννου.
Κάθε Φεβρουάριο, τόνοι πορτοκαλιών μεταφέρονται από τη Σικελία για να εφοδιάσουν τα «οπλοστάσια» της πόλης. Ο Πόλεμος των Πορτοκαλιών έχει χαρίσει απρόσμενη δημοτικότητα στην κωμόπολη έξω από το Τορίνο, γνωρίζοντας μεγάλη επισκεψιμότητα από χιλιάδες τουρίστες εκείνες της μέρες. Η γιορτή έχει προσαρμοστεί στις ημερομηνίες των καρναβαλιών στην Ιταλία.
Όχι άδικα, καθώς το θέαμα της μάχης παραμένει μοναδικό: το πλήθος των συμμετεχόντων χωρίζεται σε εννέα ομάδες και στρατοπεδεύουν στις κεντρικές πλατείες της πόλης. Από την πρώτη μέρα, απ’ τις πρώτες ώρες, οι δρόμοι παραδίδονται στα σφαιρικά φρούτα που εκσφενδονίζονται με δύναμη. Πολύ γρήγορα, οι παρευρισκόμενοι συνειδητοποιούν ότι το παιχνίδι παίζεται με σκληροπυρηνικά – μώλωπες, αίματα και γρατζουνιές δεν αποτελούν έκπληξη.
Στο μέσο αυτής της μάχης, τη δεύτερη μέρα θα εμφανιστεί μια πολύχρωμη πομπή με κοστούμια εποχής, που αναπαριστά τους πρωταγωνιστές της αρχικής ιστορίας, με πρώτη και καλύτερη την κόρη του μυλωνά. Μάλιστα, για το άτομο που θα την ενσαρκώσει προηγούνται κάθε χρόνο εκλογές.
Για να καλυφθούν οι ανάγκες της διοργάνωσης, καταφθάνουν δεκάδες φορτηγά με καρότσες φορτωμένες με πορτοκάλια. Όπως διευκρινίζουν οι διοργανωτές, επιλέγονται φρούτα τα οποία προορίζονταν για απόσυρση, λόγω κακής εμφάνισης ή κάποιου προβλήματος στην παρτίδα. Στο τέλος του «πολέμου», οι δρόμοι έχουν καλυφθεί με έναν παχύ πολτό από τα λιωμένα εσπεριδοειδή.
Παραδοσιακά, στο τέλος του καρναβαλιού περνάει ο «Στρατηγός» καβάλα στο άλογο λέγοντας τη φράση «arvedse a giobia a ‘n bot», το οποίο μεταφράζεται ως «θα τα πούμε την Πέμπτη στη μία». Αναφέρεται στην Πέμπτη που θα ξεκινήσει και πάλι το καρναβάλι, έναν χρόνο αργότερα.
Κάτι σαν, και του χρόνου.
