Στο κέντρο της Αθήνας, ένα μαγαζί 100 χρονών κρατά ζωντανή την ελληνική τέχνη

Σε μια από τις πιο αγαπημένες στοές της Αθήνας, εκεί όπου η πόλη αλλάζει διαρκώς ρυθμό και πρόσωπο, υπάρχει ένας χώρος που αντιστέκεται στον χρόνο.

Ο Διπλούς Πέλεκυς, το παλαιότερο κατάστημα ελληνικής τέχνης στην πρωτεύουσα, συμπληρώνει το 2025 έναν ολόκληρο αιώνα ζωής. Κι όμως, παρά το βάρος της ιστορίας του, εξακολουθεί να διατηρεί την ίδια ζεστασιά, την ίδια αύρα χειροποίητης φροντίδας που το χαρακτήριζε από την πρώτη ημέρα.

Η ιστορία του ξεκινά το 1925, όταν η ζωγράφος Φλωρεντίνη Καλούτση – μια γυναίκα που έφερε στην Κρήτη την τόλμη και τον αέρα του Λονδίνου όπου σπούδασε – αποφάσισε να αναστήσει την παραδοσιακή τέχνη της υφαντικής, η οποία τότε είχε σχεδόν χαθεί.

Εντυπωσιασμένη από τα μινωικά ευρήματα της Κνωσού, συνέλαβε την πρωτοποριακή ιδέα να μεταφέρει τα αρχέγονα μοτίβα σε ύφασμα, σχεδιάζοντάς τα για πρώτη φορά σε τετραγωνισμένο χαρτί, ώστε οι υφάντριες να μπορούν να τα αποτυπώσουν με ακρίβεια στον αργαλειό.

Ήταν μια μέθοδος που στην Ελλάδα εφαρμόστηκε για πρώτη φορά από εκείνη.

Γρήγορα, η απήχηση ήταν τόσο μεγάλη που η Καλούτση δημιούργησε μια από τις πρώτες ελληνικές οικοτεχνίες: ένα οργανωμένο εργαστήριο με 150 χειροκίνητους αργαλειούς, βαφείο, ραφείο, σιδερωτήριο.

Το όνομα «Διπλούς Πέλεκυς» – εμπνευσμένο από το μινωικό ιερό σύμβολο – έμελλε να συνδεθεί με υφαντά που ταξίδεψαν από τα σπίτια των Χανίων μέχρι τα σαλόνια του Λονδίνου.

Δεν είναι τυχαίο ότι το 1938 η νεαρή τότε πριγκίπισσα Ελισάβετ και η αδελφή της Μαργαρίτα ντύθηκαν με υφάσματα του εργαστηρίου.

Η Φλωρεντίνη δεν περιορίστηκε στην υφαντική. Μετέφερε τα μινωικά και λαϊκά σχέδιά της και στην ξυλογλυπτική, δημιουργώντας ένα εντελώς νέο είδος κρητικού επίπλου που κοσμούσε γραφεία, σαλόνια και δημόσιες υπηρεσίες.

Παρέμεινε δημιουργική μέχρι το τέλος της ζωής της, αφήνοντας πίσω της μια παρακαταθήκη που επηρέασε όσο λίγες την ελληνική χειροτεχνία.

Στην Αθήνα, το πρώτο κατάστημα άνοιξε στην πλατεία Καρύτση και αργότερα μεταφέρθηκε στην οδό Βουλής, πριν καταλήξει – σχεδόν μοιραία – στη Στοά Μπολάνη, όπου βρίσκεται εδώ και είκοσι χρόνια.

Η εγγονή της ιδρύτριας, Κατερίνα Γράψα, κρατά σήμερα στα χέρια της ένα πραγματικό κειμήλιο. «Η στοά πέρασε από το ζενίθ στο ναδίρ», λέει. «Κάποτε δεν πατούσε άνθρωπος. Τώρα, με την εστίαση, έχει ξαναζωντανέψει. Δεν είμαστε πια το μικρό mall που ήμασταν, αλλά υπάρχει κίνηση. Και αυτό είναι κάτι».

Η Κατερίνα, συνεχίζοντας με σεβασμό το έργο τριών γενεών, έχει δημιουργήσει μια προσωπική σχέση με όλους τους μικρούς δημιουργούς που προμηθεύουν το μαγαζί.

Εδώ βρίσκει κανείς από παλιά γιαννιώτικα κοσμήματα και κρητικά σιγκούνια, μέχρι τσεβρέδες και λεπτοδουλεμένα διακοσμητικά – αντικείμενα που κουβαλούν μνήμες, τεχνικές και μικρές ιστορίες ανθρώπων.

Μέσα στον 20ό αιώνα και βαθιά στον 21ο, ο Διπλούς Πέλεκυς ταξίδεψε σε πόλεις και εποχές: Χανιά, Θεσσαλονίκη, Ηράκλειο, Πάτρα, Πάρος.

Έντυσε παραστάσεις του Καρόλου Κουν και του Αντώνη Φωκά στο Εθνικό Θέατρο, επένδυσε προθήκες στο Αρχαιολογικό Μουσείο, συμμετείχε ακόμα και στην ανακαίνιση του Σκορπιού από την Jackie Onassis. Οι δημιουργίες του βρέθηκαν σε εκθέσεις, βραβεύτηκαν, αγαπήθηκαν.

Κι όμως, παρά τη λάμψη των περασμένων δεκαετιών, το μεγαλύτερο επίτευγμα του Διπλού Πέλεκυ είναι μάλλον ότι έφτασε μέχρι σήμερα. Κατάφερε να επιζήσει από πολέμους, οικονομικές κρίσεις, αλλαγές της αγοράς και των συνηθειών μας, χωρίς να προδώσει ποτέ την ταυτότητά του.

Μπαίνοντας στο κατάστημα σήμερα, στη Στοά Μπολάνη, έχεις την αίσθηση πως ο χρόνος απλώς έκανε χώρο για να σταθεί δίπλα στην τέχνη. Κι αυτό ίσως είναι και το μεγαλύτερο δώρο αυτής της οικογενειακής ιστορίας: η επιμονή να συνεχίζεται κάτι αυθεντικό, σε μια πόλη που αλλάζει διαρκώς.

Ο Διπλούς Πέλεκυς συμπληρώνει φέτος 100 χρόνια και το γιορτάζει στις 18 Δεκεμβρίου (17:00 – 21:00) με τσικουδιά, στον ζεστό του χώρο.

Ακολουθήστε το OneMan στο Google News και μάθετε τις σημαντικότερες ειδήσεις.