Γιατί νιώθουμε την ανάγκη να τρώμε όλοι μαζί

Μας αρέσει να καθόμαστε όλοι μαζί για να απολαύσουμε ένα καλό φαγητό. Γεύματα με φίλους, δείπνα, συγκεντρώσεις για γιορτές – το να τρώμε μαζί είναι τόσο συνηθισμένο σε παγκόσμιο επίπεδο.

Η συνήθεια του να μοιραζόμαστε το φαγητό πιθανότατα χρονολογείται πριν από την προέλευση του είδους μας, καθώς οι χιμπατζήδες και οι μπονόμπο, μοιράζονται επίσης το φαγητό με τις κοινωνικές τους ομάδες, όπως έχουν παρατηρήσει οι βιολόγοι. Ωστόσο, το να δίνεις φαγητό σε όσους είναι πιο κοντά σου δεν είναι το ίδιο με το να τρως μαζί τους, επισημαίνει στο BBC ο κοινωνιολόγος Nicklas Neuman του Πανεπιστημίου της Ουψάλα στη Σουηδία. «Μπορείς να μοιράσεις φαγητό ως αντικείμενο χωρίς να καθίσεις και να φας πραγματικά με άλλους», λέει. Οι άνθρωποι φαίνεται να έχουν προσθέσει μια σειρά από πολύπλοκα κοινωνικά επίπεδα σε αυτή την πράξη.

Το πρώτο κοινό γεύμα μπορεί να έλαβε χώρα γύρω από μια φωτιά. Κανείς δεν είναι σίγουρος πότε οι άνθρωποι ή οι πρόγονοί τους έμαθαν για πρώτη φορά να μαγειρεύουν –οι εκτιμήσεις ποικίλλουν σημαντικά, με την παλαιότερη προτεινόμενη ημερομηνία να είναι πριν από 1,8 εκατομμύρια χρόνια–, αλλά όταν κάποιος έχει αναλάβει να κυνηγήσει ή να συλλέξει τροφή, να ανάψει φωτιά και στη συνέχεια, να μαγειρέψει πάνω σε αυτήν, αυτό υποδηλώνει ότι μπορεί να έχει μια κοινωνική ομάδα που τον βοηθά στα πολλά στάδια αυτής της διαδικασίας.

Cailin Grant-Jansen/Unsplash

«Και όταν καθίσoυν όλοι γύρω από τη φωτιά, ένα ζεστό, φωτεινό φάρο στο σκοτάδι, μπορεί να μείνουν ξύπνιοι μέχρι αργά», υποθέτει ο Robin Dunbar, ανθρωπολόγος στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης στο Ηνωμένο Βασίλειο. Αυτές οι επιπλέον ώρες της ημέρας μπορεί να ήταν χρυσές ευκαιρίες για κοινωνική σύνδεση γύρω από το φαγητό.

Όποια και αν είναι η προέλευσή της, η κοινή κατανάλωση γευμάτων συνδέεται με μεγαλύτερη ευημερία, όπως διαπίστωσε ο Dunbar σε μια μελέτη του 2017, στην οποία ρώτησε άτομα που ζουν στο Ηνωμένο Βασίλειο πόσο συχνά τρώνε μαζί με άλλους. Η συχνότερη κατανάλωση κοινών γευμάτων συσχετίζεται με μεγαλύτερη ικανοποίηση από τη ζωή και με περισσότερους φίλους στους οποίους μπορεί κανείς να βασιστεί για υποστήριξη. Ο Dunbar πραγματοποίησε μια στατιστική ανάλυση που υποδηλώνει ότι τα γεύματα προκαλούν τις κοινωνικές επιδράσεις, αντί να είναι αποτέλεσμα αυτών.

«Το φαγητό ενεργοποιεί το σύστημα ενδορφινών του εγκεφάλου», λέει ο Dunbar. «Το να τρώμε μαζί ως ομάδα ενισχύει την επίδραση των ενδορφινών με τον ίδιο τρόπο που το κάνει το να τρέχουμε μαζί. Αυτό συμβαίνει επειδή η συγχρονισμένη δραστηριότητα αυξάνει την παραγωγή ενδορφινών κατά δύο φορές».

Annie Spratt/Unsplash

Φαίνεται ότι το να τρως το ίδιο πράγμα την ίδια στιγμή με κάποιον άλλο τον κάνει να φαίνεται πιο αξιόπιστος. Όπως διαπίστωσαν οι δημοσιογράφοι Cynthia Graeber και Nicola Twiley όταν ερεύνησαν το θέμα αυτό στο podcast τους Gastropod. Επίσης, οι άνθρωποι που είχαν φάει τα ίδια σνακ έφτασαν πιο γρήγορα σε ένα ικανοποιητικό αποτέλεσμα στις διαπραγματεύσεις τους σε σχέση με όσους δεν είχαν φάει τα ίδια. Όπως προκύπτει από το podcast, αυτό είναι ένα είδος κατάλοιπου από παλαιότερες εποχές, όταν ίσως το να έχεις παρόμοιες γευστικές προτιμήσεις ήταν πιο σαφής ένδειξη κοινών αξιών από ό,τι είναι σήμερα.

Ωστόσο, το να τρώμε μαζί δεν είναι μια απλή και πάντα θετική πράξη. Τα γιορτινά γεύματα στα οποία μοιράζεται μια υπερβολική ποσότητα φαγητού, μπορούν να είναι πολύ καλά οργανωμένοι τρόποι για να δείξει κανείς υποταγή και έλεγχο. Και τα τακτικά οικογενειακά γεύματα, όσο και αν επαινούνται, δεν είναι απαραίτητα απαλλαγμένα από τριβές.

«Αν τους ρωτήσετε, οι άνθρωποι θα σας πουν ότι τους αρέσει να τρώνε μαζί με τους φίλους και τους αγαπημένους τους. Αλλά το να τρως μαζί με τους αγαπημένους σου μπορεί να είναι και μια φρικτή εμπειρία», λέει ο Neuman. «Είναι επίσης ένα πεδίο ελέγχου και κυριαρχίας». Τα γεύματα όπου κάποιος άλλος κριτικάρει συνεχώς τις αποφάσεις σου ή το βάρος σου δεν συμβάλλουν καθόλου στην ευημερία σου.

Σε ένα από τα τρέχοντα ερευνητικά προγράμματα του Neuman, σχετικά με τη στάση των ηλικιωμένων στη Σουηδία ως προς τα κοινά γεύματα, εμφανίζεται και μία ακόμα παράμετρος. Ηλικιωμένοι στη Σουηδία που ερωτήθηκαν αν τους ενοχλεί να τρώνε μόνοι τους, απάντησαν αρνητικά. «Τους αρέσει να τρώνε με άλλους, αλλά, τουλάχιστον σε αυτή τη συγκεκριμένη ομάδα ερωτηθέντων, δεν αισθάνονται τόσο έντονα την απώλεια όσο θα περίμενε κανείς» λέει και καταλήγει: «Ίσως αυτό ισχύει αν νιώθει κάποιος ήδη μοναξιά κι ένα μοναχικό γεύμα εντείνει την αμηχανία. Αλλά αν είσαι άτομο που τρώει συχνά με άλλους, τότε πιθανώς, μια στο τόσο, θα ήταν ωραίο να καθίσεις μόνος σου και να διαβάσεις».

ΣΧΕΤΙΚΟ ΘΕΜΑ