‘Η Εκδίκηση του Σαλαζάρ’: Κάποιος να βυθίσει αυτό το πειρατικό!

***

Ύστερα από 6 χρόνια σε development hell, το τελευταίο μέχρι σήμερα σίκουελ των ‘Πειρατών της Καραϊβικής’ σαλπάρισε, προς μεγάλη έκπληξη των πάντων που ακόμα και σήμερα αναρωτιούνται, «ποιο είναι αυτό; Χαβιέ Μπαρδέμ; Πότε έπαιξε καλέ ο Χαβιέ Μπαρδέμ στους Πειρατές της Καραϊβικής;».

Ένα από τα κύρια συμπτώματα του χολιγουντιανού μπλοκμπάστερ των ‘10s είναι η παραγωγή ταινιών που σαρώνουν στο παγκόσμιο box office αλλά κανείς άνθρωπος ποτέ δεν τα αναφέρει ξανά, ούτε καν θυμάται πως υπάρχουν. Και μπορεί το ‘Σε Άγνωστα Νερά’ για το οποίο μιλήσαμε την περασμένη Κυριακή να είναι μια επιθετικά χειρότερη και ασχημότερη ταινία από τον ‘Σαλαζάρ’, έχει όμως κάποια σημεία ενδιαφέροντος: Το ότι προσπάθησαν να κάνουν μια αυτοτελή περιπέτεια και τον Τζακ Σπάροου πρωταγωνιστή, το ότι ενεπλάκη ο οσκαρικός Ρομπ Μάρσαλ, το ότι παραμένει η ακριβότερη ταινία στην ιστορία.

Ετούτο όμως; Ετούτο δεν έχει τίποτα. Είναι απλά κακό, όχι φρικτό. Προσπαθεί να μοιάσει στην πρώτη ταινία, κι αποτυγχάνει. Δεν είναι υπερβολικό σε τίποτα, δεν είναι και ιδιαίτερα ικανό σε τίποτα. Είναι μια ταινία που απλώς υπήρξε, και πολύ σύντομα αμέσως μετά, σταμάτησε να υπάρχει.

***

Ψάχνοντας την Τρίαινα

Ο λόγος που επέλεξα αυτό το franchise για τη στήλη (κι ήταν πάντα ένα από αυτά που είχα στο μυαλό μου) είναι βασικά ο θαυμασμός για αυτά που έκανε ο Γκορ Βερμπίνσκι στην ορίτζιναλ τριλογία, αλλά και το background του πώς μια τόσο κυνική ιδέα («να κάνουμε ταινία από ένα τρενάκι θεματικού πάρκου!») έδωσε χώρο σε δημιουργική διάθεση σεναριογράφων, σκηνοθέτη και πρωταγωνιστή. Σε εκείνο το σημείο, δεν είχα καν δει τις ταινίες 4-5, αλλά ακόμα και γνωρίζοντας πως θεωρούνται κακές, έμοιαζε ιντριγκαδόρικη η εμπλοκή του Ρομπ Μάρσαλ στην 4η.

Δεν θα άλλαζα απόφαση έχοντας δει τις ταινίες αυτές, αλλά πραγματικά δεν ήμουν έτοιμος για το πόσο κακές και αδιάφορες είναι. Και πόσο πολύ χάνουν την ουσία όσων έκαναν πετυχημένες τις πρώτες.

Λόγω της ταυτόχρονης ετοιμασίας των 2-3 δεν υπήρξε δυνατότητα για να συμβεί αυτό που εξετάζαμε στο προηγούμενο franchise της στήλης, των Μποντ του Ντάνιελ Κρεγκ, όπου δηλαδή κάθε ταινία αποτελούσε μια υπερβολική αντίδραση σε αυτήν που είχε προηγηθεί. Αυτό έγινε όμως στα ‘Άγνωστα Νερά’, όπου ξαφνικά οι πάντες απαιτούσαν απλό στόρι, μικρότερη διάρκεια, κεντρικότερη θέση για τον Κάπτεν Τζακ, και αυτοτελή πλοκή. Έγιναν όλα αυτά κι η ταινία δεν άρεσε σε άνθρωπο.

Οπότε για το 5ο, πώς προχωράμε;

Η διαδικασία παραγωγής της ταινίας είχε ξεκινήσει σχεδόν κατά την κυκλοφορία των ‘Άγνωστων Νερών’ και σε εκείνο το σημείο υπήρχε πάλι ιδέα για back-to-back παραγωγή των φιλμ 5 και 6. Όμως κάτι το κόστος που πάλι ξέφυγε στο θεό, κάτι το εμφανώς πτωτικής τάσης ενδιαφέρον για την ταινία στις ΗΠΑ, κάτι μια σειρά από ζητήματα κατά τη συγγραφή του σεναρίου, τα πάντα καθυστέρησαν για χρόνια.

Ας δούμε την εισπρακτική πορεία των φιλμ στις ΗΠΑ. Η μεσαία γραμμή (ή μόνη που δεν γίνεται κατευθείαν επίπεδη) εκπροσωπεί φυσικά την πρώτη ταινία, κι από εκεί και μετά κάθε νέα ταινία είναι και πιο κάτω.

(via)

Το διεθνές box office έσυρε το 4ο φιλμ στο δισεκατομμύριο εισπράξεων κυρίως χάρη στη μαζεμένη αναγνωρισιμότητα και αγάπη για τα προηγούμενο. Αυτό ισχύει πάντα: Το άνοιγμα μιας ταινίας ενός franchise αντικατοπτρίζει σε πολύ μεγάλο βαθμό την επιτυχία ή μη του προηγούμενου κεφαλαίου. Γι’αυτό και ο ‘Σαλαζάρ’ είχε μακράν το μικρότερο άνοιγμα (και τελικά μακράν τις χαμηλότερες εισπράξεις, στις ΗΠΑ και παγκοσμίως) μετά την πρώτη ταινία, δείχνοντας τις μάλλον αδιάφορες διαθέσεις του κοινού μετά το πολύ κακό ‘Σε Άγνωστα Νερά’.

Ποια ήταν λοιπόν η αντίδραση αυτή τη φορά; Ε, αυτή τη φορά το ρεφρέν ήταν «επιστρέφουμε σε αυτό που αγάπησε ο κόσμος αρχικά». Δηλαδή; Ξεχάστε όλα αυτά περί αυτοτελών περιπετειών, περί νέων χαρακτήρων. Ο ‘Σαλαζάρ’ είναι κλασικό δείγμα σειράς σε προχωρημένο στάδιο δημιουργικής ξηρασίας, όπου καταστάσεις επαναλαμβάνονται καρμπόν, όπου τα πάντα είναι αυτοαναφορικά, όπου “fan favorites” επιστρέφουν και όπου οι πάντες καταλήγουν να είναι συγγενείς κάποιου άλλου.

Στη νέα ταινία, ο Τζακ Σπάροου ψάχνει την Τρίαινα του Ποσειδώνα καθώς ένα πλήρωμα ζόμπι πειρατών του κυνηγά με καπετάνιο τον βαριεστημένα έξαλλο Σαλαζάρ του Χαβιέ Μπαρδέμ ο οποίος δεν έχει την παραμικρή όρεξη για όλα αυτά. Επιστρέφει ο Μπαρμπόσα του Τζέφρι Ρας ο οποίος σε κάθε ταινία μοιάζει να είναι βαμμένος, γραμμένος και κινηματογραφημένος με διαφορετικό τρόπο, την ώρα που ο Τζόνι Ντεπ προχωρά σε πλήρη ερμηνευτικό εκφυλισμό, κάνοντας μούτες και σέρνοντας λέξεις σαν κακή απομίμηση του εαυτού του όταν αυτές οι ταινίες είναι λόγο ύπαρξης. Ο Σπάροου είναι κι αυτός φωτογραφημένος πλέον διαφορετικά. Πιο φωτεινός (παρότι η ταινία γράφει σε πιο μουντές αποχρώσεις), λιγότερο Κάπτεν Λέρας, πιο παλιάτσος, λιγότερο ηθικά χαλασμένη πυξίδα. Εν ολίγοις, είναι περισσότερο πρωταγωνιστής, σε μια λιγότερο καλή ταινία.

Μαζί έρχονται το νέο ζευγάρι κεντρικών χαρακτήρων, με προφανή στόχο να πιάσει το φιλμ κάτι από την ενέργεια του πρώτου κεφαλαίου της σειράς. Ο νέος Γουίλ Τέρνερ είναι ο Χένρι Τέρνερ, γιος του Γουίλ Τέρνερ και μέλος του Βασιλικού Ναυτικού με στόχο να βρει την Τρίαινα για να απελευθερώσει τον πατέρα του από τον Ιπτάμενο Ολλανδό. Πρόσωπα, ονόματα, ακόμα και ψήγματα μυθολογίας «από τον παλιό καλό καιρό». Η νέα Ελίζαμπεθ Σουάν είναι η νεαρή αστρονόμος Καρίνα Σμιθ της Κάγια Σκοντελάριο, την οποία περνάν για μάγισσα επειδή έχει τέτοιο έλεγχο της επιστήμης. Η Καρίνα είναι ίσως ο πιο ενδιαφέρον χαρακτήρας μέσα σε αυτό τον συρφετό, η μόνη για την οποία μοιάζει κανείς να έχει κάποια προσέγγιση- μέχρι που φυσικά αποκαλύπτεται πως είναι κόρη του Μπαρμπόσα, επειδή είπαμε, το franchise σε αυτό το σημείο έχει πάθει προχωρημένης μορφής Σταρ Γουώρζ.

Κι όλα αυτά, πακεταρισμένα με μια επιστροφή των ίδιων των Ελίζαμπεθ και Γουίλ, επειδή «οι φανς».

***

Ο Τόλκιν και τα Μακρινά Βουνά

Ο Μπρουκχάιμερ ήθελε αρχικά τον Ρομπ Μάρσαλ να επιστρέψει ως σκηνοθέτης, αλλά εκείνος προτίμησε να κάνει το ‘Into the Woods’ και μετά να συνεχίσει την ντισνεϊκή του διαδρομή με άλλες ταινίες, οπότε ο παραγωγός πέρασε στο επόμενο λογικό βήμα: το νορβηγικό δίδυμο Γιοακίμ Ρόνινγκ και Έσπεν Σάντμπεργκ, που είχαν προηγουμένως γυρίσει το ‘Kon-Tiki’ και κάποια επεισόδια του ‘Marco Polo’. ΟΚ. Η ταινία μοιάζει όσο ανέμπνευστη ακούγεται η πρόταση που μόλις έγραψα.

Το σενάριο είχε αρχίσει να δουλεύει ο παλιός φίλος μας ο Τέρι Ρόσιο, αυτή τη φορά μόνος του, χωρίς τον παρτενέρ του Τεντ Έλιοτ, μαζί με τον οποίο είχαν γράψει όλες τις προηγούμενες ταινίες, το ‘Aladdin’, το ‘Shrek’ και πολλά ακόμα. Κάπου όμως σε αυτή την πολυετή πορεία ανάπτυξης της ταινίας αντικαταστάθηκε, και μάλιστα κάπου γύρω στην κυκλοφορία του ‘Lone Ranger’. Σε εκείνη την ταινία όλο το τιμ των πρώτων ‘Πειρατών’ επανενώθηκε: Παραγωγή Μπρουκχάιμερ, σκηνοθεσία Γκορ Βερμπίνσκι, σενάριο Έλιοτ και Ρόσιο, πρωταγωνιστής-αλλά-περισσότερο-sidekick ο Τζόνι Ντεπ.

Η τύχη εκείνης της ταινίας είναι γνωστή, απέτυχε σε όλες τις διαστάσεις και χωρίς να προσπαθώ να διαβάσω τα άστρα, έχει ενδιαφέρον πως έπειτα από εκείνη την ταινία ο Βερμπίνσκι έκανε μόλις μία ταινία και πολύ μακριά από κάθε μπλοκμπάστερ λογική, οι Έλιοτ και Ρόσιο σταμάτησαν να δουλεύουν ως δίδυμο, κι ο Μπρουκχάιμερ πήρε άλλον σεναριογράφο στην θέση του Ρόσιο για τον ‘Σαλαζάρ’. Δεν λέω πως υπάρχει αλήθεια σε όλη αυτή την συλλογιστική, αλλά δεν ΔΕΝ το λέω κιόλας.

Το σενάριο μετά από όλα αυτά ανέλαβε τελικά ο Τζεφ Νέιθανσον, ο οποίος έχει στο βιογραφικό του μπόλικα αδιάφορα σίκουελ, κάτι κακές ντισνεϊκές δουλειές και, για κάποιο λόγο, τρεις ταινίες του Σπίλμπεργκ: Το ‘Catch Me If You Can’, το ‘Terminal’ και το αδίκως ξεσκισμένο τέταρτο ‘Indiana Jones’. Υποθέτει κανείς σε κάθε περίπτωση πως πρόκειται για είδος σεναριογράφου που κυρίως διασκευάζει και οργανώνει παρά οραματίζεται, οπότε μια χαρά ταίριαξε στο αυστηρά κοντρολαρισμένο πλέον περιβάλλον του συγκεκριμένο franchise, το οποίο κατηύθυνε ο Μπρουκχάιμερ βάσει των προηγούμενων αποτελεσμάτων, και ο Τζόνι Ντεπ βάσει του ότι είναι ο Τζακ Σπάροου (και ο Τζόνι Ντεπ).

Σε μια παλιότερη συνέντευξή του για το ‘Σε Άγνωστα Νερά’, ο Τέρι Ρόσιο είχε χρησιμοποιήσει το παράδειγμα του Τόλκιν για το πώς χτίζεις κόσμους κάνοντάς τους να μοιάζουν μεγαλύτεροι, πυκνοί, ζωντανοί. «Ο Τόλκιν σχεδιάζοντας το σύμπαν του ‘Άρχοντα των Δαχτυλιδιών’, είχε πάντα ως φόντο της ιστορίας που έλεγε αυτά τα μακρινά βουνά. Και φυσικά οι αναγνώστες έγραφαν και του έλεγαν “Αυτή η σκηνή είναι κουλ, πες μας περισσότερα για…” οτιδήποτε εμφανιζόταν ως φόντο σε αυτό τον κόσμο. Κι εκείνος έλεγε, “Λοιπόν, δεν μπορώ να το κάνω αυτό. Αν πάω εκεί και πω αυτές τις ιστορίες, τότε θα πρέπει να εφεύρω ακόμα πιο μακρινά βουνά για τα μακρινά βουνά επειδή αυτά κάνουν τον κόσμο που βρισκόμαστε πιο ρεαλιστικό, επειδή υπάρχουν πάντα υπάρχουν πράγματα από τον κόσμο μας για τα οποία δεν γνωρίζουμε ακριβώς”».

Εξηγεί μετά πώς είχαν πάντα αυτή την ιδέα των “μακρινών βουνών” κατά νου φτιάχνοντας των κόσμο των Πειρατών. «Θα μπορούσε να είναι ένα prop, μια αναφορά, ένας χαρακτήρας. Θα μπορούσε να είναι η περιγραφή ενός τόπου, ή μια τυχαία ατάκα». Οι πρώτες ταινίες είναι γεμάτες από μικρές λεπτομέρειες που κάνουν τον κόσμο αυτό πιο ζωντανό, πιο κατοικημένο, και κάποιες από αυτές μάλιστα έγιναν αφορμές για να ειπωθούν κι άλλες ιστορίες, όπως η πυξίδα του Τζακ στην πρώτη ταινία. «Κάποιες φορές ξέρουμε πού θα οδηγήσουν όλα αυτά, κάποιες φορές δεν ξέρουμε. Αλλά αν πάμε σε άλλη ταινία, είμαστε πολύ χαρούμενοι που είχαμε κάποια νήματα και κάποιες αναφορές που μπορούμε να έρθουμε να ξαναπιάσουμε. Ή και όχι».

Ο Ρόσιο δεν έμεινε τριγύρω για την δημιουργία της 5ης ταινίας, όμως είναι εμφανές πως πλέον όλα λειτουργούν αντίθετα με την παραπάνω τολκινική προσέγγιση. Τα πάντα αφορούν τους ίδιους 3-4 χαρακτήρες και το παρελθόν τους (βλέπε και μια ανατριχιαστικά απόκοσμη σκηνή CGI απογήρανσης του Τζόνι Ντεπ) και τους απογόνους τους και όλα συνδέονται με κάποιον κουραστικό τρόπο. Δεν ακολουθούμε ποτέ διαφορετικές ροές πλοκής και ανάπτυξης χαρακτήρων, παρά καθόμαστε ακίνητοι και τα πάντα επιστρέφουν εκεί που βρισκόμαστε.

Αυτή είναι μια ταινία στην οποία δεν υπάρχουν μακρινά βουνά.

***

Η Κίρα Νάιτλι ήρθε 15 μήνες μετά

Μιλώντας για συνδέσεις με τα προηγούμενα φιλμ, το πιο μεγάλο μέρος κουβέντας έπεφτε ακόμα και τότε στην επιστροφή της Κίρα Νάιτλι ως Ελίζαμπεθ Σουάν, κάτι που μέχρι και τα τρέιλερ χρησιμοποιούσαν για να πουλήσουν την ταινία, σε μια σκηνή που όπως αποδείχθηκε ήταν ένα απλό cameo δίχως καν διάλογο.

Η Κίρα Νάιτλι βέβαια, όπως λέγαμε στο τρίτο κείμενο, είχε χρησιμοποιήσει το franchise για να χτίσει μάλλον την πιο ενδιαφέρουσα καριέρα ανάμεσα σε όλους τους πρωταγωνιστές, οπότε ήταν και λογικό να ήταν κι εκείνη με τη λιγότερη όρεξη να επιστρέψει. Για την ακρίβεια, αρχικά δεν επρόκειτο να εμφανίζεται καν. Η ταινία είχε γραφτεί και γυριστεί δίχως τη συμμετοχή της, αλλά ύστερα από κάποιες δοκιμαστικές προβολές, το κοινό πάντα ρωτούσε «Ναι αλλά πού είναι η Ελίζαμπεθ Σουάν».

Μήνες λοιπόν μετά την ολοκλήρωση του φιλμ, το συνεργείο ταξίδεψε στην Αγγλία για να γυριστεί μια επιπλέον σκηνή. Ο Μπρέντον Θουέιτς (που στην ταινία παίζει τον Χένρι) θυμάται πως επρόκειτο για ένα χρονικό κενό 14-15 μηνών(!). Στη νέα σκηνή η Νάιτλι εμφανίζεται για να συναντήσει ξανά τον Ορλάντο Μπλουμ, και σε άλλη μία που γυρίστηκε για μετά τους τίτλους τέλους, υπονοείται κι η επιστροφή του Ντέιβι Τζόουνς (αλίμονο, μην ξεχάσουμε τίποτα από την πρώτη τριλογία). Χωρίς λόγια και προφανέστατα χωρίς διάθεση.

Ο επίλογος αυτός αναζωπύρωσε συζητήσεις σχετικά με το αν σχεδιάζεται κάποια μεγάλη επανένωση στη συνέχεια του franchise, αλλά η Νάιτλι έχει ξεκαθαρίσει πως δεν ενδιαφέρεται για κάτι τέτοιο. Η Κάγια Σκοντελάριο (που γνωρίσαμε από το ‘Skins’ και τα ‘Ανεμοδαρμένα Ύψη’ της Άντρεα Άρνολντ) έχει συμβόλαιο για άλλη μια ταινία και αν και διαρκώς κάνει πραγματάκια δεν φαίνεται να έχει εκτοξευθεί τόσο η καριέρα της ώστε να μην ήθελε άλλη μια τέτοια ταινία στο ενεργητικό της.

Πέραν αυτής, κανείς δεν ξέρει. Ο Γιόακιμ Ρόνινγκ αφού γύρισε το σίκουελ της ‘Maleficent’ είναι ακόμα attached για την 6η ταινία, στο σενάριο της οποίας δουλεύουν ο Κρεγκ Μέιζιν (του ‘Chernobyl’ και του ‘Hangover II’) και -σε μια περίεργη ανατροπή- ο Τεντ Έλιοτ, ο πρώην συγγραφικός παρτενέρ του Τέρι Ρόσιο, που επιστρέφει στη σειρά μετά το διάλειμμα της 5ης ταινίας. Όμως ο Μπρουκχάιμερ φάνηκε αβέβαιος ακόμα και για τον ρόλο του Τζόνι Ντεπ σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο φιλμ- που βγάζει νόημα, καθώς όλο και περισσότερο ο Τζακ Σπάροου περισσότερο ενοχλεί παρά βοηθά αυτά τα φιλμ.

Ταυτόχρονα ανακοινώθηκε πριν λίγες μέρες ένα spin-off (ή reboot; Ποιος ξέρει!) με την Μάργκο Ρόμπι, γραμμένο από τη σεναριογράφο του ‘Birds of Prey’. Και οι δύο ταινίες βρίσκονται θεωρητικά σε παράλληλη ανάπτυξη.

Αλλά να πω κάτι; Η αρχική τριλογία των ‘Πειρατών της Καραϊβικής’ ήταν θαυμάσια, με το χολιγουντιανό entertainment σε άψογη λειτουργία, χάρη σε μια αρμονική συνύπαρξη τεχνικής, ιδεών, θράσους. Οι υπόλοιπες ταινίες, που δυσκολεύονταν να βρουν λόγο να υπάρξουν, ίσως απλώς να μην έπρεπε να υπάρξουν. Savvy;

***

Την επόμενη εβδομάδα: Νέα (πολύ) μίνι σειρά, με τη διλογία ‘Mamma Mia!’ και τα τραγούδια των ΑΒΒΑ στο νησί Kalokairi, ό,τι πιο ταιριαστό για Αύγουστο για τη στήλη. Πάρτε και teaser ένα εντελώς πειρατή Πάνο Μουζουράκη από το σίκουελ, για να ταιριάξει και με τη σειρά που αφήνουμε πίσω.