Στη Σίφνο, η πανάρχαια τέχνη της αγγειοπλαστικής συνδέεται με την τοπική γαστρονομία
Ρεβίθια και μαστέλο είναι τα χαρακτηριστικά φαγητά του νησιού και είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με τα κεραμικά σκεύη της Σίφνου.
- 12 ΟΚΤ 2022
Σε μερικά από τα καλύτερα εστιατόρια της Αθήνας, η επιλογή των πιάτων δεν είναι τυχαία. Πλέον, δεν είναι μόνο το φαγητό στο οποίο δίνουν προσοχή οι chefs αλλά και τα σκεύη όπου θα το σερβίρουν. Κάπως έτσι, έρχονται στο τραπέζι μας υπέροχα κεραμικά – δημιουργίες συνήθως Ελλήνων artisans. Η κεραμική έχει συνδεθεί με έναν υπέροχο τρόπο με τη γαστρονομία, ενισχύοντας την αίσθηση του χειροποίητου αλλά και της προσοχής που δίνεται στη λεπτομέρεια. Φυσικά, το μαγείρεμα και το σερβίρισμα στα κεραμικά σκεύη δεν είναι σύγχρονο φαινόμενο και σίγουρα δεν αποτελεί προνόμιο των πολυτελών εστιατορίων της πόλης.
Στο πρόσφατο Φεστιβάλ Κυκλαδικής Γαστρονομίας «Νικόλαος Τσελεμεντές» που διοργάνωσε ο Πολιτιστικός Σύλλογος της Σίφνου – βασιζόμενος αποκλειστικά στην εθελοντική εργασία των μελών του και τις δωρεές των συμμετεχόντων – ξετυλίχτηκε μεταξύ άλλων ο μίτος που συνδέει την πανάρχαια τέχνη της αγγειοπλαστικής με την τοπική γαστρονομία.
Γιορτάζοντας τα 40α γενέθλιά του, ο Πολιτιστικός Σύλλογος διοργάνωσε το 14ο Φεστιβάλ, αναδεικνύοντας τη γαστρονομική παράδοση των νησιών και της ηπειρωτικής Ελλάδας, καθώς και των ξένων χωρών που συμμετείχαν, η οποία συνδέεται άρρηκτα με την ιδιαίτερη πολιτιστική τους ταυτότητα.
Το τσικάλι ετοιμάζεται για τον ξυλόφουρνο / Πολιτιστικός Σύλλογος Σίφνου
Αυθεντικές, παραδοσιακές συνταγές, τοπικά προϊόντα, μουσική και ενδυματολογική κουλτούρα κι άνθρωποι από διαφορετικά μέρη, συνετέλεσαν ώστε να δημιουργηθεί ένα μωσαϊκό όμορφων εμπειριών. «Ο σκοπός είναι να δείξει κάθε τόπος την κουζίνα του και σίγουρα αν δεν βοηθήσουν πολλοί δεν βγαίνει όλο αυτό που κάνουμε» λέει ο Μανώλης Φουτουλάκης, μέλος του Πολιτιστικού Συλλόγου Σίφνου & Υπεύθυνος της Επιτροπής Τσελεμεντέ.
Νησιά όπως η Σίφνος δεν έχουν μεγάλη τουριστική περίοδο. Στην πραγματικότητα όμως ένα νησί δεν είναι αποκλειστικά καλοκαιρινός προορισμός. Περίοδοι όπως νωρίς το φθινόπωρο ή το Πάσχα είναι ίσως από τις πιο ωραίες για να ζήσεις το μέρος σαν ντόπιος.
Η αγγειοπλαστική τέχνη αποτελεί σημαντικό κομμάτι του νησιού, που υπήρξε για εκατοντάδες χρόνια, τροφοδότης της Ελλάδας και της Μεσογείου σε κεραμικά σκεύη. Και αξίζει σίγουρα να την ανακαλύψεις, αφού όπως λέει ο Γιάννης Αποστολίδης, κεραμίστας τρίτης γενιάς, είναι άμεσα συνδεδεμένη με πολλά στο νησί. «Λέμε συχνά, τον κακό σου τον φλάρο. Ο φλάρος είναι ένα κεραμικό κιούπι που στο νησί χρησιμοποιείται σαν καμινάδα. Μετά είναι το τσικάλι που έχει ταξιδέψει παντού. Τους αγγειοπλάστες τους έλεγαν και τσικαλάδες».
Στην καθημερινότητα του νησιού, η αγγειοπλαστική είναι πανταχού παρούσα και η γαστρονομία δεν μπορούσε να μείνει απέξω. Τα ρεβίθια και το μαστέλο αποτελούν χαρακτηριστικά φαγητά της τοπικής κουζίνας. Η παράδοση για τα ρεβίθια θέλει τις νοικοκυρές να αναζητούν ένα φαγητό για το κυριακάτικο τραπέζι, μετά την εκκλησία, χωρίς να αφιερώνουν χρόνο την ίδια μέρα. Έτσι, τα τσικάλια με τα ρεβίθια έμπαιναν αποβραδίς στους ξυλόφουρνους και ήταν έτοιμα για το κυριακάτικο τραπέζι.
«Το σκεύος έχει συγκεκριμένη φόρμα για να χυλώνει το ρεβίθι και είναι αγυάλωτο. Σε αυτό φτιάχνεις μόνο ρεβίθια, γιατί ο πηλός είναι ζωντανός οργανισμός κι απορροφάει τη μυρωδιά» εξηγεί ο Γιάννης Αποστολίδης και συνεχίζει: «Το μαστέλο είναι το ψητό της Λαμπρής και έχει πάρει το όνομά του από το σκεύος που ψήνεται. Εμείς, εδώ δε σουβλίζουμε. Κάτω μπαίνουν οι κληματόβεργες και το κρέας από πάνω, το οποίο είναι κομμένο σε κομμάτια και μαριναρισμένο σε γλυκό κόκκινο κρασί. Προσθέτεις άνηθο και αλατοπίπερο κατά βούληση. Το σχήμα του σκεύους είναι κωνικό για να στραγγίζει το λίπος».
Πολιτιστικός Σύλλογος Σίφνου
Η αγγειοπλαστική άρχισε να περνάει κρίση μετά το ’60, όταν έκαναν την εμφάνισή τους τα εμαγιέ και αλουμίνια. Η δουλειά άλλαξε, όμως στην πραγματικότητα, η κεραμική δεν έχει τέλος.
«Αν θέλεις να προχωρήσεις, οφείλεις να προσαρμοστείς στις ανάγκες της εποχής. Οφείλουμε όμως να συντηρήσουμε την παράδοση. Χωρίς ρίζες θα σε πάρει ο αέρας» λέει ο Γιάννης. Σήμερα, στη Σίφνο έχουν αναστηλωθεί αρκετοί φούρνοι που εξυπηρετούν τις γειτονιές και τα τσικάλια με τα ρεβίθια παραμένουν ένα αγαπημένο κυριακάτικο φαγητό.
Το Φεστιβάλ Κυκλαδικής Γαστρονομίας «Νικόλαος Τσελεμεντές» ήταν μια αφορμή για να σκεφτούμε τα νησιά όχι μόνο ως επιλογές για το καλοκαίρι αλλά ως προορισμούς για να γνωρίσουμε καλύτερα την τοπική γαστρονομία και την κουλτούρα τους.
